Η Ιστορία πρέπει να μας έχει διδάξει πια ότι ειδικά στον αξιακό χώρο της Εκπαίδευσης και της Έρευνας. δυνατότητες συναίνεσης σε ότι αφορά το βαθύτερο ιδεολογικό περιεχόμενο μιας ριζικής μεταρρύθμισης του όλου εκπαιδευτικού συστήματος και των κοινωνικών στοχεύσεων της έρευνας, μεταξύ αντιθετικών ταξικά πολιτικών δυνάμεων, δεν είναι δυνατή όσες καλές προθέσεις και αν υπάρχουν. Το όραμα του τι Πολίτη θέλουμε να πλάσουμε και προς τα πού θέλουμε να στρέφεται η έρευνα, είναι τελείως διαφορετικό σ’ ένα νεοφιλελεύθερο καπιταλιστικό προγραμματισμό από έναν ανθρωποκεντρικό και αντί αλλοτριωτικό αριστερό προγραμματισμό. Στο πεδίο όμως της κοινωνικής πραγματικότητας αυτή η αντίθεση δεν είναι δεδομένη, πολύ περισσότερο που η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία συγκρούεται ακόμη και με την κλασσική αστική αντίληψη της Παιδείας και της Έρευνας ως κοινωνικών αγαθών που αναπτύσσονται στο Δημόσιο Χώρο, προστατεύονται από το Σύνταγμα και δεν αποτελούν εμπορικά αγαθά που πωλούνται και αγοράζονται από τα άτομα καταναλωτές. Ακριβώς γι’ αυτό, σε αυτό το πεδίο, παρά τις αναχρονιστικές παραδοσιακές αδράνειες του κοινωνικού γίγνεσθαι, διεξάγεται κατ’ εξοχήν η πάλη της ηγεμονίας.
Η νικηφόρα προάσπιση του Α. 16 του Συντάγματος πριν ακριβώς δέκα χρόνια, ενάντια στη τότε πολιτικά πανίσχυρη συμμαχία Κυβέρνησης της Ν.Δ. και Αξιωματικής Αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ, η οποία μέσα από μια πολύμορφη και ενωτική κοινωνική δυναμική και την βοήθεια ενός μικρού ΣΥΡΙΖΑ του 3%, συμπαρέσυρε τελικά όλη την προσπάθεια συντηρητικής αναθεώρησης του Συντάγματος, αποδεικνύει αυτή την αλήθεια.
Δυστυχώς ενώ αυτό το κατανοούν πολύ καλά οι αντίπαλοι μας, οι οποίοι ακριβώς από τον φόβο τέτοιου είδους δυναμικών κοινωνικών διεργασιών, επιχειρούν να πολώσουν κάθε τόσο την συζήτηση σε δευτερεύοντα θέματα της εκπαιδευτικής λειτουργίας ή άσχετες δηλώσεις, δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνονται με την αντίστοιχη ένταση πολλοί ανάμεσα μας. Ενώ αρκετοί με μια δογματική παραδοσιακή αντίληψη, αδυνατούν να κατανοήσουν την δυναμική που περικλείει ο εκπαιδευτικός και ερευνητικός χώρος την εποχή της ‘κοινωνίας της γνώσης’, η οποία τον έχει μετατρέψει σε υλική παραγωγική δύναμη, θεωρώντας ότι πρόκειται απλά για πεδία αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας και της καπιταλιστικής ανάπτυξης και όχι ως ένα ακόμη πεδίο διεξαγωγής της ταξικής πάλης, το οποίο εντείνει η κρίση και στο οικονομικό και στο κοινωνικό-πολιτικό επίπεδο.
Ακόμη και ο χώρος της ανανεωτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς που από καιρό έχει υπερβεί τέτοιου είδους α – μαρξικές αντιλήψεις, κάτω από το βάρος της τρέχουσας δύσκολης συγκυρίας, επιτροπείας, συνεχών ‘αξιολογήσεων’ και δυσβάσταχτων αντικοινωνικών μέτρων, δεν αξιολογεί ως πολιτικό-ιδεολογικό πρωτεύοντα στόχο την Παιδεία και την Έρευνα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της πολιτικής ηγεσίας του αντίστοιχου Υπουργείου. Κι’ όμως σε αυτό το πεδίο παρά τις δεδομένες δεσμεύσεις και την λόγω αναγκαστικής λιτότητας οικονομική δυσπραγία, το δικό μας αριστερό όραμα με τις επεξεργασμένες θέσεις του χώρου, μπορεί σήμερα να δράσει καταλυτικά σε μια κοινωνική πραγματικότητα που ως συνέπεια της πολύπλευρης κρίσης είναι ανοικτή περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, στην αποδοχή προτάσεων υπέρβασης του πνιγηρού υπάρχοντος. Αρκεί βέβαια να μην μείνουμε σε ημίμετρα και πολιτικούς συμβιβασμούς, που σε όλους σε εκθέτουν και κανέναν δεν ικανοποιούν.
Είναι πλατιά κατανοητή έχω την αίσθηση, η ανάγκη προάσπισης και ουσιαστικοποίησης της Δημόσιας Δωρεάν παρεχόμενης σε όλες τις βαθμίδες από την προσχολική μέχρι την μεταπτυχιακή εκπαίδευση, δηλαδή για μια ακόμη φορά του Α16 του Συντάγματος, καθώς και η ακηδεμόνευτη και μη αγοραία προσανατολισμένη έρευνα, για την αναπτυξιακή και περιβαντολογική ανασυγκρότηση της χώρας, την δημιουργία νέων θέσεων και μορφών εργασίας από τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, μέχρι τους νέους δυναμικούς κλάδους που η ραγδαία εξέλιξη δημιουργεί.
Αυτή την κοινωνική ανάγκη υπηρετεί το όραμά μας, για ένα ανοικτό στην κοινωνία και τις αντιφάσεις της ανεξίθρησκο σχολείο, πόλο για όλους τους κατοίκους της γειτονιάς ή του χωριού, πολιτισμικών δράσεων της τοπικής κοινωνίας, λειτουργικά δεμένο με την ιστορία της, τις επαγγελματικές και λοιπές ασχολίες των κατοίκων της, όχι όμως οικονομικά και διοικητικά δεσμευμένο από την τοπική αυτοδιοίκηση και την εκάστοτε πλειοψηφία της, πολύ περισσότερο σε αναζήτηση ιδιωτών χορηγών για την διεύρυνση των λειτουργιών του. Ένα πολυπολιτισμικό σχολείο που θα παρέχει όλες τις μαθησιακές ανάγκες – ξένη γλώσσα, πληροφορική, μουσική, ενισχυτική διδασκαλία – στο εσωτερικό του με ένα αναλυτικό πρόγραμμα ευέλικτο για τον εκπαιδευτικό λειτουργό και τις ανάγκες των μαθητών, αλλά κεντρικά προσδιορισμένο. Ένα σχολείο κριτικής γνώσης και ικανότητας αισθητική απόλαυσης, κέντρο χαράς και δημιουργίας όλων των μαθητών του, μακριά από αντιπαιδαγωγικές διακρίσεις περί ‘Αριστείας’ και εξεταστικοκεντρικούς βαθμοθηρικούς ανταγωνισμούς, για την δημιουργία Ελεύθερων Πολιτών κοινωνικά ευαίσθητων και δημιουργικά αλληλέγγυων. Με ελεύθερη πρόσβαση από βαθμίδα σε βαθμίδα μέχρι την ανώτατη. Με μια ουσιαστική Γυμνασιακή και Λυκειακή Εκπαίδευση που θα επιτρέπει την ομαλή ανάπτυξη των διαφορετικών προσανατολισμών των μαθητών υπερβαίνοντας τις διακρίσεις τεχνικών και θεωρητικών μαθήσεων, με ένα ενιαίο τύπο Λυκείου Θεωρίας και Πράξης. Με ουσιαστική αναβάθμιση και κατοχύρωση της δημόσιας μεταλυκειακής εκπαίδευσης με σταδιακή απορρόφηση κάθε είδους ιδιωτικού ΙΕΚ, ΚΕΣ κ.λ.π. που θα οδηγεί σε πτυχία με επαγγελματικά δικαιώματα. Με ένα ακαδημαϊκά αυτοδιοικούμενο από όλους τους φορείς του, Δημόσιο Πανεπιστήμιο, λειτουργικά δεμένο με τα αντίστοιχα και δημοκρατικά λειτουργούντα Ερευνητικά Κέντρα σε ένα Ενιαίο Χώρο Παιδείας και Έρευνας, με κατάργηση των αντισυνταγματικών Συμβουλίων Ιδρύματος και επανακατοχύρωση του Πανεπιστημιακού Ασύλου. Με άμεση αντιμετώπιση του καρκινώματος των διαφόρων επικερδών επιχειρήσεων Κολεγίων/ Εργαστηρίων Ελευθέρων Σπουδών με νομοθετική υπέρβαση της κοινοτικής οδηγίας 36/2005 και της αντίστοιχης απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (23 /10/ 08) κάθε δυνατότητας εμπορικής συμφωνίας αγοράς και πώλησης Ξένων Πτυχίων και απορρόφηση των σπουδαστών τους από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα.
Αυτό το ουσιαστικά ριζικά δημοκρατικό και ελευθεριακό όραμα είναι σαφές ότι συγκρούεται με τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα που αντιμετωπίζουν την Παιδεία ως εμπόρευμα και τους λειτουργούς της ως πωλητές γνώσεων, τους δε μαθητές ως πελάτες, απαξιώνοντας κάθε έννοια Δημόσιου Χώρου και Κοινωνικού Αγαθού.
Προφανώς η πλήρης πραγμάτωση αυτού του οράματος, απαιτεί εκτός όλων των άλλων -που κανείς δεν μας εμποδίζει να αρχίσουμε να πραγματώνουμε- υπέρβαση σταδιακά των σημερινών οικονομικών δεσμεύσεων και αύξηση του προϋπολογισμού για την Παιδεία και Έρευνα, αλλά όπως λέει και ένα κινέζικο γνωμικό :
‘Ταξίδι που θα πάει χίλια μίλια αρχίσει με ένα πρώτο βήμα’
Και αυτό το πρώτο βήμα προσμένουμε από το νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί μέσα στο καλοκαίρι…
Άλκης Ρήγος
