Ο φόβος για θεσμική υποχώρηση και υποβάθμιση της Αυτοδιοίκησης αποτυπώθηκε στο ετήσιο συνέδριο της ΚΕΔΕ, στα Ιωάννινα, με τη συντριπτική πλειονότητα των δημάρχων να ερμηνεύουν τις δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών Π. Σκουρλέτη περί ενδυνάμωσης των δημοτικών κοινοτήτων ως επιστροφή στο σύστημα διοίκησης των ΟΤΑ του «Καποδίστρια». Η δε εξαγγελία του υπουργού για θεσμοθέτηση το επόμενο διάστημα της απλής αναλογικής στην Αυτοδιοίκηση, αναζωπύρωσε την ένταση με τους αιρετούς.
Παρ' ότι ο υπουργός στο συνέδριο της ΚΕΔΕ έκανε συνολικό απολογισμό των παρεμβάσεών του στην Αυτοδιοίκηση αναφερόμενος αναλυτικά στις επιχορηγήσεις των δήμων, στην αξιοποίηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων για έργα υποδομής, αλλά και στην αύξηση του 5% στην τακτική χρηματοδότηση, αυτό δεν στάθηκε αρκετό για να κατευνάσει τα πνεύματα στις τάξεις των αιρετών. Η διατύπωσή του για άμεση θεσμοθέτηση της απλής αναλογικής ενεργοποίησε τα συντηρητικά αντανακλαστικά των δημάρχων, ενώ η ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων τούς οδήγησε σε παραλληλισμούς με το σύστημα «Καποδίστριας», προγενέστερο του «Καλλικράτη».
Ενδοδημοτική αποκέντρωση
«Στο επίπεδο διάρθρωσης των δήμων και της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, οι δημοτικές ενότητες διατηρούνται ως εκλογικές περιφέρειες για να διασφαλιστεί η εκπροσώπηση των προ-καλλικρατικών δήμων στα δημοτικά συμβούλια», είπε ο υπουργός προσθέτοντας πως «ο θεσμός των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων, δηλαδή οι προ-καποδιστριακοί δήμοι και κοινότητες, διατηρούν το καθεστώς τους και αυτό απλοποιείται με εξαίρεση τις πολύ μικρές κοινότητες».
Για τις αρμοδιότητες των τοπικών κοινοτήτων, ο υπουργός είπε πως «θα αυξηθούν συνοδευόμενες από τμήμα τού εκάστοτε δημοτικού προϋπολογισμού, που θα επιφυλάσσεται υπέρ των δημοτικών κοινοτήτων, το οποίο θα διαχειρίζονται με βάση τους κανόνες του συμμετοχικού προϋπολογισμού». «Δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας νέων κοινοτήτων, όπου προκύπτει η ανάγκη, ακόμη και σε περιπτώσεις που προήλθαν από διαδοχικές συνενώσεις με βάση αποφάσεις των οικείων δημοτικών συμβουλίων, ιδίως στα αστικά κέντρα», εξήγγειλε ο Π. Σκουρλέτης.
Με δικλίδες ασφαλείας
«Η απλή αναλογική θα θεσπιστεί», είπε κατηγορηματικά ο υπουργός. «Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος ίσως είναι ένα από τα πιο ξεκάθαρα ζητήματα των επερχόμενων αλλαγών, με την έννοια ότι από πολύ νωρίς η κυβέρνηση αποσαφήνισε τη θέση της», πρόσθεσε.
Δίνοντας έμφαση στις δικλείδες ασφαλείας, που θα εξασφαλίζουν την κυβερνησιμότητα, ο Π. Σκουρλέτης ανέπτυξε τις σκέψεις του προκείμενου να γίνει «ομαλή μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο». «Εξετάζονται επιλογές όπως η αξιοποίηση της λευκής ψήφου με τρόπο που να διευκολύνει δημιουργικά στην επίλυση ενός επίμαχου θέματος, όπως η έγκριση ενός προϋπολογισμού, ή ενός τεχνικού προγράμματος. Ακόμη, η κατάτμηση των προτεινόμενων αποφάσεων, ώστε η διαφωνία σε ένα θέμα να μη συνεπάγεται την ολοκληρωτική απόρριψή τους, εφόσον δεν υπάρχουν άλλα σημεία τριβής», τόνισε ο υπουργός.
Για την επικείμενη αλλαγή του εκλογικού συστήματος, που θα ενταχθεί στο νομοσχέδιο για την πρώτη φάση θεσμικών αλλαγών στην Αυτοδιοίκηση, ο Π. Σκουρλέτης κάλεσε τους αιρετούς να συζητήσουν διεξοδικά τις δικλίδες ασφαλείας. Πάντως, οι δήμαρχοι αντέδρασαν έντονα ιδίως στο σκέλος της αξιοποίησης της λευκής ψήφου, θεωρώντας ότι αυτή η πρόταση υπονομεύει την ίδια την αξία της ψήφου.
Υιοθετώντας τη γραμμή της Ν.Δ., ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γ. Πατούλης υποστήριξε ότι η απλή αναλογική θα φέρει χάος στους δήμους και πρόκρινε την παραμονή του πλειοψηφικού συστήματος για την πρώτη παράταξη. Ενώ άλλα γαλάζια στελέχη της Αυτοδιοίκησης επέκριναν την ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών ότι επί ένα χρόνο μεταθέτει την αναθεώρηση του "Καλλικράτη", γατί «το μόνο που η κυβέρνηση επιδιώκει είναι η εφαρμογή της απλής αναλογικής, που εντάσσεται στον εκλογικό σχεδιασμό της». Υποστήριξαν, μάλιστα, ότι η ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων με πόρους και αρμοδιότητες ισοδυναμεί με την υποβάθμιση των δήμων και λειτουργεί αντίστροφα με την κατεύθυνση της αποκέντρωσης. «Εάν η κυβέρνηση θέλει να μας επιστρέψει στον 'Καποδίστρια', τότε θα γίνουμε κοινοτάρχες», έλεγαν σκωπτικά οι αιρετοί.
«Οι δήμοι πρέπει να ισχυροποιηθούν με ένα πολιτικό σύστημα και πολιτικές δυνάμεις που ασπάζονται τη δημοκρατία», είπε ο επικεφαλής της παράταξης του ΠΑΣΟΚ Απ. Κοιμήσης, θέτοντας σειρά προϋποθέσεων για την εφαρμογή της απλής αναλογικής με σκοπό τη χάραξη αναπτυξιακής στρατηγικής των δήμων. Μια από αυτές, κατά τον ίδιο, είναι η αποδόμηση του «νεο-συγκεντρωτικού» μοντέλου, με το οποίο λειτουργεί το κράτος υπονομεύοντας την Αυτοδιοίκηση. Διαφορετικά, υποστήριξε ότι πρόκειται για «δικτατορία των μειοψηφιών», που «ικανοποιεί μόνο μια ισχνή κομματική πλειοψηφία».
Τασσόμενος υπέρ της απλής αναλογικής, ο Δημ. Μπίρμπας, επικεφαλής της παράταξης «Ριζοσπαστική Αυτοδιοικητική Πρωτοβουλία», που πρόσκειται στον ΣΥΡΙΖΑ, συνέδεσε την αλλαγή του εκλογικού συστήματος με τη μετάβαση της χώρας στη μεταμνημονιακή εποχή και τη θεσμική ωρίμανσή της. Επανέλαβε την υλοποίηση της δέσμευσης του υπουργού Εσωτερικών για σταδιακή αποκατάσταση των οικονομικών της Αυτοδιοίκησης μετά από 7 χρόνια περικοπών, όπως αυτή αποτυπώνεται στον υπό ψήφιση κρατικό προϋπολογισμό του 2018 με αύξηση της χρηματοδότησης κατά 5%. Παράλληλα, στα σκαριά είναι ο μεγάλος διαγωνισμός για πρόσληψη 8.845 θέσεις μονίμων εργατών στην καθαριότητα των δήμων. Επίσης, αναμένεται η έκδοση προκήρυξης για την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού σε νησιωτικούς και ορεινούς δήμους. Πρόκειται για 100 μηχανικούς και οικονομολόγους.
Να σημειωθεί ότι, για το 2017, το υπουργείο Εσωτερικών εξασφάλισε πρόσθετες χρηματοδοτήσεις προς τους δήμους με το πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης 85 μικρών δήμων (20 εκατ. ευρώ), το πρόγραμμα ληξιπρόθεσμων χρεών προς τρίτους (245 εκατ. ευρώ), την εξόφληση υποχρεώσεων δήμων που προέρχονται από τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις (95 εκατ. ευρώ), την έκτακτη χρηματοδότηση αποκατάστασης ζημιών από θεομηνίες (33,23 εκατ. ευρώ), το πρόγραμμα «Απλούστευση και προτυποποίηση διαδικασιών λειτουργίας ΟΤΑ υποδομές ηλεκτρονικής διακυβέρνησης» (30 εκατ. ευρώ), την εθνική χρηματοδότηση στο πρόγραμμα "Εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής" (150 εκατ. ευρώ).
Επίσης, έως τον Φεβρουάριο θα ξεκινήσει το νέο, καινοτόμο πρόγραμμα χρηματοδότησης έργων υποδομής με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο πρόκειται να ξεκινήσει άμεσα με αξιοποίηση σε πρώτη φάση 500 εκατ. ευρώ και προοπτική σε βάθος πενταετίας τα 2 δισ. ευρώ. Η καινοτομία του προγράμματος έγκειται στο ότι οι συμμετέχοντες δήμοι στο πρόγραμμα δεν θα επιβαρυνθούν από τα τοκοχρεολύσια, αφού θα καλύπτονται από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, μετά από σχετική νομοθετική ρύθμιση που θα καταθέσει η κυβέρνηση.
