Την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε συζήτηση εκπαιδευτικών στο Στέκι Μεταναστών (Τσαμαδού 13) με τίτλο «Καλοδεχούμενα τα παιδιά των προσφύγων και μεταναστών-ριών στα σχολεία μας», όπου συζητήθηκαν οι κατακτήσεις και οι προκλήσεις στην ένταξη των προσφυγόπουλων στη δημόσια εκπαίδευση, με ομιλητές τη Βαγγελίτσα Κοντοδήμα (εκπαιδευτικό και πρόεδρο της Ένωσης Εκπαιδευτικών της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας), τη Μαρία Παναγή (μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας City Plaza) και τον Μπάμπη Μπαλτά (δάσκαλο στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Εξαρχείων). Το κάλεσμα απευθυνόταν σε εκπαιδευτικούς των δημόσιων σχολείων και των τάξεων υποδοχής, σε εκπαιδευτικούς που εργάζονται στα στρατόπεδα προσφύγων, σε αλληλέγγυους από αυτοοργανωμένες δομές που δραστηριοποιούνται στην εκπαίδευση των προσφυγόπουλων, αλλά και σε ολόκληρο το αντιρατσιστικό κίνημα.
Το κάλεσμα αυτό, που έγινε από την Ομάδα Στεκιού σε συντονισμό με την εκπαιδευτική ομάδα του City Plaza, παρουσίαζε και παρουσιάζει για μας μια αναμφισβήτητη επικαιρότητα, δεδομένης της σταδιακής (και επιφυλακτικής εκ μέρους του υπουργείου) ένταξης των προσφυγόπουλων στις απογευματινές βάρδιες των δημόσιων σχολίων στο πλαίσιο των Δομών Φιλοξενίας για την Εκπαίδευση Προσφύγων (ΔΥΕΠ). Η ένταξή τους στη δημόσια εκπαίδευση, αλλά παράλληλα η απομόνωσή τους σε απογευματινά τμήματα-γκέτο, μακριά από τον ντόπιο παιδικό πληθυσμό, δημιουργούν ανησυχίες σε μεγάλο μέρος του εκπαιδευτικού κλάδου και του αντιρατσιστικού κινήματος. Η συζήτηση αναπτύχθηκε σε τρεις άξονες: Τις κρατικές προβλέψεις για την εκπαίδευση των προσφυγόπουλων και τον ρόλο των ΔΥΕΠ, τις εναλλακτικές που προσφέρει ο χώρος της αυτοοργάνωσης στο κομμάτι της εκπαίδευσης μέσω του παραδείγματος του City Plaza και κυρίως τις εμπειρίες δασκάλων που διδάσκουν σε τάξεις όπου φοιτούν προσφυγόπουλα (ΔΥΕΠ, πρωινές τάξεις, στρατόπεδα).
Σε πολλές από τις τοποθετήσεις, οι εκπαιδευτικοί τόνισαν ότι η πρώτη τους εμπειρία από τις τάξεις υποδοχής επιβεβαιώνει την άποψη ότι τα προσφυγόπουλα δεν κοινωνικοποιούνται ομαλά, ούτε μαθαίνουν να συνυπάρχουν με τον ντόπιο πληθυσμό σε ένα διαπολιτισμικό πλαίσιο. Η λειτουργία του δημόσιου σχολείου δεν εξαντλείται στην εκμάθηση των ελληνικών, την αριθμητική και την ανάγνωση. Πολύ περισσότερο από αυτό, το σχολείο δημιουργεί και αναιρεί συνειδήσεις, κοινωνικοποιεί και χειραφετεί, δημιουργεί πολίτες. Ο Μπάμπης Μπαλτάς τόνισε ακριβώς τον επικοινωνιακό ρόλο, έναντι μόνο του γλωσσικού, που πρέπει να ενισχύει το σημερινό σχολείο.
Τα παιδιά προσφύγων στερούνται πολλών από αυτές τις λειτουργίες που στοχεύουν στην κοινωνική τους ένταξη. Την άποψη αυτή επιβεβαίωσαν και εκπαιδευτικοί ΜΚΟ από τα στρατόπεδα, που μίλησαν για γκετοποίηση των προσφυγόπουλων, που, στην καλύτερη περίπτωση, επιβιβάζονται σε φυλασσόμενα λεωφορεία προς και από το σχολείο (2-6 μ.μ.) χωρίς καμία ουσιαστική επαφή με την υπόλοιπη κοινωνία. Η καθημερινή πραγματικότητα για τη συντριπτική πλειονότητα των παιδιών των στρατοπέδων, τόνισαν, είναι η πλήρης απομόνωση από τον κοινωνικό ιστό, ο εγκλεισμός πίσω από συρματοπλέγματα και η αγωνία για να πάνε σχολείο «με άλλους ντόπιους μαθητές, όχι μόνοι μας», όπως χαρακτηριστικά μετέφερε μια εκπαιδευτικός. Ως προς τα επιχειρήματα περί «υγειονομικής βόμβας» που προφασίζονται ρατσιστές «αγανακτισμένοι γονείς», οι εκπαιδευτικοί επιβεβαίωσαν ότι τα προσφυγόπουλα είναι στην πραγματικότητα τα πλέον εμβολιασμένα παιδιά σε σχέση με το σύνολο των μαθητών, καθώς προϋπόθεση για την παρακολούθηση των μαθημάτων είναι η προσκόμιση της ιατρικής τους κάρτας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τα καμιά κρατική πρόβλεψη δεν υπάρχει για την ένταξη των παιδιών ηλικίας 16-18 χρόνων στη δημόσια εκπαίδευση, καθώς οι τάξεις υποδοχής απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 6-15 ετών. Η απομόνωση αυτών των παιδιών από τον μεγαλύτερο φορέα κοινωνικοποίησης, το σχολείο, και μάλιστα σε μια ηλικία που οι μαθητές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους όχι μόνο σαν παιδιά, αλλά και ως μέλη ενός κοινωνικού συνόλου, ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει μια γενιά ανθρώπων αποκομμένων από την εκπαίδευση και τις απελευθερωτικές λειτουργίες που αυτή προσφέρει και συνεπώς να επιτείνει τα ήδη έντονα φαινόμενα ρατσισμού και κοινωνικού αποκλεισμού που έχουμε να πολεμήσουμε καθημερινά στο σχολείο, στις γειτονιές μας και στους χώρους εργασίας μας.
Οι δάσκαλοι παρατήρησαν ότι τα παιδιά των απογευματινών τάξεων που εντάχθηκαν στα πρωινά τμήματα παρουσίασαν θεαματική αλλαγή στη συμπεριφορά τους και τα ζητήματα επιθετικότητας, αποτέλεσμα της βίας που τα παιδιά αυτά έχουν βιώσει αλλά και της απομόνωσής τους, ατόνησαν. Ακόμη και η μίμηση, η «ντροπή» βλέποντας τη συμπεριφορά των συμμαθητών τους ενίσχυσαν την προσπάθειά τους να βελτιωθούν. Σχεδόν όλες οι τοποθετήσεις ανέδειξαν και ακόμη ένα σημαντικό σημείο: Η πλήρης ένταξη των προσφυγόπουλων στη δημόσια εκπαίδευση δεν ευεργετεί μόνο τα ίδια, αλλά έχει πολλά να προσφέρει στις τάξεις των δημόσιων σχολείων. Οι εκπαιδευτικοί υποστήριξαν με πάθος ότι τα προσφυγόπουλα πλούτισαν τις τάξεις τους και διαρκώς συνεισφέρουν στη δημιουργία πιο δημοκρατικών, πιο ανεκτικών και πιο παραγωγικών –μαθησιακά και κοινωνικά- τάξεων.
Η εκδήλωση έκλεισε με κάλεσμα των εκπαιδευτικών για συμμετοχή στη διεθνή κινητοποίηση ενάντια στον ρατσισμό, που πραγματοποιήθηκε στις 18 Μαρτίου στην Ομόνοια, με τη συμμετοχή χιλιάδων ντόπιων, προσφύγων και μεταναστών, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν πολλά παιδιά, οι μαθητές των δικών μας τάξεων! Πιστεύουμε ότι ο χώρος της εκπαίδευσης είναι πρωτίστως ένας χώρος πολιτικών και κοινωνικών διεκδικήσεων. Οι εκπαιδευτικοί τόνισαν ότι, για να επιτευχθεί η ένταξη των προσφυγόπουλων στη δημόσια εκπαίδευση, είναι αναγκαίο το κράτος να προβεί σε μαζικές προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών, καθώς οι ανάγκες για δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση των προσφύγων είναι πάγιες και όχι μια προσωρινή «κρίση» που μπορεί να αντιμετωπιστεί με «εργολαβίες» από τις ΜΚΟ ή προσλήψεις προσωρινών αναπληρωτών. Οι εκπαιδευτικοί αποδεικνύονται καθημερινά ένα από τα πιο μαχητικά κομμάτια του εργατικού κινήματος ενάντια στον ρατσισμό και θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για ισότιμη εκπαίδευση για όλους τους μαθητές, από όποια γωνιά του κόσμου κι αν προέρχονται. Ελπίζουμε αυτή η συζήτηση να είναι η αρχή για έναν συνεχή συντονισμό δράσεων του εκπαιδευτικού χώρου στον αγώνα κατά των διακρίσεων και του ρατσισμού μέσα και έξω από το σχολείο!
Α & Ε
