Των Aντιλιάν Κοτζάι (Ν. ΣΥΡΙΖΑ Παγκρατίου, μέλος Γραφείου Α' Αθήνας) και Γιώργου Μπαϊράμογλου (Ν. ΣΥΡΙΖΑ Πειραιά, μέλος Επιτροπής Εργασιακών της νεολαίας)*
Τα τελευταία χρόνια η εργασία ως παραγωγική διαδικασία η οποία λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του καπιταλισμού έχει υποστεί σημαντικούς και ριζικούς μετασχηματισμούς όσον αφορά το περιεχόμενο και τους στόχους της. Ο θεμελιώδης παράγοντας που λειτουργεί καθοριστικά είναι η ιδεολογική ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού σε όλα τα επίπεδα του κοινωνικού βίου (πολιτικό, ιδεολογικό και πολιτιστικό). Εξάλλου, η βασική στόχευση του νεοφιλελευθερισμού έγκειται στην επαναρύθμιση της σχέσης κεφαλαίου εργασίας προς μια κατεύθυνση αναδιανομής του πλούτου από τις χαμηλές και μεσαίες προς τις ανώτερες τάξεις.
Η εργαζόμενη νεολαία βρίσκεται στο επίκεντρο της σχέσης αυτής. Πλέον εντάσσεται στην αγορά εργασίας χωρίς κανένα ουσιαστικό δικαίωμα και κατ’ ουσίαν καθίσταται όμηρος στις ανάγκες της αγοράς. Την ίδια ώρα, οι πολιτικές λιτότητας διαμορφώνουν ένα εν γένει νέο εργασιακό τοπίο: εξατομίκευση και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μαζική αύξηση των ποσοστών της ανεργίας και επικράτηση μισθολογικών διακρίσεων βάσει ηλικίας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Τα παραπάνω συνιστούν μερικούς μόνο από τους κύριους άξονες που νομιμοποίησαν νέα εργασιακά καθεστώτα στυγνής εκμετάλλευσης. Με το ξέσπασμα της κρίσης το 2008, η επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα που αποτέλεσαν κεκτημένα δεκαετιών εντάθηκε, με αποτέλεσμα να συστηματοποιηθούν πρακτικές όπως η μαύρη, η ανασφάλιστη, η υποδηλωμένη και η εκ περιτροπής εργασία. Οι μορφές αυτές αποτελούν ωστόσο ορισμένες μόνο όψεις της σημερινής εργασιακής πραγματικότητας, καθώς η αποδιάρθρωση και η ελαστικοποίηση των παραγωγικών σχέσεων γέννησε νέες μορφές καταπίεσης και εκβιασμού του κόσμου της εργασίας.
"Επισφάλεια, ανεργία, μετανάστευση"
Σήμερα το τρίπτυχο «επισφάλεια, ανεργία, μετανάστευση» έχει λάβει οξυμμένες διαστάσεις. Η αποδιάρθρωση του συστήματος των συλλογικών διαπραγματεύσεων, η μείωση του κατώτατου μισθού, η ύπαρξη του υποκατώτατου μισθού και η συρρίκνωση της συνδικαλιστικής πυκνότητας συνθέτουν μια κατάσταση εντεινόμενης ανασφάλειας του κόσμου της εργασίας. Ακόμη, η διεύρυνση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, το χαλαρό θεσμικό πλαίσιο απολύσεων σε συνδυασμό με την επέκταση των Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης και των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης εντείνουν ακόμη περισσότερο τον κατακερματισμό της εργασίας και της ταυτότητας του εργαζόμενου.
Η νεολαία βρίσκεται στο επίκεντρο της βιωμένης και κλιμακούμενης ανασφάλειας. Οι προσδοκίες της αναβάλλονται και διαψεύδονται ολοένα και περισσότερο και είναι δέσμια στη σκληρή και αμείλικτη εργασιακή πραγματικότητα. Ο εγκλωβισμός αυτός ευνοεί μόνο τις ατομικές στοχοθεσίες και δεν επιτρέπει την καλλιέργεια συλλογικών και κοινωνικών οραμάτων. Παράλληλα, η ευελιξία ως καθεστώς εργασίας, που εφαρμόζεται τόσο σε ζητήματα μισθών, ωραρίων και απολύσεων, αποκόπτει τους νέους από πολιτικές διεργασίες, με αποτέλεσμα την επικράτηση του κοινωνικού αυτοματισμού και την πολυδιάσπαση του εργατικού κινήματος.
Brain drain
Σε αυτό το πλαίσιο χιλιάδες νέοι και νέες με όνειρα οδηγήθηκαν σε μετανάστευση, όχι όμως πλέον κυνηγώντας μεγαλεπήβολους στόχους, αλλά αναζητώντας τα απαραίτητα για την εξασφάλιση των βιοτικών τους αναγκών. Βασική αιτία του φαινομένου «brain drain» αποτελούν τα πολύ υψηλά ποσοστά της ανεργίας των νέων. Παράλληλα, οι πολιτικές αντιμετώπισης του φαινομένου της ανεργίας δεν αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη αντιμετώπισή της, αλλά περιορίζονται σε προγράμματα απασχόλησης, έχοντας ως αποτέλεσμα τη βραχυπρόθεσμη καταπολέμηση και ανακύκλωσή της.
(ανα-)διοργάνωση της πάλης
Σήμερα εμείς αγωνιζόμαστε για την «επιστροφή» της ταξικής πάλης στους εργασιακούς χώρους. Απέναντι στη γραφειοκρατικοποίηση του συνδικαλιστικού κινήματος και της συνδικαλιστικής νομενκλατούρας, αποσκοπούμε στην ενίσχυση και στη συγκρότηση πρωτοβάθμιων σωματείων. Οι αγώνες στους χώρους παραγωγής είναι οι κοινωνικές μάχες που οφείλει να δώσει η γενιά μας, ώστε να αφήσουμε ανοικτούς τους ιστορικούς μας ορίζοντες, με μοναδικό «όπλο» την αλληλεγγύη μεταξύ των νέων εργαζόμενων. Στη κατεύθυνση αυτή συγκροτήθηκε η συλλογικότητα των Reworkers, που παρεμβαίνει στους εργασιακούς χώρους και επιδιώκει να συσπειρώσει τον κόσμο της επισφάλειας και της ανεργίας.
Σε μια τόσο ασφυκτική συγκυρία για τον κόσμο της νεολαίας, διεκδικούμε και παλεύουμε για:
- Ουσιαστική επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
- Κατάργηση του υποκατώτατου μισθού.
- Ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου υπεράσπισης των εργαζομένων από τις απολύσεις.
- Συρρίκνωση και κατάργηση των ελαστικών μορφών εργασίας.
- Καθορισμό του κατώτατου μισθού μέσω της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
- Κατοχύρωση πλήρων εργασιακών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων για τους/τις εργαζομένους/ες μέσω εργολαβιών.
- Όσο το δυνατόν γρηγορότερη κατάργηση των προγραμμάτων voucher.
- Ουσιαστικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της ανεργίας και πλήρης εξασφάλιση των δικαιωμάτων των ανέργων.
Με άξονα αυτές τις διεκδικήσεις, συνεχίζουμε τον αγώνα για μια εργασία και μια ζωή με πλήρη δικαιώματα, όπου η νεολαία δεν θα βρίσκεται στο περιθώριο των ιστορικών εξελίξεων. Θα αποτελέσουμε τον μοχλό ριζοσπαστικών τομών και τον φορέα προώθησης ιστορικών και προοδευτικών αιτημάτων προς συμφέρον των νέων και της κοινωνικής πλειοψηφίας.
