Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
21.7°C26.3°C
2 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.6°C24.9°C
3 BF 38%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
19.4°C24.3°C
2 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.4°C21.6°C
2 BF 64%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
21.9°C23.5°C
0 BF 37%
Κώστας Φιλίνης: Πρωτοπόρος της δράσης και της σκέψης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κώστας Φιλίνης: Πρωτοπόρος της δράσης και της σκέψης

Ο Κώστας Φιλίνης έφυγε χθες πλήρης ημερών, γεμάτων ημερών, αφήνοντας πίσω του το παράδειγμα ενός πρωτοπόρου στη δράση, τη σκέψη και το αγωνιστικό ήθος της Αριστεράς.

Στρατεύτηκε στο κίνημα ήδη από τα εφηβικά του χρόνια, κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας, ως φίλος της ομάδας Καρβούνη, και διήνυσε μια δύσκολη και σκληρή αγωνιστική πορεία περίπου 70 χρόνων, από τα οποία 24 χρόνια στη βαθιά παρανομία και τη φυλακή. Παρά την αποστέρηση της ελευθερίας του και της δυνατότητας να επικοινωνεί, διατήρησε τη φρεσκάδα, το οργανωτικό ταλέντο και την ακατάβλητη οργανωτικότητα του ΕΠΟΝίτη, την πνευματική περιέργεια του νέου. Και ταυτοχρόνως έδειχνε πάντοτε ενδιαφέρον για τους νέους και ό,τι νέο έφερνε η ζωή και η εξέλιξη της κοινωνίας.

Απλότητα και ικανότητα εκλαΐκευσης

Μέσα στη βαθιά παρανομία και τις φυλακές, μελετούσε και μετέφραζε κλασικούς, νέους διανοητές, αλλά και πιο άγνωστα για την εποχή του αναγνώσματα, όπως για την Κυβερνητική και τη Θεωρία των Παιγνίων. Κυρίως όμως μιλούσε με απλότητα για τα πιο σύνθετα επιστημονικά ή ιδεολογικά ζητήματα, οικοδομώντας την Αριστερά του επιχειρήματος, επιβεβαιώνοντας πόσο καθοριστική για την πολιτιστική εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας υπήρξε η προφορική μόρφωση, η από τα κάτω μόρφωση που υπηρέτησε η Αριστερά. Ο Φιλίνης είχε την αρετή της επιστημονικής απλότητας, γνώρισμα όλων εκείνων που κατέχουν σε βάθος τα αντικείμενα που πραγματεύονται.

Το δημοκρατικό ρεύμα στην Αριστερά

Υπήρξε αυθεντικός οργανικός διανοούμενος του κινήματος. Όχι υποτακτικός της κομματικής παιδείας, αλλά πνεύμα ανήσυχο, που αναζητούσε τον διάλογο με τα νέα ρεύματα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Ικανός να προσδίδει πολιτική αποτελεσματικότητα στην ιδεολογική ανάλυση, χωρίς να υποκύπτει στη μονοδιάστατη χρήση της θεωρίας. Βιώνοντας το μεταπολεμικό ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς, συνειδητοποίησε την αξία της δημοκρατίας υπό την τριπλή διάστασή της: δημοκρατία μέσα στο κόμμα, δημοκρατία στις σχέσεις του κόμματος με τα κινήματα και δημοκρατία στις σχέσεις του κόμματος με το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Όπως ο ίδιος έλεγε στα ύστερα χρόνια του, έψαχνε για το δημοκρατικό ρεύμα που υπήρχε, όχι πάντοτε ευδιάκριτα, στο κομμουνιστικό κίνημα της πατρίδας μας. Και ύφαινε συνάψεις ανάμεσα σε αγωνιστικές πορείες και πρόσωπα της ευρύτερης αριστερής και δημοκρατικής παράταξης.

Η διεύρυνση της πολιτικής, τα νέα κοινωνικά κινήματα, το σύγχρονο κόμμα

Έκφραση αυτής της τριπλής αξίωσης για δημοκρατία ήταν η καθημερινή συνεισφορά του στην ίδρυση και την εξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού. Έδωσε έμφαση στην οργάνωση της ΚΟΒ ως "κόμμα στον χώρο της" και αντιμετώπιζε το κόμμα ως συλλογικό διανοούμενο, που διεκδικούσε έμπρακτα την ιδεολογική ηγεμονία. Αργότερα, μίλησε για την ανάγκη μετάβασης από τον εργατισμό στα πολλαπλά νέα κοινωνικά κινήματα, μιλώντας πρώτος αυτός στη χώρα μας για τη διευρυμένη έννοια της πολιτικής και για τα νέα αντιαυταρχικά κοινωνικά κινήματα (το γυναικείο, το οικολογικό και με ιδιαίτερη αγωνία και πάλι για τα κινήματα της νεολαίας), καθώς και τη σχέση τους με το σύγχρονο πολιτικό κόμμα. Η ομιλία του στην εκδήλωση του ΚΜΑΣ (έκδοση Θεμέλιο 1982) αποτελεί τομή για τις θεωρητικές - πολιτικές αναζητήσεις στη χώρα μας. Με την πολύχρονη αγωνιστική δράση του διέθετε την ικανότητα να προκαλεί τομές μέσα στη συνέχεια του αριστερού κινήματος.

Από τον αντιδιπολισμό στον αριστερό ευρω-φεντεραλισμό

Λίγο νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 1980, μετά τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, ο Φιλίνης είχε μιλήσει για την ανάγκη αντιμετώπισης όχι μόνο του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, αλλά και του διπολισμού, που αλληλοτροφοδοτούνταν. Η παρακολούθηση της αντιδημοκρατικής πορείας των κοινωνιών του υπαρκτού σοσιαλισμού, ήδη από την επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία (1968), την οποία είχε καταδικάσει απερίφραστα μαζί με άλλους συντρόφους του, δεν του επέτρεπε να διαθέτει αυταπάτες για την ΕΣΣΔ, που, όπως είχε πει ο Μπερλινγκουέρ, μετά την εισβολή στο Αφγανιστάν, είχε χάσει την προωθητική δύναμή της. Και πάνω σ' αυτή την οδυνηρή συνειδητοποίηση, ο Φιλίνης, σε ανταπόκριση προς τις επεξεργασίες του ευρωκομμουνισμού, υποστήριξε και εμβάθυνε τη στρατηγική της Ευρώπης ως πεδίου ταξικών αγώνων, υποστηρίζοντας μάλιστα και το σχέδιο Σπινέλι για τη συνταγματική - ομοσπονδιακή συγκρότησή της. Επρόκειτο για την ελπίδα της Ευρώπης, της αλληλεγγύης, των δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, που τόσο βάναυσα ποδοπάτησε η νεοφιλελεύθερη επέλαση του κεφαλαίου.

Από το "Κ" στο "Α"

Ο Φιλίνης, παλιός κομμουνιστής, με πολιτική οξυδέρκεια, θεωρητική σκευή, αλλά και γνώση των ευρωπαϊκών αριστερών διεργασιών, είχε πειστεί ότι οι εξελίξεις επέβαλλαν τη μετατροπή του ΚΚΕ Εσωτερικού σε αριστερό κόμμα. Πρόκειτια για την περιβόητη μάχη του "Κ", που τελικώς εντάχθηκε πρωίμως στη μόνιμη πίεση, εδώ και στην Ευρώπη, για την αποϊδεολογικοποίηση της Αριστεράς. Η υπέρβαση του κομμουνιστικού χαρακτήρα, την οποία υποστήριξε ο Κ.Φ. με όρους αριστερούς - ιδεολογικούς και όχι τρέχοντες πολιτικούς, θα οδηγούσε, κατά τη γνώμη του, στη διατήρηση της ιδεολογικής - πολιτικής αυτονομίας του σύγχρονου κόμματος της Αριστεράς, με σαφείς κοινωνικές αναφορές, με δημοκρατική λειτουργία και πολιτικό σχέδιο. Το νήμα αυτών των σκέψεών του επανήλθε όταν, ιδιαίτερα μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ από τον ΣΥΝ, ο νέος ΣΥΝ μετατράπηκε σε διάδοχο σχήμα του ανανεωτικού αριστερού ρεύματος. Και επέμεινε ο Κ.Φ. μέχρι τέλους στην ανάγκη ιδεολογικής - πολιτικής αυτονομίας του ΣΥΝ, ανοιχτός στη συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ. Γι' αυτό, στο τελευταίο αυτοβιογραφικό σημείωμα που επιμελήθηκε ο ίδιος (2008) γράφει με προφανείς αποδέκτες ότι "είναι πάντα μέλος του ΣΥΝ".

Έγραψα στην αρχή για τον αιώνιο ΕΠΟΝίτη. Έτσι τον γνωρίσαμε όλες οι γενιές που μπήκαν στο κίνημα μέσα από τον "Ρήγα", αλλά και τα παιδιά του ΣΥΝ. Τον θυμόμαστε να μας ακούει, να μας συμβουλεύει χωρίς πατερναλισμό, να μας δείχνει δρόμους συνθέσεων, αλλά και να οργανώνει την αναγκαία δημοκρατική αντιπαράθεση, να ζει την εσωκομματική δημοκρατία, με αντιπαραθέσεις και συμφωνίες, ως αναγκαίο στοιχείο (ακόμη από την εποχή του Μαρξ, όπως έλεγε), με μοναδική έγνοια τη διαμόρφωση νέας συλλογικότητας.

Η στήριξη της "Αυγής"

Ήξερε πότε να φύγει από την πρώτη γραμμή των πολιτικών ευθυνών, παραμένοντας όμως σημαντικό κεφάλαιο, σύντροφος - δάσκαλος. Σε όλες τις στιγμές της αλλαγής ηγεσίας υποστήριξε τους νεότερους συντρόφους, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα. Τα τελευταία χρόνια της ενεργού παρουσίας του τα αφιέρωσε στην "Αυγή", προσφέροντας με την απλότητα και το κύρος του δυνατότητες για να ξεπεράσει η εφημερίδα δυσκολίες και παγίδες. Επέμενε στην ανάγκη η "Αυγή" να συνεχίσει να εκδίδεται καθημερινά, υπηρετώντας τη γενική πολιτική του ΣΥΝ, όχι ως κομματικό όργανο, αλλά με δημοσιογραφική αυτοτέλεια. Και είχε συμβάλει στη διαμόρφωση τριών πυλώνων για τη συνέχιση της έκδοσης της εφημερίδας, κοντά στο κόμμα, τη συγκρότηση της συλλογικότητας των εργαζομένων και τους αναγνώστες.

***

Φεύγει σε μια στιγμή που η Αριστερά αναμετράται με την πρόκληση να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Δηλαδή με την πρόκληση να αποδείξει ότι οι θεωρητικές αναζητήσεις και οι δημοκρατικές αρχές της είναι χρήσιμες και αναγκαίες προϋποθέσεις για να αντιμετωπιστεί η κοινωνική - δημοκρατική καταστροφή και να ανοίξει ένας νέος δρόμος για τη χώρα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL