«Ποιος άραγε θα ήθελε να φτάσει το καλοκαίρι και να συζητάμε ακόμα τη δεύτερη αξιολόγηση με όρους κρίσης;»: Αυτό αναρωτιούνται κάποιοι υψηλόβαθμοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, δηλώνοντας πεπεισμένοι, ότι η Ευρωζώνη θα έχει πολύ σημαντικότερα θέματα να ασχοληθεί μέσα στο 2017 από το να αφήσει να επιστρέψει το φάντασμα μιας ελληνικής κρίσης. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγή της Ευρωζώνης, την άποψη αυτή δεν φαίνεται να τη συμμερίζονται όλοι. Όπως εξηγεί η ίδια πηγή, το μεγαλύτερο λάθος είναι να πιστεύει κανείς ότι η λύση βρίσκεται στον αποκλεισμό του ΔΝΤ από το ελληνικό πρόγραμμα μια και καλή, χωρίς όμως να είναι σε θέση να διαβεβαιώσει πως αυτό δεν θα συμβεί. Κι αυτό γιατί, εφόσον το ΔΝΤ βρεθεί εκτός προγράμματος, δεν θα υφίσταται πλέον πρόγραμμα, ενώ εν μέσω εκλογών σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία οι διαπραγματεύσεις για ένα νέο πρόγραμμα με τον ESM δεν θα ήταν δυνατό να ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του έτους. Άμεση επίπτωση αυτού, πέρα από την επιδείνωση του κλίματος για την Ελλάδα, θα ήταν ότι στις 20 Ιουλίου η χώρα δε θα ήταν σε θέση να πληρώσει περί τα 7 δισ. σε δανειακές υποχρεώσεις.
Επιπλέον, στις Βρυξέλλες υπάρχει η επίγνωση ότι τον πρώτο και τελευταίο λόγο έχουν τα κράτη - μέλη, ξεκαθαρίζοντας πως εύκολες λύσεις, όπως η παραμονή του ΔΝΤ ως τεχνικού συμβούλου, δεν είναι ρεαλιστικές. Στο καταστατικό του ESM υπάρχει η πρόβλεψη ότι το ΔΝΤ συμμετέχει στα προγράμματα «όπου αυτό είναι δυνατό», ωστόσο, για να έχει νομική ισχύ κάτι τέτοιο, θα πρέπει να συνοδεύεται όχι μόνο από ένα νομικά αποδεκτό πόρισμα αλλά και από την πολιτική έγκριση των κρατών-μελών του ESM.
Σε αυτό το πλαίσιο, το μήνυμα που θέλει να στείλει συλλογικά η Ευρωζώνη δεν είναι άλλο από την ανάγκη να κλείσει η αξιολόγηση, με το ΔΝΤ πλήρως ενταγμένο στη συμφωνία και προτού ξεκινήσει ο εκλογικός κύκλος. Κι αν η λύση του γόρδιου δεσμού θεωρείται από τα υψηλά κλιμάκια της Ευρωζώνης εφικτό να ξεκινήσει στο Eurogroup της Πέμπτης, εφόσον επιτευχθεί ένας συμβιβασμός μεταξύ Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ΔΝΤ, που θα επιτρέψει την επιστροφή των θεσμών στην Αθήνα, με μια γρήγορη ματιά στις μέχρι τώρα θέσεις των διαφορετικών πλευρών αυτό κάθε άλλο παρά αυτονόητο μπορεί να θεωρηθεί.
Τα περιθώρια ελιγμού του Βερολίνου
Ξεκινώντας από τη Γερμανία και τις τελευταίες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, γίνεται σαφές ότι σε καμία περίπτωση πρόγραμμα χωρίς το ΔΝΤ δεν θα περνούσε από το γερμανικό Κοινοβούλιο. Αυτό το μήνυμα εκλαμβάνεται στις Βρυξέλλες ως διευκρίνιση από την πλευρά της Γερμανίας ότι το plan B που διέρρευσε στον γερμανικό Τύπο περί νέου προγράμματος με το ESM εφόσον αποχωρήσει το ΔΝΤ και σχεδόν καλωσορίστηκε από την Αθήνα δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, αποδέκτης αυτού του μηνύματος να ήταν τελικά το ίδιο το ΔΝΤ και όχι τόσο η Αθήνα. Σε αυτήν την περίπτωση, η διαβεβαίωση της επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ από το Νταβός ότι θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα κρίνεται ως θετική εξέλιξη.
Ευρωπαίος αξιωματούχος εξηγούσε στην «Α» πως η Γερμανία μπορεί να είναι μόνο ένας από τους παίκτες που συνθέτουν τη δύσκολη εξίσωση, ωστόσο είναι και αυτός -ρεαλιστικά μιλώντας- με το μικρότερο περιθώριο ελιγμού. Συγκεκριμένα, η ίδια πηγή έλεγε χαρακτηριστικά πως το μόνο σίγουρο είναι ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% δεν θα αλλάξει. Κι αυτό γιατί διαφορετικά θα πρέπει να γίνει πιο γενναιόδωρη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, η οποία απορρίπτεται από τη Γερμανία τόσο νομικά όσο και πολιτικά.
Σε αυτό το σκηνικό αδιαλλαξίας έρχεται να προστεθεί η ολλανδική πλευρά, η οποία, παρά τη βούληση Ντάισελμπλουμ να βρεθεί μια λύση, απορρίπτει οποιοδήποτε σενάριο παραμονής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα στον ρόλο του τεχνικού συμβούλου. Σύμφωνα με πληροφορίες από συνομιλητές της ολλανδικής κυβέρνησης, λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, η κυβέρνηση διαμηνύει σε όλους τους τόνους πως δεν επρόκειτο να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο καμία εκταμίευση προς την Ελλάδα χωρίς συμμετοχή του ΔΝΤ με χρηματοδότηση.
Κομισιόν: Τεχνικές λύσεις υπάρχουν
Πλέον κανένας δεν εκπλήσσεται από την προσήλωση της Επιτροπής στην προώθηση των ελληνικών θέσεων, γεγονός που βοήθησε πολλάκις τελευταία την Ελλάδα. Επί της ουσίας, αυτό σημαίνει πως η Επιτροπή αντιλαμβάνεται την «ευαισθησία» που χαρακτηρίζει ορισμένα από τα αιτήματα του ΔΝΤ, καθιστώντας πολιτικά αδύνατο να γίνουν αποδεκτά από την ελληνική πλευρά. Αποτέλεσμα αυτής της προσήλωσης είναι οι θεσμοί, που άλλοτε μιλούσαν με «μια φωνή», να είναι τώρα διαιρεμένοι σε στρατόπεδα. Ως εκ τούτου, μιλώντας στην «Α», Ευρωπαίος αξιωματούχος υπογράμμιζε πως όλες οι προσπάθειες πλέον επικεντρώνονται στην επίτευξη κοινής θέσης μεταξύ των θεσμών, ενώ με ελαφρώς σκωπτική διάθεση άφηνε να εννοηθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος της πίεσης ασκείται αυτή τη στιγμή στην Επιτροπή. Όπως όλα δείχνουν, η απάντηση της Επιτροπής είναι πως το αδιέξοδο είναι μόνο φαινομενικό και πως τεχνικές λύσεις υπάρχουν εφόσον υπάρχει η αντίστοιχη πολιτική βούληση.
Συγκεκριμένα, κοινοτική πηγή σημείωνε στην «Α» πως σε αντίστοιχο αδιέξοδο πέρυσι συμφωνήθηκε με το ΔΝΤ η λύση του αυτόματου κόφτη δαπανών για την περίπτωση που η Ελλάδα δεν πιάσει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2017 και το 2018 και πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε ναι γίνει και τώρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Επιτροπή και το ελληνικό οικονομικό επιτελείο βρίσκονται σε στενή επαφή προκειμένου να παρουσιάσουν εγκαίρως, για το καθοριστικής σημασίας Eurogroup της ερχόμενης Πέμπτης, μια πρόταση που θα θέτει τη βάση για μια συμφωνία με το ΔΝΤ.
Οι απαιτήσεις του ΔΝΤ
Στις Βρυξέλλες, η προφανής απάντηση στο ερώτημα ποια είναι η βασική διαφορά μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων που προκαλεί το αδιέξοδο είναι τα μέτρα που θα χρειαστεί η Ελλάδα για να πιάσει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% μετά τη λήξη του προγράμματος το 2018. Ωστόσο, αυτό που αναπόφευκτα συζητείται στους διαδρόμους είναι εάν το ΔΝΤ θέλει -και αν μπορεί μετά και την εκλογή Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ- τελικά να συμμετάσχει ή εάν έχει αποφασίσει πως θα αποχωρήσει. Το ΔΝΤ επί της ουσίας ζητάει από την ελληνική πλευρά να νομοθετήσει από τώρα μέτρα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν μόνο εφόσον δεν επιτευχθούν οι εν λόγω στόχοι. Επιπλέον, απορρίπτει, σύμφωνα με πηγή της Ευρωζώνης, τον δημοσιονομικό κόφτη ως μέτρο μη αξιόπιστο που δεν θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στα διαρθρωτικά προβλήματα της Ελλάδας. Η ίδια πηγή σημείωνε πως το νούμερο των 4,3 δισ. που ακούγεται ως ύψος των μέτρων που ζητά το Ταμείο δεν είναι ακριβές και πως μπορεί να μειωθεί προκειμένου να βρεθεί μια συμφωνία. Επιπλέον, η ίδια πηγή διαβεβαιώνει πως, εφόσον όλες οι πλευρές σεβαστούν τα συμφωνημένα σε ό,τι αφορά την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, το 2018 θα εφαρμοστούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα.
