Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, Τριαντάφυλλος Τρανός, πρώην πρόεδροι Γ ΄ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης
Η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη πολιτική τάση στην εκπαίδευση επιχειρεί να υποβιβάσει τον ρόλο του συλλόγου διδασκόντων από αποφασιστικό σε απλώς συμβουλευτικό. Αντίθετα, προκρίνει την ανάδειξη του διευθυντή σε «αποτελεσματικό ηγέτη». Ο διευθυντής δεν θεωρείται πλέον ένας από τους συναδέλφους, πρώτος μεταξύ ίσων, στον σύλλογο διδασκόντων. Αντίθετα, αποκόβεται από το σώμα των συναδέλφων. Απαλλάσσεται πλήρως από διδακτικά του καθήκοντα, αξιολογεί, πειθαρχεί, έχει αυξημένες αποδοχές. Μετατρέπεται σε μάνατζερ, ως ένα δείγμα ότι το σχολείο εξελίσσεται και ακολουθεί τις τάσεις της αγοράς. Οι εκπαιδευτικοί, από την άλλη, χάνουν το δικαίωμά τους να συμμετέχουν ισότιμα στον σχεδιασμό της λειτουργίας της σχολικής μονάδας. Μετατρέπονται σε απλούς διεκπεραιωτές ενός διδακτικού έργου για το οποίο έχουν δικαίωμα να εκφράσουν τη γνώμη τους ελάχιστα.
Η Tina Barseghian, γράφοντας για την πρωτοβουλία Teacher Powered Schools, μια ομάδα 60 σχολείων στις ΗΠΑ που ανατρέπουν το ιεραρχικό σύστημα, βάζοντας τους εκπαιδευτικούς να ελέγξουν πλήρως τη διοίκηση των σχολείων τους, έδειξε τα σημαντικά οφέλη μιας σχολικής μονάδας από τον δημοκρατικό τρόπο οργάνωσής της. Το δημοκρατικό σχολείο, κατά την Barseghian, πρέπει να αφορά εξίσου την κοινωνία, τους μαθητές αλλά και τους εκπαιδευτικούς καθώς και τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν ισότιμα στη διοίκηση της σχολικής μονάδας και στις αποφάσεις της σχολικής κοινότητας.
Στην Ελλάδα, η με μυστική ψηφοφορία συμμετοχή των συλλόγων διδασκόντων στην επιλογή διευθυντών/ντριών ξεκίνησε το 2015 και αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα στον εκδημοκρατισμό της διοίκησης των σχολείων. Έπειτα από δεκαετίες αυταρχισμού και πελατειακών σχέσεων δόθηκε η δυνατότητα -έστω και κατά 33%- οι εκπαιδευτικοί να επιλέγουν τον διευθυντή του σχολείου τους.
Μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, η εκπαιδευτική καθημερινότητα, που είχε εξελιχθεί σε εφιάλτη, ξανάγινε επιτέλους μια δραστηριότητα που καθοδηγείται από τη λογική και όχι από τον φόβο των απολύσεων που προκαλούσε o δημοσιονομικός καταναγκασμός του δίδυμου της συμφοράς Σαμαρά-Βενιζέλου. Ταυτόχρονα, στον χώρο της Παιδείας ανανεώθηκε η ελπίδα για τη δυνατότητα μιας πραγματικής ρήξης με την απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων και στο ζήτημα της επιλογής των στελεχών εκπαίδευσης.
Με την έστω κουτσουρεμένη εκλογή των διευθυντών από τα κάτω (πράγμα που γινόταν για πολλά χρόνια με τους υποδιευθυντές, οι οποίοι εκλέγονταν με καθολική, μυστική ψηφοφορία) άνοιξε ο δρόμος μιας μεγάλης δημοκρατικής αλλαγής στο σύγχρονο δημόσιο σχολείο, που μπορεί να ολοκληρωθεί με την κατάργηση του απαράδεκτου καθηκοντολογίου και την ανάδειξη του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων σε κυρίαρχο όργανο, πράγμα που διεκδικεί επί χρόνια το εκπαιδευτικό κίνημα. Ακόμη όμως και τους παλιούς διευθυντές/τριες, που σε συντριπτικό ποσοστό παρέμειναν στη θέση τους, η μυστική ψηφοφορία τους απελευθέρωσε από τον «κακό εαυτό» τους.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στον τόπο μας οι αγώνες του εκπαιδευτικού κινήματος συνδέθηκαν με το ζήτημα της Δημοκρατίας – συμβολικά με το 15% για την Παιδεία και με το 1-1-4.
Όμως η «πολλή Δημοκρατία βλάπτει» σύμφωνα με τους μηχανισμούς της συντήρησης, που θέλουν το δημόσιο σχολείο αυταρχικό μηχανισμό αναπαραγωγής της αστικής ιδεολογίας, των κάθε λογής ανισοτήτων και διαιώνισης της καθεστηκυίας τάξης. Αυτοί οι μηχανισμοί επέλεξαν τη δικαστική οδό με την ακύρωσή της.
Οι αιωνίως παθογενείς «θεσμικοί παράγοντες» του τόπου, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται προκατειλημμένοι δικαστές, λαδωμένα ΜΜΕ και ακροδεξιοί ιεράρχες, προκαλούν εσκεμμένα σοκ στο ήδη χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα της κοινωνίας, με στόχο να τη σπρώξουν στην αβαθή ή βαθιά Δεξιά.
Υιοθετώντας το δόγμα του σοκ, η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματικό τον Ν. 4327/15 για την επιλογή δ/ντών σχολικών μονάδων. Κατά το άκρως αντιδημοκρατικό σκεπτικό του ΣτΕ, η μυστική ψηφοφορία -χωρίς αιτιολόγηση- παραβιάζει τις αρχές της αξιοκρατίας, της ισονομίας και της δυνατότητας προσφυγής στα δικαστήρια - κυρίως αυτό! Πρόκειται, στην καλύτερη περίπτωση, για επιλογή του τύπου σε βάρος της ουσίας.
- Η ακύρωση της διάταξης άρθρου του Νόμου Παππά για τη νόμιμη λειτουργία των τηλεοπτικών σταθμών, έπειτα από 27 χρόνια ανομίας, και η παραπομπή της αδειοδότησης στο ανύπαρκτο τότε ΕΣΡ.
- Η ακύρωση της αντικατάστασης δέκα διοικητών νοσοκομείων με προσόντα άσχετα με τον νέο νόμο, δηλαδή πολιτευτών και κομματικών στελεχών που είχαν φυτευτεί με τη γνωστή συνταγή της διαπλοκής που εφαρμοζόταν και στην επί δεκαετίες επιλογή των στελεχών στη διοίκηση της Εκπαίδευσης (Ν.Δ.+ΠΑΣΟΚ+Εκκλησία+αμαρτωλή συνέντευξη κ.λπ.).
- Η αρνητική, στείρα στάση των επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη διά ψηφισμένου νόμου ανανέωση των συμβάσεων των εργαζομένων στην καθαριότητα.
Δείτε με πόση υποκρισία αντιμετώπισε-ακύρωσε το ΣτΕ τη συμμετοχή του συλλόγου διδασκόντων στην επιλογή των διευθυντών/τριών, αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος από την πτώση της χούντας. Διαβάστε τον παρακάτω νόμο:
ΝΟΜΟΣ 3841/2010 – ΦΕΚ 55/Α/6.4.2010 Άρθρο 4 (σημ. κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου)
«2. Το πολιτικό και διοικητικό Εφετείο Αθηνών, το πολιτικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, τα πολιτικά και διοικητικά Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιά και τα Ειρηνοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης διευθύνονται από τριμελές συμβούλιο (…)
4. Ο πρόεδρος και τα μέλη των συμβουλίων και οι αναπληρωτές τους εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία από τις ολομέλειες των οικείων δικαστηρίων, οι οποίες συνέρχονται αυτοδικαίως για το σκοπό αυτόν ανά διετία την 11η πρωινή ώρα του τρίτου Σαββάτου του μηνός Σεπτεμβρίου».
Οι πανηγυρισμοί των προσκείμενων στη Ν.Δ. και στο ΠΑΣΟΚ παρατάξεων και η εκκωφαντική σιωπή των υπολοίπων -πλην ΣΥΝΕΚ- μετά και την αμφιλεγόμενη απόφαση του ΣτΕ προδίδουν έναν ομολογημένο σκοπό: «Να πέσει η κυβέρνηση για να ανεβεί το κίνημα/ό,τι βλάπτει την κυβέρνηση είναι καλό για μας». Αυτός καθορίζει τη στάση τους, ενώ θα έπρεπε να καταδικάσουν τη φαλκίδευση των δημοκρατικών κατακτήσεων του κλάδου. Αυτή η στάση στοιχίζεται με τις θέσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, ένα μείγμα άγριου καπιταλισμού και ακροδεξιάς δημαγωγίας (Βορίδης, Γεωργιάδης κ.ά.). Η απειλητική ρητορεία όλων αυτών εναντίον της «προβληματικής» Αριστεράς δεν είναι συγκυριακή, όπως φαντάζονται ορισμένοι που τώρα σιωπούν. Ενισχύεται από τις εκλεκτικές, παραδοσιακές συγγένειες του κατεστημένου της Δικαιοσύνης με τη “Νεοδεξιά” και στοχεύει στη δριμύτερη επανάκαμψή της.
Η αναγκαία πολιτική χειραφέτηση της Δικαιοσύνης, δημοφιλής κάποτε ιδέα σε σημαντική μερίδα των κατώτερων και μεσαίων δικαστικών, φαίνεται χλωμή. Η «πολιτική ανεξιθρησκεία» της επιλογής των στελεχών εκπαίδευσης που δρομολόγησαν οι Μπαλτάς και Κουράκης συνεχίζει να εμποδίζεται από τα προπατορικά αμαρτήματα της μεταπολιτευτικής συναίνεσης: Τις νόμιμες και παράνομες σχέσεις δουλείας και εξάρτησης μεταξύ των θεσμών, την ιδεολογική σύμπλευση Εκκλησίας–Δεξιάς-ΠΑΣΟΚ και Δικαιοσύνης, τη συστηματική παρεμπόδιση εφαρμογής ψηφισμένων νόμων από μια ολιγαρχία μανδαρίνων. Ηττημένοι πολιτικά κύκλοι εξουσίας, με τους οποίους συνασπίστηκαν ιεράρχες αλλά και πολλοί ανώτατοι δικαστές συγκλίνουν στη θρασεία απαίτησή τους για την άμεση πτώση ή καθήλωση της κυβέρνησης της Αριστεράς.
Στην ευάριθμη, συντηρητική πτέρυγα των λειτουργών της Δικαιοσύνης κυριαρχεί δυστυχώς η σκληρή δεξιά ατζέντα. Δύσκολα ανιχνεύεται εκεί, έστω και με μεγεθυντικό φακό, η στοιχειώδης δημοκρατική ευαισθησία. Η λογική και η κοινωνική ευαισθησία ανάμεσα στους ανώτατους δικαστές σπανίζει. Θεωρούν αποκλειστικό τους δικαίωμα να εκλέγουν μόνο αυτοί με την «αναξιοκρατική» μυστική ψηφοφορία τα όργανα διοίκησης τους.
Η Αριστερά κυβερνά σήμερα υπό την αίρεση του ΣτΕ, ορισμένων επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και των πάσης φύσεως μανδαρίνων που κατέλειπε στη Δημόσια Διοίκηση το βαθύ ΠΑΣΟΚ.
Ο κυριότερος παράγοντας που μειώνει σήμερα την πραγματική πολιτική μας εμβέλεια είναι η παγίδευσή μας σε έναν λεγκαλισμό κι έναν κακώς εννοούμενο πολιτικό πραγματισμό. Γεγονός που, ιδιαίτερα σήμερα με την κοινωνία να στέκεται παράμερα, μειώνει και το συμβολικό, και το πραγματικό πολιτικό κεφάλαιο που μας εμπιστεύθηκε.
Ασφαλώς, υπό τις παρούσες συνθήκες οικονομικής ασφυξίας, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση για την κυβέρνηση η εφαρμογή μιας ριζοσπαστικής ατζέντας στη Δημόσια Εκπαίδευση. Είναι όμως εφικτή, έστω και σε περιορισμένη έκταση, όπως έχει ήδη αποδείξει.
Το αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος για αιρετή διοίκηση και στις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, που χρονολογείται από την πτώση της χούντας και πρωτοδιατυπώθηκε στις θέσεις της ενιαίας ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης-Κιλκίς-Χαλκιδικής, είναι αίτημα ουσιαστικού εκπαιδευτικού και πολιτικού διαφωτισμού. Είναι περισσότερο οξυγόνο Δημοκρατίας στο σχολείο. Η ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ δεν αφορά αποκλειστικά τους εκπαιδευτικούς των σχολείων. Θέτει συνολικό πρόβλημα Δημοκρατίας στη χώρα που οι πολίτες της αναδεικνύουν τους εκπροσώπους τους με την κακοφανισμένη καθολική μυστική ψηφοφορία. Μήπως κάτι ανάλογης αντιδημοκρατικής έμπνευσης δεν επιχειρήθηκε με τον Νόμο Διαμαντοπούλου για τα διαβόητα «Συμβούλια Ιδρυμάτων», σύμφωνα με τον οποίο οι πρυτανικές αρχές δεν εκλέγονταν με άμεση ψηφοφορία, παρά τις πανεπιστημιακές παραδόσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού;
Στην καρδιά των αιτημάτων του δημοκρατικού εκπαιδευτικού κινήματος, που αλλάζει διαρκώς μορφή και ισορροπίες, είναι αναγκαίο να βρεθούν οι διεκδικήσεις για την ουσιαστική μόρφωση όλων των παιδιών. Παρέχεται σε έναν ολοένα και μικρότερο αριθμό παιδιών, λόγω του δημογραφικού προβλήματος στη χώρα, από φιλόπονους, αλλά ανασφαλείς και οικονομικά καθηλωμένους εκπαιδευτικούς.
Το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να πάρει την υπόθεση στα χέρια του απαιτώντας να διευρυνθεί και να ολοκληρωθεί, με βάση τις θέσεις του κλάδου, η δημοκρατική στροφή στη διοίκηση των σχολείων, με κυρίαρχο τον ρόλο του συλλόγου διδασκόντων όχι μόνο στην επιλογή των διευθυντών, αλλά και στα διοικητικά, εκπαιδευτικά και παιδαγωγικά ζητήματα. Η πρόκληση είναι μεγάλη! Πρέπει να δοθεί μαχητική απάντηση από τους συλλόγους διδασκόντων, τις ΕΛΜΕ, τις ΔΟΕ-ΟΛΜΕ και την ΟΙΕΛΕ, που την έχει καταστατική της αρχή, αλλά και την ΠΟΣΔΕΠ. Να πάρουν ξεκάθαρη θέση, χωρίς υπεκφυγές, όλες οι συνδικαλιστικές παρατάξεις.
