Η πολυαναμενόμενη απόφαση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της Τουρκίας για το αν η Αγία Σοφία θα παραμείνει το μουσείο με τους περισσότερους επισκέπτες στην Κωνσταντινούπολη ή μπορεί να γίνει πάλι τζαμί θα ανακοινωθεί επίσημα σε 15 μέρες. Η ακροαματική διαδικασία ολοκληρώθηκε σε ελάχιστο χρόνο. Σύμφωνα με όσα διέρρευσαν, η εισήγηση του εισαγγελέα ήταν να μην γίνει δεκτό το αίτημα αυτών που έχουν προσφύγει για τη μετατροπή του ιστορικού μνημείου σε τζαμί και οι οποίοι ζητούν να κηρυχθεί άκυρο το σχετικό διάταγμα που υπέγραψε ο Κεμάλ Ατατούρκ το 1934. Επιπλέον, ο εισαγγελέας επικαλέστηκε και έναν ακόμη λόγο για την απόρριψη του αιτήματος: υποστήριξε ότι η απόφαση για τη μεταβολή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας είναι αρμοδιότητα της Προεδρίας, πετώντας το μπαλάκι στο Ακ Σαράι, το παλάτι του Ερντογάν.
Μικρή σημασία θα έχει λοιπόν, επί της ουσίας, η απόφαση του δικαστηρίου όταν ανακοινωθεί - κι ο Τούρκος Πρόεδρος θα έχει μερικές ακόμη μέρες περιθώριο να σταθμίσει τι τον συμφέρει περισσότερο στο θέμα της Αγίας Σοφίας. Να φανεί μεγαλόθυμος έναντι της UNESCO, που έχει χαρακτηρίσει τον εμβληματικό ναό, που χτίστηκε πριν από 1.500 χρόνια, επί Ιουστινιανού, “παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά”; Να χαϊδέψει τα αυτιά των ψηφοφόρων του, που επιθυμούν να δουν την Αγία Σοφία να γίνεται πάλι τζαμί - και να προσπαθήσει να τον συγκρίνουν με τον Μωάμεθ τον Πορθητή; Να τρίψει για μια ακόμη φορά στη μούρη της κοσμικής Τουρκίας ότι μπορεί να αναιρέσει τις -δυτικότροπες- αποφάσεις που πήρε ο ιδρυτής του σύγχρονου κράτους, ο Κεμάλ; Ή να στείλει το μήνυμα στη χριστιανική Δύση, στη γειτονική Ελλάδα, στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, ότι κατά βάθος είναι ένας μετριοπαθής ηγέτης, που αντιλαμβάνεται και σέβεται τις ευαισθησίες των άλλων - αρκεί να μην παίρνουν ψηλά τον αμανέ και να μην υπαγορεύουν στην κυρίαρχη Τουρκία τι θα κάνει με τα μουσεία της; Θα μπορούσε επίσης να επιλέξει και μια μεσοβέζικη λύση ο Ερντογάν, αυτή που εν μέρει ισχύει και σήμερα. Να διατηρηθεί η Αγία Σοφία ως μουσείο -που φέρνει πάνω από 90 εκατομμύρια λίρες τον χρόνο στα δημόσια ταμεία- και να καλεί πού και πού κι ο μουεζίνης για προσευχή, σε μέρες με βαρύ συμβολισμό. Π.χ. στις 15 Ιουλίου, στην επέτειο του αποτυχημένου πραξικοπήματος εις βάρος του Ερντογάν. Και να μπει έτσι ο νυν Πρόεδρος στο ίδιο κάδρο με τον Πορθητή και τον Κεμάλ.
Ροκανίζοντας τον χρόνο
Με την αναβολή της απόφασης του δικαστηρίου χρόνο κερδίζει και η κυβέρνηση στην Αθήνα, η οποία βιάστηκε να συνδέσει την απόφαση για την Αγία Σοφία με το τηλεφώνημα Μητσοτάκη-Ερντογάν, ενώ πανηγύρισε και για την παρέμβαση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, που ζήτησε να μείνει μουσείο. Από μέρες, η δεξιά πτέρυγα της κυβέρνησης ρίχνει... προληπτικές ομοβροντίες για την περίπτωση που θα ξεκινήσει ένας στοιχειώδης διάλογος με την Τουρκία - ενώ οι μετριοπαθείς στους κόλπους της σπεύδουν να υπογραμμίσουν την εθνικοφροσύνη τους.
Εάν χθες έβγαινε η απόφαση για το τζαμί, το κλίμα στην Ελλάδα θα γινόταν εκρηκτικό - και δεν θα τολμούσε σχεδόν κανείς στην κυβέρνηση Μητσοτάκη να υποστηρίξει το αυτονόητο, ότι όσο πιο εκρηκτικό είναι το κλίμα, τόσο πιο απαραίτητοι είναι και οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι φαγώθηκαν ακροδεξιοί, Καραμανλικοί, νοσταλγοί της ακινησίας Μολυβιάτη κ.λπ. να εκφράσουν τον... αποτροπιασμό τους για τις δηλώσεις του ομότιμου καθηγητή Χρήστου Ροζάκη περί Καστελόριζου, ο οποίος μέχρι πρότινος ήταν πρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου του υπουργείου Εξωτερικών. Το ότι ο επιφανέστερος γνώστης των ελληνοτουρκικών λέει περίπου τα ίδια πράγματα με την πρώην υπουργό Εξωτερικών της Ν.Δ. Ντόρα Μπακογιάννη ή τον αναπληρωτή σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του Μητσοτάκη Θάνο Ντόκο, κάποιοι μέσα στη Ν.Δ. το παραβλέπουν. Όπως παραβλέπουν τις πιέσεις που δέχεται η ελληνική κυβέρνηση για διάλογο με την Τουρκία. Το “σας στηρίζουμε”, που λέει ευθαρσώς ο Μπορέλ και με λιγότερο ενθουσιασμό η Μέρκελ, συνοδεύεται πάντοτε και με ένα “βρείτε τα”. Ακόμη κι ο Μακρόν, που είναι σε τροχιά σύγκρουσης με την Τουρκία του Ερντογάν, θεωρεί ότι ένας κάποιος διάλογος είναι απαραίτητος.
Χωρίς στρατηγική
Το θέμα είναι ότι ο Μητσοτάκης δεν έχει στρατηγική γι’ αυτόν τον διάλογο, εν μέρει διότι έχει ποντάρει όλα τα λεφτά του στην επικοινωνία, κάτι που δεν λειτουργεί στην εξωτερική πολιτική. Τον ανησυχεί το υποτιθέμενα “πατριωτικό” κλίμα που έχει δημιουργηθεί στη χώρα -με τεράστια δική του ευθύνη τον καιρό των Πρεσπών-, ενώ τον τρομοκρατεί και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος καραδοκεί να τιμωρήσει κάθε “προδότη” που θα συνομιλήσει με τον “πειρατή” Ερντογάν. Επιπλέον, δεν θέλει να χαλάσει την καρδιά της Μέρκελ, διεκδικώντας ρόλο στον ευρωτουρκικό διάλογο, καθώς και ουσιαστική ευρωπαϊκή αντίδραση απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα εις βάρος της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προσπαθεί, κυρίως, να εμφανιστεί ως ο “προβλέψιμος” εταίρος, θεωρώντας ότι αυξάνεται η αξιοπιστία του, όταν μειώνονται οι διεκδικήσεις του. Μάλλον είναι λάτρης του.... μινιμαλισμού. Στον αντίποδα, ο Ερντογάν είναι μαξιμαλιστής. Διεκδικεί τα πάντα, κι ό,τι πάρει. Με πιέσεις, προσφέροντας ανταλλάγματα, με νομιμοφάνεια, με κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Με εκβιασμούς, όπως στο προσφυγικό, ή με τη δύναμη των όπλων, όπως στη Συρία, τη Λιβύη, εσχάτως πάλι και στο Βόρειο Ιράκ. Δεν είναι τυχαίο ότι έστειλε χθες τον υπουργό του των Εξωτερικών στο Βερολίνο - η πρώτη επίσημη επίσκεψη μετά το lockdown. Επισήμως, ο Τσαβούσογλου ζήτησε να αρθεί η ταξιδιωτική οδηγία για την Τουρκία, για να πάρει μπρος ο τουρισμός. Ο Γερμανός ομόλογός του είπε “όχι”, αλλά σε δυο βδομάδες θα το εξετάσουν ξανά. Σε δυο βδομάδες βγαίνει και η απόφαση για την Αγία Σοφία.
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
