Την κορυφή του παγόβουνου αποτελεί η πολύκροτη υπόθεση της Novartis, αφού η διαφθορά και οι ακραίες υπερτιμολογήσεις υλικών και φαρμάκων συνιστούν ένα οικονομικό σκάνδαλο διαρκείας στον χώρο των προμηθειών, εις βάρος των προϋπολογισμών των νοσοκομείων, των ασφαλισμένων και του δημόσιου συμφέροντος συνολικά. Το μαύρο χρήμα στην Υγεία, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της πολιτικής ηγεσίας, αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο του δημόσιου χρέους της χώρας, φτάνοντας τα 85 δισ. ευρώ.
Παράλληλα με το πάρτι, τα οριζόντια μέτρα λιτότητας εφαρμόζονταν μέχρι το 2015 και οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων τσεκουρώθηκαν, κόστισαν ακριβά στους πολίτες της χώρας, που κλήθηκαν να βάλουν το χέρι πολύ βαθιά στην τσέπη τους για να καλύψουν τις ιατροφαρμακευτικές τους ανάγκες. Η Ελλάδα βρίσκεται μαζί με την Ουγγαρία στην τρίτη θέση μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες απευθείας (out-of-pocket) δαπάνες Υγείας, φτάνοντας το 35%, μετά την Κύπρο και τη Βουλγαρία, σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του ΟΟΣΑ.
Από τις ιδιωτικές πληρωμές το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά νοσοκομειακές δαπάνες, που φτάνουν το ιλιγγιώδες ποσοστό του 48%. Ταυτόχρονα η χώρα μας βρίσκεται στον πάτο της κατάταξης που αφορά τον αριθμό των πολιτών που απολαμβάνουν ασφαλιστική κάλυψη: 86% έναντι του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ, που αγγίζει το 97,9%. Ειδικότερα η χώρα μας είναι η μοναδική στην οποία το ποσοστό των ασφαλισμένων είναι κάτω του 90%, ενώ στις περισσότερες χώρες η ασφαλιστική κάλυψη είναι 100%.
Αιμορραγία των νοικοκυριών μέχρι το 2015
Μεσούσης της κρίσης, με τον αριθμό των ανασφάλιστων να φτάνει τα 2,5 εκατ., η επιβάρυνση για τα νοικοκυριά ήταν μεγάλη, αφού, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, σε απευθείας πληρωμές κατευθύνεται το 4,4% των ετήσιων εξόδων τους.
Μελέτη του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και της Νοσηλευτικής Σχολής του ΕΚΠΑ που διενεργήθηκε το 2015 κατέγραψε ότι πάνω από τους μισούς συμμετέχοντες επεσήμαναν πως η απόφασή τους να κάνουν χρήση υπηρεσιών υγείας επηρεάζεται δυσμενώς από την οικονομική κρίση και την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της έρευνας, το 7,4% των Ελλήνων δήλωνε ότι δεν καλύπτονταν οι ιατρικές του ανάγκες το 2008, ποσοστό που αυξήθηκε στο 14% το 2014.
Μια δεύτερη μελέτη από τη Διανέοσις διαπίστωνε ότι το 22% του πληθυσμού αντιμετώπισε δυσκολίες πρόσβασης στο σύστημα υγείας το 2015. Συγκεκριμένα, μόλις το 42,4% του πληθυσμού δεν είχε πρόβλημα πρόσβασης στο σύστημα υγείας, το 25,9% αντιμετώπιζε διαρκώς προβλήματα πρόσβασης και ένα 31,7% αρκετές φορές.
Αξιοσημείωτο είναι ότι πάνω από το 60% των συμμετεχόντων στη μελέτη δήλωσαν πως αντιμετώπισαν μέτριες ή σοβαρές οικονομικές δυσκολίες εξαιτίας της χρόνιας πάθησής τους. Μόλις το 26% των νοικοκυριών δήλωσε ότι δεν αντιμετώπισε οικονομικό πρόβλημα με την κάλυψη των ιατρικών αναγκών τους, ενώ το 21% των νοικοκυριών δήλωσε ότι οι οικονομικές επιπτώσεις ήταν σοβαρές.
Εγκατέλειπαν τη θεραπεία
Ανάμεσα στα πιο ζοφερά συμπεράσματα ερευνών της προηγούμενης περιόδου είναι εκείνα που φανερώνουν ότι ασθενείς αναγκάστηκαν είτε να μην ακολουθήσουν πιστά είτε να εγκαταλείψουν τελείως τη θεραπεία τους, μην μπορώντας να «σηκώσουν» το κόστος της.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας (ΕΛΙΚΑΡ) το 2015, το 13% των ασθενών που βρίσκονται υπό υπολιπιδαιμική αγωγή (για πολύ ηψηλή χοληστερίνη και καρδιαγγειακές νόσους) αναγκάστηκε να τροποποιήσει ή να διακόψει τη φαρμακευτική αγωγή, χαρακτηρίζοντας «πολύ υψηλό» ή «δυσβάσταχτο» το κόστος συμμετοχής στα φάρμακα.
Αντίστοιχα ευρήματα παρουσίασε την ίδια χρονιά και ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Μιχάλης Τουμπής δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «υπάρχουν, δυστυχώς, ασθενείς που τροποποιούν ή και εγκαταλείπουν τις θεραπείες τους, λόγω της οικονομικής συγκυρίας».
Στροφή στο Δημόσιο
Με σταθερούς ρυθμούς φαίνεται να αλλάζει η εικόνα σήμερα, αφού πλέον οι μισοί ασθενείς με χρόνιες παθήσεις δηλώνουν ότι κάνουν χρήση ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας, έναντι 80% των ασθενών με χρόνιες παθήσεις που κατέφευγαν στον ιδιωτικό τομέα υγείας για περίθαλψη τα έτη 2011-2012. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τη μελέτη του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και της Νοσηλευτικής Σχολής του ΕΚΠΑ, η χρήση υπηρεσιών υγείας από τα δημόσια νοσοκομεία αυξήθηκε στο 58,3%, έναντι 51% σε μελέτη του 2015.
Σε αυτήν την αλλαγή εκτιμάται ότι συνετέλεσαν τόσο ο δυσβάστακτος χαρακτήρας της οικονομικής επιβάρυνσης για τα νοικοκυριά που μέχρι πρότινος απευθύνονταν στον ιδιωτικό τομέα, όσο και η ιατροφαρμακευτική κάλυψη των ανασφάλιστων πολιτών που νομοθετήθηκε και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από τη σημερινή πολιτική ηγεσία του υπ. Υγείας.
Πάρτι με υπερτιμολογήσεις
Όσο τα νοικοκυριά αιμορραγούσαν και τα δημόσια νοσοκομεία κατέρρεαν, οι λιγοστοί πόροι τους κατασπαταλήθηκαν συστηματικά σε οργιώδεις υπερτιμολογήσεις υλικών και εξετάσεων, προς τέρψιν του ιδιωτικού τομέα.
Σύμφωνα με αναλυτικά στοιχεία που βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας, οι πληρωμές της πενταετίας που προηγήθηκε γίνονταν με άκρως ανορθολογικό τρόπο ανάμεσα στις επτά βασικές κατηγορίες δαπανών, δηλαδή για φάρμακα, υγειονομικό υλικό, ορθοπεδικό υλικό, αντιδραστήρια, λοιπές κατηγορίες, μισθοδοσία επικουρικού και outsourcing.
Όπως προκύπτει από τα συγκεκριμένα στοιχεία, κατά μέσον όρο οι διοικήσεις των νοσοκομείων κατά τα έτη 2011-2015 πλήρωναν κατά προτεραιότητα εργολαβικές εταιρείες και μικρο-προμηθευτές. Τα χρήματα που διέθεταν για φάρμακα και υγειονομικό υλικό έφταναν για να καλύψουν μόλις το 68% και το 76% της δαπάνης, αντίστοιχα, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ελλείψεις που είχαν άμεσο και αρνητικό αντίκτυπο στις υπηρεσίες υγείας που απολάμβαναν οι ασθενείς που απευθύνονταν στο δημόσιο σύστημα Υγείας.
Ορολογικοί έλεγχοι και φίλτρα αιμοκάθαρσης
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των ορολογικών ελέγχων του αίματος, για τους οποίους το κράτος πλήρωνε 20 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, με βάση, κυρίως, εξωσυμβατικές συμφωνίες. Μετά από υπουργική εντολή του αναπληρωτή υπ. Υγείας Παύλου Πολάκη, τον διαγωνισμό ανέλαβε να φέρει εις πέρας το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ). Οι διαδικασίες ολοκληρώθηκαν και ως αποτέλεσμα το τωρινό πλαφόν του διαγωνισμού είναι 6 εκατομμύρια τον χρόνο, εξοικονομώντας στα ταμεία του κράτους 14 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος.
Ένα δεύτερο ενδεικτικό παράδειγμα είναι η υπερτιμολόγηση των φίλτρων αιμοκάθαρσης. Μετά τον έλεγχο και το κλείσιμο νέας συμφωνίας, υπό τη σημερινή πολιτική ηγεσία, ο κορβανάς της δημόσιας Υγείας εξοικονόμησε 5 εκατομμύρια ευρώ μόνο από το συγκεκριμένο υλικό.
Ραδιοφάρμακα 2.000 ευρώ πάνω από την αξία τους
Ένα ακόμη σκανδαλώδες παράδειγμα διαπλοκής στα νοσοκομεία ήταν και η υπόθεση της προμήθειας ραδιοφαρμάκων από το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο (ΠΓΝ) Πατρών «Παναγία η Βοήθεια», με τιμή περίπου 2.000 ευρώ υψηλότερη από την πραγματική. Πιο συγκεκριμένα, το ΠΓΝ Πατρών προμηθευόταν το φάρμακο στην τιμή των 2.280 ευρώ ανά τεμάχιο.
Στις 11.3.2015 η εταιρεία Ενόρασις Α.Ε., πιθανώς πληροφορούμενη ότι επίκειται νέος έλεγχος από το ΣΕΥΥΠ, εξέδωσε τα πιστωτικά τιμολόγια με αύξοντες αριθμούς ΠΤΑ 3566 και ΠΤΑ 3567 προς το ΠΓΝ Πατρών ισχυριζόμενη ότι όλα αυτά τα χρόνια γινόταν «λάθος» στην τιμολόγηση. Πολύ μεγάλο το λάθος, αφού μετά την έκδοση των πιστωτικών αυτών τιμολογίων, τα οποία εξοφλήθηκαν μέσω Alpha Bank, η τιμή του εν λόγω φαρμάκου από 2.280 ευρώ ανά τεμάχιο κατήλθε στα 280 ευρώ ανά τεμάχιο.
