Με καισαρική τομή γίνονται περίπου 6 στους 10 τοκετούς στην Ελλάδα, σύμφωνα με το πόρισμα έρευνας του γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στη χώρα μας. Το ποσοστό είναι διπλάσιο από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο και, εκτός από την υγεία των γυναικών, επιβαρύνει σημαντικά τα ασφαλιστικά ταμεία.
Ειδικότερα, το 56,8% των γεννήσεων στη χώρα μας γίνονται με καισαρικές τομές στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το φυσιολογικό ποσοστό καισαρικών τομών είναι μόλις το 15%. Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες υπερβαίνουν το ποσοστό αυτό κατά το διπλάσιο (30%) και η Ελλάδα υπερβαίνει επίσης κατά το διπλάσιο την υπέρβαση των χωρών της Ε.Ε. Αυτό συνεπάγεται και την πολλαπλάσια επιβάρυνση του συστήματος Υγείας, αφού η αποζημίωση για χειρουργική πράξη καισαρικής είναι κατά 66% υψηλότερη από τον φυσιολογικό τοκετό.
Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, τα ιδιωτικά νοσοκομεία φαίνεται να προωθούν την καισαρική τομή ως την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο τοκετού. Σε ό,τι αφορά τους ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ, ο αριθμός των φυσικών κολπικών γεννήσεων είναι αρκετά χαμηλός σε ιδιωτικά νοσοκομεία (4,7%) σε σύγκριση με τα δημόσια (79,6%) και συνεπώς τίθενται ζητήματα υπερτιμολόγησης. Αν λάβουμε δε υπ' όψιν και τους τοκετούς από ανασφάλιστους ή ασφαλισμένους εκτός ΕΟΠΥΥ, ο μέσος όρος των φυσικών τοκετών ανέρχεται στο μόλις 15,3% επί του συνόλου, δηλαδή 36,8% στα δημόσια νοσοκομεία και 1,9% στα ιδιωτικά.
Παράτυπες πληρωμές στα δημόσια νοσοκομεία
Ιδιαίτερη μνεία κάνουν οι ερευνητές του ΠΟΥ και στις «παράτυπες πληρωμές» εντός των δημόσιων νοσοκομείων, δηλαδή φακελάκια προς γιατρούς και μαιευτήρες, προκειμένου οι πολίτες να απολαύσουν καλύτερες υπηρεσίες υγείας. Όπως φανερώνει το πόρισμα του ΠΟΥ, η μέση συνολική ιδιωτική πληρωμή για την προγεννητική περίοδο και τον τοκετό στα δημόσια νοσοκομεία ήταν 1.549 ευρώ, συμπεριλαμβανόμενων και των ανεπίσημων πληρωμών στα 848 ευρώ και των επίσημων σε 701 ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας μελέτης, η καισαρική τομή με τέσσερις μέρες νοσηλείας σε ιδιωτικό νοσοκομείο μπορεί να κοστίσει έως και 12.300 ευρώ.
Γιατί προτιμούν την καισαρική
Διερευνώντας τους λόγους για τους οποίους οι γιατροί επιλέγουν σε τόσο μεγάλη συχνότητα την καισαρική τομή έναντι του φυσιολογικού τοκετού, οι ερευνητές του ΠΟΥ τονίζουν αρχικώς ότι έρευνα του 2005 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κίνητρο αποτελούν οι οικονομικοί λόγοι, αλλά και η ευκολία του γιατρού. Όπερ σημαίνει ότι τα κριτήρια με βάση τα οποία επιλέγεται η καισαρική τομή δεν είναι επιστημονικά, αλλά η αύξηση του κέρδους και η μείωση του χρόνου, αφού μια καισαρική συνήθως κρατά 3 ώρες, ενώ ένας φυσιολογικός τοκετός συχνά μπορεί να κρατήσει μέχρι και 12-13 ώρες.
Στο πόρισμα αναφέρεται επίσης ότι στα δημόσια νοσοκομεία προτιμώνται η πρωινή / μεσημεριανή ώρα και η εργάσιμη μέρα για καισαρικές τομές, ενώ στα ιδιωτικά νοσοκομεία, η ιδιωτική ασφάλιση Υγείας, η πρωινή / μεσημεριανή ώρα, η μέρα Σάββατο και ο αποκλεισμός της Κυριακής αποτελούν τους πιο καθοριστικούς παράγοντες για πρόβλεψη καισαρικής τομής.
Ως εκ τούτου, είναι πολλές οι περιπτώσεις γιατρών που προγραμματίζουν τον τοκετό, ακόμη και με καισαρικές που οδηγούν συχνά σε ιατρογενείς πρόωρες γεννήσεις, γεγονός που μπορεί αφενός να αυξήσει περαιτέρω το κόστος φροντίδας (περισσότερες μέρες στο νοσοκομείο), αφετέρου να έχει κλινικές επιπτώσεις (ακόμα περισσότερες μέρες στο νοσοκομείο). Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2008 μέχρι το 2011 σημειώθηκε αύξηση τέτοιων περιστατικών της τάξεως του 5%.
Οι ερευνητές επικαλούνται και το φαινόμενο της «αμυντικής ιατρικής», λέγοντας ότι μεγάλο ποσοστό των καισαρικών οφείλεται σε αυτήν. Δηλαδή, «η έλλειψη κατάρτισης για την αντιμετώπιση καταστάσεων που προκύπτουν στον φυσικό τοκετό ήταν καθοριστικός παράγοντας στην επιλογή της καισαρικής τομής».
Ανησυχία από ΟΗΕ
Υπενθυμίζεται ότι το 2013 η Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW) εξέφρασε την ανησυχία της για το εξαιρετικά υψηλό ποσοστό καισαρικών τομών στην Ελλάδα, σε δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, χωρίς ιατρική αιτιολόγηση. Σύμφωνα με την Επιτροπή, τα ελληνικά ποσοστά είναι τα υψηλότερα στον κόσμο. Γι’ αυτό προέτρεψε τη χώρα να μειώσει το ποσοστό των καισαρικών τομών που γίνονται χωρίς να υφίσταται ιατρική ανάγκη, εκπαιδεύοντας το ιατρικό προσωπικό στον φυσιολογικό τοκετό, ώστε να εφαρμόσει ελέγχους συμμόρφωσης με τις ιατρικές ενδείξεις για καισαρική τομή με σκοπό τη μείωση της χρησιμοποίησής της.
Συχνές στη Ν. Αμερική, σπάνιες στην Αφρική
Οι γέννες με καισαρική τομή είναι πολύ σπάνιες σε κάποιες χώρες, κυρίως της Αφρικής, και πολύ συχνές σε άλλες, όπως στη Λατινική Αμερική, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Η έκθεση αυτή, που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό "BMJ", διενεργήθηκε σε 72 χώρες, με εξαίρεση τις πιο πλούσιες του κόσμου, την περίοδο 2010-2014 και «παρατηρήθηκαν μεγάλες ανισότητες μεταξύ των χωρών, με τα εθνικά ποσοστά καισαρικών να κυμαίνονται από το 0,6% στο Νότιο Σουδάν και να φτάνουν το 58,9% στη Δομινικανή Δημοκρατία», όπως σημείωσαν οι συντάκτες της έκθεσης.
Στην υποσαχάρια Αφρική οι καισαρικές είναι πολύ σπάνιες, όπως για παράδειγμα στο Τσαντ, που αντιστοιχούν στο 1,5% των γεννήσεων, στην Μπουρκίνα Φάσο (2,1%), την Ακτή Ελεφαντοστού (3,1%) ή τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (5,5%). Αντίθετα είναι πολύ συνηθισμένες στην Αίγυπτο (55,5%), την Αργεντινή (43,1%) και την Κολομβία (36,9%).
Σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο πιο φτωχές είναι οι γυναίκες τόσο πιο συχνές είναι οι φυσιολογικές γέννες. Οι καισαρικές είναι πιο διαδεδομένες «στις πιο πλούσιες υποομάδες, κάτι που υποδεικνύει ότι συχνά γίνεται κατάχρηση». Στη Δομινικανή Δημοκρατία, για παράδειγμα, το 81% του 20% των πιο πλούσιων γυναικών γεννούν με καισαρική. Το ίδιο ποσοστό πέφτει στο 41% για το 20% των πιο φτωχών γυναικών.
