Συμμαχία απέναντι στις πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες που αδυνατούν να λειτουργήσουν με όρους ευρύτερου δημοσίου συμφέροντος σχηματίζουν χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, κατόπιν πρωτοβουλίας της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας της Ελλάδας.
Αιχμή της πρωτοβουλίας αποτελεί η επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος για τα δημόσια συστήματα υγείας στην Ευρώπη μέσω της κοινής διαπραγμάτευσης τιμών για τα καινοτόμα και ακριβά φάρμακα, διασφαλίζοντας και την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε νέες αποτελεσματικές θεραπείες αλλά και τη βιωσιμότητα των Συστημάτων Υγείας. Παράλληλα, τον Σεπτέμβριο αναμένεται να κατατεθεί το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας για το φάρμακο και το ωράριο λειτουργίας των φαρμακείων.
Σε τι στάδιο βρίσκεται η διακρατική συνεργασία; Ποια η νέα εθνική φαρμακευτική πολιτική που προωθεί η Αριστοτέλους; Πώς συνδυάζεται η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα με την οικονομική βιωσιμότητα του ΕΣΥ και ποιος ο ρόλος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην επίτευξη των στόχων του υπουργείου; Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά, μιλώντας στην “Αυγή” της Κυριακής ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός.
Συνέντευξη στη ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΥΒΙΩΤΟΥ
* Με δική σας πρωτοβουλία, έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για τη δημιουργία μιας διακρατικής συνεργασίας για τη διαπραγμάτευση των τιμών καινοτόμων και ακριβών φαρμάκων. Σε τι σημείο βρίσκεστε;
Στις 22 Ιουλίου, εκτιμώ ότι έγινε στην Αθήνα, ένα πολύ σημαντικό βήμα στη διαμόρφωση των στόχων και των όρων μιας πολυμερούς συνεργασίας ανάμεσα σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Μάλτα, αλλά και η Ισπανία που λόγω υπηρεσιακής κυβέρνησης δεν εκπροσωπήθηκε, δήλωσαν με σαφήνεια την κοινή βούληση τους να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να διαπραγματευθούν με τη φαρμακοβιομηχανία καλύτερες τιμές στα ακριβά - καινοτόμα φάρμακα, διασφαλίζοντας έτσι την καθολική πρόσβαση των ασθενών σε νέες αποτελεσματικές θεραπείες και ταυτόχρονα την οικονομική βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων υγείας.
Η συνάντηση της Αθήνας, στην οποία συμμετείχαν υπουργοί Υγείας, κυβερνητικά στελέχη, ειδικοί εμπειρογνώμονες 5 χωρών του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και εκπρόσωπος του επιτρόπου Υγείας της Ε.Ε., ήταν μια συνάντηση ουσίας στην οποία έγινε το πρώτο βήμα για τη διακρατική συνεργασία, την ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας και την κοινή προσέγγιση σε θέματα αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας (HTA), ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, θεραπευτικών πρωτοκόλλων, τιμολόγησης και αποζημίωσης των φαρμάκων. Είμαι αισιόδοξος ότι θα συνεχιστεί και θα ευοδωθεί αυτή η προσπάθεια, αναβαθμίζοντάς την και σε πολιτικό επίπεδο με την υπογραφή ενός Πρωτοκόλλου Συνεργασίας σε επόμενη φάση. Είναι αλήθεια ότι η αρχική πρωτοβουλία ήταν από την ελληνική πλευρά. Είχε προηγηθεί μια σειρά επαφών που πραγματοποιήθηκαν στο περιθώριο των Συμβουλίων Υπουργών Υγείας της Ε.Ε. και της Γενικής Συνέλευσης του ΠΟΥ. Το θέμα της κοινής διαπραγμάτευσης συζητείται πλέον ανοικτά στα θεσμικά όργανα της Ευρώπης και είναι σίγουρο ότι οι πρωτοβουλίες αυτές θα διευρυνθούν. Η επόμενη συνάντηση έχει προγραμματιστεί τον Οκτώβριο στη Λισσαβώνα με ατζέντα που θα προετοιμαστεί από τη διακρατική τεχνική Επιτροπή που συγκροτήθηκε στην Αθήνα.
* Κατά τη διάρκεια της συνάντησης χωρών του ευρωπαϊκού Νότου για το φάρμακο, μιλήσατε για μια νέα εθνική φαρμακευτική πολιτική. Ποια τα συστατικά στοιχεία της;
Η βασική αξιακή παραδοχή είναι ότι το φάρμακο δεν αποτελεί εμπορικό προϊόν αλλά ένα μείζονος σημασίας κοινωνικό αγαθό που δεν μπορεί να εκχωρείται στους μηχανισμούς της αγοράς. Απαιτείται ρυθμιστικό πλαίσιο που θα συνεκτιμά τους κοινωνικούς παράγοντες, τους δείκτες ανισότητας, τα κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα, τις παραμέτρους δημόσιας υγείας και τη βιωσιμότητα του ΕΣΥ, αλλά και προοπτικές παραγωγικού και αναπτυξιακού χαρακτήρα. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε οι δημοσιονομικοί περιορισμοί και τα μέτρα λιτότητας να εμποδίζουν την πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα, ιδιαίτερα στα ακριβά. Είναι ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, κοινωνικής συνοχής και ποιότητας της Δημοκρατίας.
Πήραμε την πρωτοβουλία για τη συνένωση δυνάμεων των χωρών αυτών, ακριβώς επειδή ο ευρωπαϊκός Νότος αντιμετωπίζει παρόμοια δημοσιονομικά προβλήματα και υπάρχει κοινή κουλτούρα για τα δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος. Αν συνεργαστούμε ισότιμα, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, θα μπορέσουμε να αναθεωρήσουμε τους κανόνες ενός «παιχνιδιού» που δεν είναι ούτε ισότιμο, ούτε δίκαιο. Είναι σημαντικό ζήτημα πολιτικής συνοχής της Ε.Ε. να ενισχυθούν μηχανισμοί συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών - μελών στον τομέα του φαρμάκου.
* Συχνά επισημαίνετε την ανάγκη να συνδυαστεί η πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα με την οικονομική βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων υγείας. Πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο;
Με το να ελέγξουμε αποτελεσματικά τη συνταγογράφηση και, κυρίως, με το να πετύχουμε καλύτερες τιμές. Το τελευταίο προωθείται με δύο τρόπους: 1. Κοινή διαπραγμάτευση με άλλες χώρες 2. Ενίσχυση της διαπραγμάτευσης σε εθνικό επίπεδο, με την ειδική Επιτροπή του ΕΟΠΥΥ που για πρώτη φορά διαπραγματεύεται με τη φαρμακοβιομηχανία φθηνότερες τιμές στα φάρμακα για την ηπατίτιδα C, διασφαλίζοντας την διευρυμένη κάλυψη των ασθενών και τη δημόσια υγεία. Θα ακολουθήσει διαπραγμάτευση και για άλλες κατηγορίες ακριβών φαρμάκων (ογκολογικά, βιολογικοί παράγοντες, αντιρετροϊκά, κ.λπ.). Θεωρούμε ότι το μήνυμα προς τις πολυεθνικές έχει δοθεί: είναι μονόδρομος η συμφωνία για κοινωνικά αποδεκτές τιμές στα καινοτόμα φάρμακα.
* Ποιος είναι ο ρόλος της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας στην υλοποίηση ενός βιώσιμου σχεδίου φαρμακευτικής πολιτικής;
Στη χώρα μας υπάρχει ένας αξιόλογος και δυναμικός τομέας παραγωγής φαρμάκου με μεγάλες εξαγωγικές δυνατότητες, που μπορεί να καλύψει ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των φαρμακευτικών μας αναγκών με ποιοτικά γενόσημα φάρμακα. Είναι σίγουρα ένα πεδίο προνομιακό για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και μπορεί να συμβάλει στην υλοποίηση μιας νέας εθνικής φαρμακευτικής πολιτικής, με την ενίσχυση της αξιοπιστίας των εγχωρίως παραγομένων γενοσήμων, με την αυξημένη διείσδυση τους στην ελληνική φαρμακευτική αγορά και την αναστροφή του σημερινού φαινομένου της υποκατάστασης φθηνών και αποτελεσματικών φαρμάκων για χρόνιες παθήσεις από νεότερης γενιάς φάρμακα με πολύ μεγαλύτερο κόστος και χωρίς τεκμηριωμένο κλινικό όφελος.
Σίγουρα απαιτείται και η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς μιας νέας πολιτικής για την τιμολόγηση, που αφενός δεν θα επιτρέπει ένα ανεξέλεγκτο dumping τιμών απειλητικό για τη βιωσιμότητα πολλών φαρμακευτικών επιχειρήσεων, αφετέρου θα δίνει τη δυνατότητα να κυκλοφορούν οικονομικά προσιτά φάρμακα στην αγορά. Πάνω απ’ όλα όμως χρειάζεται η στήριξη του ιατρικού κόσμου στην προσπάθεια ελέγχου της ζήτησης και ορθολογικότερης συνταγογράφησης, με βάση θεραπευτικά πρωτόκολλα και κατευθυντήριες οδηγίες που ισχύουν σε όλες τις χώρες του κόσμου.
