Του Πολυμέρη Βόγλη*
Όλοι όσοι εμπλέκονται στην εκπαιδευτική πραγματικότητα αναγνωρίζουν τη σημασία του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο. Ταυτόχρονα, όμως, όλοι διαπιστώνουν ότι το μάθημα της Ιστορίας είναι ίσως το πιο προβληματικό ως προς τον τρόπο διδασκαλίας, τα εγχειρίδια και τα μαθησιακά αποτελέσματα. Οι συνέπειες είναι γνωστές: η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών, όταν τελειώνουν το σχολείο, όχι μόνο δεν γνωρίζουν Ιστορία, αλλά ούτε καν ενδιαφέρονται πραγματικά γι' αυτή. Με αφετηρία αυτές τις διαπιστώσεις, η Επιτροπή, πλαισιωμένη από εκπαιδευτικούς, προχώρησε στην αναμόρφωση των Προγραμμάτων Σπουδών Ιστορίας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Τα βασικά χαρακτηριστικά της πρότασης για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας από τη Γ' Δημοτικού έως την Α' Λυκείου είναι τα ακόλουθα:
α) Τα νέα Π.Σ. απομακρύνονται, χωρίς να εγκαταλείπουν εντελώς το σχήμα της σπειροειδούς ανάπτυξης, δηλαδή της επανάληψης του τριμερούς σχήματος «Αρχαία - Μέση - Νεότερη Ιστορία». Στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση εισάγονται η διδασκαλία της τοπικής και οικογενειακής Ιστορίας, καθώς και στοιχεία γνώσεων Αρχαιολογίας, ενώ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση η διδασκαλία της Ιστορίας από την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή καλύπτεται σε τέσσερις τάξεις (από την Α' Γυμνασίου έως την Α' Λυκείου), ώστε να δίνεται περισσότερος χρόνος για τη διδασκαλία, τη μελέτη, τη συζήτηση και την κατανόηση των ιστορικών γεγονότων και φαινομένων.
β) Γίνεται συστηματική προσπάθεια να εξεταστεί η εθνική Ιστορία σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και σε στενή συνάφεια με τις διεθνείς εξελίξεις. Στόχος είναι να ενταχθεί η ελληνική Ιστορία στο πλαίσιο της βαλκανικής, μεσογειακής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας και να προσεγγιστεί, κατά συνέπεια, ως τμήμα ευρύτερων και πολυπλοκότερων ιστορικών συνθηκών και διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στη γεωγραφική κλίμακα της Μεσογείου, των Βαλκανίων, της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου.
γ) Δίνεται έμφαση στην Κοινωνική, Πολιτισμική, Οικονομική Ιστορία, χωρίς βέβαια να παραλείπεται η Πολιτική Ιστορία. Οι μαθητές-τριες στο Δημοτικό θα διδαχθούν τα μεγάλα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά φαινόμενα, εξελίξεις ή αλλαγές που συντελούνται στο πέρασμα των αιώνων, ενώ μεγαλύτερη έμφαση στα συγκεκριμένα στρατιωτικά, διπλωματικά, πολιτικά γεγονότα δίνεται στο Γυμνάσιο και στην Α' Λυκείου.
δ) Σημαντική καινοτομία των νέων Π.Σ. είναι οι Θεματικοί Φάκελοι. Οι Θεματικοί Φάκελοι θα δίνουν την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να εμβαθύνουν σε συγκεκριμένα ιστορικά ζητήματα, τα οποία περιλαμβάνονται στο Π.Σ. της συγκεκριμένης τάξης. Οι Θεματικοί Φάκελοι θα έχουν υλική και ψηφιακή μορφή, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα διαρκούς εμπλουτισμού τους με πηγές, μεθοδολογικές προτάσεις και σχέδια μαθημάτων, καθώς και προσθήκης νέων θεμάτων, υποθεμάτων και ενοτήτων. Στόχος είναι η ενεργοποίηση και η συμμετοχή των μαθητών-τριών στο μάθημα, η εξοικείωσή τους με την Ιστορία ως μια διανοητική δραστηριότητα έρευνας και τεκμηρίωσης, ώστε να μετατραπούν οι αίθουσες διδασκαλίας σε ιστορικά εργαστήρια στη διάρκεια του μαθήματος.
Η επιτυχία των νέων Π.Σ. εξαρτάται, βέβαια, και από άλλους παράγοντες, όπως, για παράδειγμα, η έγκαιρη ετοιμασία νέων, κατάλληλων εγχειριδίων, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και η ανάθεση της διδασκαλίας του μαθήματος αποκλειστικά σε φιλολόγους, αλλά θεωρούμε πως τα νέα Π.Σ. αποτελούν ένα πρώτο, σημαντικό βήμα για την αναβάθμιση του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο.
*Ο Πολυμέρης Βόγλης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
