Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Παιδεία ή Εκπαίδευση;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Παιδεία ή Εκπαίδευση;

«Ιππίας: Όλο τα ίδια και τα ίδια μάς λες, Σωκράτη.

Σωκράτης: Κάτι χειρότερο, Ιππία. Λέω τα ίδια για τα ίδια πάντα πράγματα»

Τώρα που οι μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης στον χώρο του εκπαιδευτικού μας συστήματος έχουν αποκτήσει ένα ολοκληρωμένο περίγραμμα, από την προσχολική αγωγή μέχρι το πανεπιστήμιο, τα μεταπτυχιακά και την έρευνα, και οι αντιλήψεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης -ορθότερα του αρχηγού της- έχουν επίσης διατυπωθεί με σαφήνεια, είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι πρόκειται για δύο ριζικά διαφορετικές ιδεολογικοπολιτικές στρατηγικές. Κάτι που εδώ και καιρό έχουμε επανειλημμένα διατυπώσει από αυτή τη σελίδα.

Από τη μία έχουμε μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων αντιστροφής της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής λογικής υποβάθμισης του όλου δημόσιου εκπαιδευτικού μας συστήματος, όπως άλλωστε κάθε δημόσιου αγαθού και της υποταγής των πάντων στα κελεύσματα μιας αγοραίας αντίληψης. Πρόκειται για μια συνολική παιδαγωγική μεταρρυθμιστική πρόταση/πρόθεση, η οποία αντέστρεψε, παρά τις αντίξοες οικονομικά συνθήκες, τη συνεχή μείωση των κονδυλίων του προϋπολογισμού για την Παιδεία και την Έρευνα. Επανέφερε την ακαδημαϊκή λειτουργία στα ΑΕΙ, καταργώντας τον αντισυνταγματικό θεσμό των Συμβουλίων Ιδρύματος, επιχείρησε να ορθολογικοποιήσει τα μεταπτυχιακά και να δημιουργήσει όρους σύνδεσης ΑΕΙ και ερευνητικών κέντρων. Δημιούργησε 1.500 νέες θέσεις πανεπιστημιακών, αναβάθμισε σε πανεπιστημιακό επίπεδο τα ΤΕΙ. Με αναπληρωτές έστω, κάλυψε όλα τα διδακτικά κενά στη βασική εκπαίδευση, με ιδιαίτερη μέριμνα για τα σχολεία Ειδικής Αγωγής. Επαναλειτούργησε πάνω από 800 ολοήμερα σχολεία, ακόμη και σε μονοθέσια δημοτικά. Καθιέρωσε την υποχρεωτικότητα της δίχρονης προσχολικής αγωγής και επέκτεινε τον θεσμό των Νηπιαγωγείων και σε απομακρυσμένες περιοχές με τρία νήπια/προνήπια. Καθιέρωσε και συνεχώς επεκτείνει τα σχολικά γεύματα και μάλιστα ως διδακτική διαδικασία. Τέλος, έθεσε σε διαβούλευση μια σειρά προτάσεων για την άρση της παθογένειας της λυκειακής βαθμίδας, επεκτείνοντας και εδώ την υποχρεωτική μορφή της εκπαίδευσης, επιδιώκοντας παράλληλα να αποσυμπιέσει τις εξετάσεις εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Παρά τις επιμέρους και σε μεγάλο βαθμό και ουσιαστικές αντιρρήσεις και παρατηρήσεις που διατυπώνονται, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πρόκειται για μια συνολική μεταρρυθμιστική προσπάθεια, που επαναφέρει στο εκπαιδευτικό μας σύστημα τα αξιακά ουμανιστικά προτάγματα, που το καθιέρωσαν άλλωστε στα χρόνια της νεωτερικότητας, όσο κι αν θα τη θέλαμε πιο ριζική και καινοτόμα, σύμφωνα με τις επεξεργασίες που ο χώρος μας έχει διατυπώσει και από τις οποίες προφανώς σε μεγάλο βαθμό απέχει.

Από την άλλη έχουμε μια επίσης σαφή βούληση, η οποία αντιλαμβάνεται τον μαθητή, σπουδαστή, φοιτητή ως πελάτη-καταναλωτή γνώσεων και τον εκπαιδευτικό λειτουργό ως πωλητή αυτών των γνώσεων. Τον τελευταίο μάλιστα, όταν είναι πανεπιστημιακός, τον… αναβαθμίζει και σε δυνάμει επιχειρηματία, εφαρμοσμένων πάντα βέβαια στην αγορά, γνώσεων! Προφανώς, στο ίδιο πλαίσιο αντιλαμβάνεται και την έρευνα, μόνο ως εφαρμοσμένη, την οποία οφείλουν να παράγουν πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, αγνοώντας τη σημασία της βασικής έρευνας, ακόμη και ως αναγκαίο προαπαιτούμενο της όποιας εφαρμοσμένης πρακτικής. Σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις, στη Θεσσαλονίκη, του αρχηγού της Ν.Δ., οι οποίες πηγαίνουν πέραν και από τους κλασικούς του νεοφιλελευθερισμού, που πρόβλεπαν τουλάχιστον η στοιχειώδης εκπαίδευση να είναι δημόσια, ακόμη και σ’ αυτό το πεδίο εισέρχεται η ιδιωτικοποίηση και η περί «αρίστων» φιλολογία σε κάθε σχολική μονάδα και βαθμίδα όπως αναλύουμε ειδικότερα στις σελίδες που ακολουθούν.

Πρόκειται για μια βαθιά συντηρητική ταξική αντίληψη, που αδυνατεί να κατανοήσει την αυταξία της Παιδείας για όλους, μια που «κοινωνία χωρίς ανισότητες είναι αντίθετη στην ανθρώπινη φύση», όπως αποφάνθηκε!

Με αυτές τις παρωχημένες ιδεοληψίες, πώς να συλλάβει τη βαθύτερη σημασία τής έννοιας Παιδεία, άρα και του εκπαιδευτικού συστήματος που την υπηρετεί, ως κατεξοχήν χώρο παραγωγής αξιών και πολιτισμικών ταυτοτήτων για τη δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων, ελεύθερων, άρα δημοκρατικών πολιτών και όχι ως εξειδικευμένο «ανθρώπινο δυναμικό» προσφερόμενο στην αγορά εργασίας;

Αυτό δηλαδή που επιτάσσει και το άρθρο 16 του συντάγματος, που προσθέτει μάλιστα και το δημοκρατικά αυτονόητο ότι «όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν Παιδείας σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης»!

Η ύπαρξη ιδιωτικών μορφών βασικής εκπαίδευσης αποτελεί παθογένεια που η πορεία αναβάθμισης του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος οφείλει σταδιακά να εξαλείψει. Προφανώς, μέχρι αυτό να γίνει πραγματικότητα, η ιδιωτική εκπαίδευση και οι λειτουργοί της υπάγονται στο υπουργείο Παιδείας, και όχι σε εκείνο του Εμπορίου, καθώς και στους ίδιους κανόνες και προϋποθέσεις λειτουργίας με τη δημόσια εκπαίδευση. Γεγονός που κατέστησε σαφές η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης της Αριστεράς, παρά τις κραυγές και τις αντιρρήσεις των ιδιοκτητών τους, των περίφημων θεσμών της μνημονιακής μας περιόδου, ακόμη και δικαστικών αποφάσεων.

Το σύνταγμα πάντως ρητά στο άρθρο 16 απαγορεύει την ύπαρξή ιδιωτικών πανεπιστημίων. Απαγόρευση που η Ν.Δ. εμμονικά ζητά να αρθεί, λησμονώντας ότι στην προηγούμενη προσπάθειά της για άρση αυτής της απαγόρευσης, ο αγώνας υπεράσπισης του άρθρου 16 όχι μόνο δεν της το επέτρεψε, αλλά συμπαρέσυρε και την όλη τότε κίνησή της για συντηρητική αναθεώρηση του συντάγματος .

Με βάση τη συνταγματική επιταγή η οποία ταυτίζει το εκπαιδευτικό σύστημα με το αξιακό περιεχόμενο της Παιδείας και τις αντίστοιχες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς βέβαια να υποτιμούμε τους υπαρκτούς συσχετισμούς δυνάμεων οικονομικών δεδομένων και παγιωμένων αντιλήψεων, αντιμετωπίζουμε με εποικοδομητική κριτική τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Και είναι αδικαιολόγητη η αδιαφορία ή, ακόμη χειρότερα, ο μηδενισμός όλων αυτών από τις άλλες αριστερές και «προοδευτικές» λεγόμενες δυνάμεις, κοινωνικές και πολιτικές, υπεράσπισης και ταυτόχρονα διεύρυνσης των θετικών και κατάθεσης αντιπροτάσεων στα όποια αρνητικά τους σημεία.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η δεδομένη στήριξη της μεταρρύθμισης δεν πρόκειται να αναστείλει τις κριτικές μας σκέψεις και προτάσεις. Εκείνες που αφορούσαν τον νόμο για τα ΑΕΙ τις διατυπώσαμε στα προηγούμενα τεύχη μας. Σήμερα θα εμμείνουμε επιγραμματικά στις προτάσεις που έχουν κατατεθεί για το Λύκειο και τις εισαγωγικές για τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ. Πρωταρχικά, μια διευκρίνιση: Αντί της απόφανσης «δεν υπάρχει εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς εξετάσεις», εμείς, ως χώρος, αντιτάσσουμε το παιδαγωγικά ορθότερο «δεν υπάρχει σύστημα χωρίς έλεγχο των γνώσεων»!

Αυτόν δε τον έλεγχο δεν μπορεί να τον υπηρετεί ένα εξεταστικοκεντρικό σύστημα. Και δυστυχώς, παρά την είσοδο μορφών κριτικού ελέγχου των γνώσεων με εργασίες, αυτές καλύπτουν μικρό μέρος της εκπαιδευτικής λειτουργίας και το εξεταστικοκεντρικό σύστημα καλά κρατεί, αυξάνοντας και τις μορφές παραπαιδείας, που, σύμφωνα με τον υπουργό Παιδείας, θα αυξηθούν σε πρώτη φάση με το σύστημα διπλών εξετάσεων που προτείνεται για την εισαγωγή στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ. Οι οικονομικές δυσχέρειες της περιόδου, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, δεν μας επιτρέπουν βέβαια άμεσα την πραγμάτωση της πάγιας θέσης μας για ελεύθερη πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τίποτε όμως δεν μας εμποδίζει να προχωρήσουμε, σταδιακά προφανώς, στις θέσεις μας για έναν ενιαίο τύπο πολυδύναμης λυκειακής βαθμίδας θεωρίας και πράξης - τα μικρά βήματα πολυκλαδικότητας της Α' Λυκείου χάνονται δυστυχώς στις δύο επόμενες τάξεις. Η μείωση των μαθημάτων, ειδικά στην Γ' τάξη (3+1), και ο σύνθετος και πολύπλοκος τρόπος για το βαθμό των Κεντρικών Εξετάσεων -όπως μετονομάστηκαν οι Πανελλαδικές- καμία σχέση δεν έχουν με ύπαρξη Εθνικού Απολυτηρίου και παιδευτική ουσιαστικοποίηση του Λυκείου, ενώ παράλληλα υποβαθμίζονται δραματικά τα υπόλοιπα μαθήματα και εξαφανίζονται βασικές επιστημονικές μαθήσεις. Με τέτοιου είδους προτάσεις, η αντίληψη περί Παιδείας χάνεται και στη θέση της παραμένει μια στενά εξεταστικοκεντρική εκπαίδευση.

Αλλά για αυτά θα επανέλθουμε αναλυτικά στο επόμενο τεύχος συμβάλλοντας και εμείς στην ανοιχτή διαβούλευση.

Άλκης Ρήγος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL