Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Φοιτητικό Κίνημα και Δικτατορία 4
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Φοιτητικό Κίνημα και Δικτατορία 4

Με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Ιανουάριο 1973, τη βίαιη καταστολή τους που φτάνει μέχρι την αίθουσα της Συγκλήτου, η οποία εξαναγκάζεται μπροστά σ’ αυτή τη κατάφωρη παραβίαση του Πανεπιστημιακού Ασύλου σε παραίτηση, την προσαγωγή στο αυτόφωρο έντεκα από τους συλληφθέντες και τη μετατροπή της δίκης τους, σε πρώτο πολιτικό γεγονός με την εμφάνιση ως μαρτύρων υπεράσπισης των πολιτικών ηγετών του παλαιού πολιτικού κόσμου και μιας σειράς διανοουμένων.

Αλλά κυρίως με τις δύο καταλήψεις του κτιρίου της Νομικής Σχολής Αθηνών στις 21 & 22 Φεβρουαρίου και στις 20 Μαρτίου και τη βίαιη εισβολή των αστυνομικών δυνάμεων, με την άδεια μάλιστα των πρυτανικών αρχών και τις διαδηλώσεις στους γύρω δρόμους, που μεταφέρουν για πρώτη φορά τον αντιδικτατορικό αγώνα στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Χιλιάδες φοιτητριών και φοιτητών συνεγείρουν με πολιτικά αντιδικτατορικά συνθήματα τους πολίτες από την ταράτσα του κτιρίου, οι συγκοινωνίες διακόπτονται, οι πρώτες εκδηλώσεις συμπαράστασης από απλούς πολίτες αρχίζουν, ο πάγος του φόβου της τρομοκρατίας υποχωρεί, η μαζική δράση σε δημόσιους χώρους επανέρχεται στο προσκήνιο. Υπογραφές συμπαράστασης προς τους φοιτητές από παλιούς αστούς πολιτικούς, διανοουμένους, εκκλήσεις για Γενική Αμνηστία, ακόμη και ιεραρχών, κατακλύζουν τις εφημερίδες, οι αντιδράσεις από το εξωτερικό εντείνονται. Όλα δείχνουν ότι έχει αρχίσει αυτό που η ευαισθησία του ποιητή Γιάννη Κουτσοχέρα εκείνη την ώρα ονομάτισε «ροδοχάραμα».

Η άγρια καταστολή, οι τραυματισμοί, οι εκατοντάδες συλλήψεις, τα βασανιστήρια στην ΕΣΑ και στην Ασφάλεια, με αποκορύφωμα τη διακοπή της αναβολής και άμεση στράτευση 91 φοιτητών δεν αποκεφαλίζουν, ούτε νεκρώνουν, τις διεργασίες του κινήματος - όπως ήθελε να ελπίζει το καθεστώς ανίκανο να συλλάβει την πρωτόγνωρη δυναμική της αυθόρμητης αυτοοργάνωσης του - γρήγορα ξεπερνιούνται με αναδιατάξεις στις επιτροπές αγώνα, όπου πλαισιώνονται για ευνόητους λόγους τώρα από φοιτήτριες και φοιτητές που είχαν ήδη εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις.

Την ίδια ώρα και ταυτόχρονα με την καθημερινή δράση, έντονες διεργασίες συντελούνται στο εσωτερικό του, φωνές ‘σύνεσης’ και φωνές ‘υπερεπαναστατικότητας’ εμφανίζονται στους κόλπους του, συγκρούσεις γραμμών, αντιθέσεις, διαφορετικές τακτικές και στρατηγικές επιλογές, παρουσιάζονται ανάμεσα στα μέλη του, οι οποίες όμως ποτέ δεν μετατράπηκαν σε προσωπικές επιλογές ανέλιξης, ποτέ δεν διέσπασαν την κατακτημένη συντροφικότητα και συλλογικότητά του, όπως και ποτέ καμιά απ’ αυτές δεν προσδιόρισε από πριν την α΄ ή β΄ εξέλιξη των γεγονότων.

Η ίδια η δυναμική της πραγματικότητας ωθούσε στην υπέρβαση των εσωτερικών του αντιθέσεων, στην ενότητα της πάλης του, η οποία περνά πια στην ανοιχτή αναμέτρηση όχι μόνο με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους εκτάκτου ανάγκης αλλά με το σύνολο των ιδεολογικό - πολιτικών επιλογών του.

Πρόκειται για μια διαδικασία καταλυτικής πολιτικής σημασίας:

Από τη μια ωθεί το καθεστώς σε κινήσεις απροκάλυπτης βίας, οι οποίες έχουν δυσμενές αντίκτυπο στην πορεία ‘ομαλοποίησης’ του και την προσπάθεια υπέρβασης της πολιτικής του απομόνωσης, εντείνοντας ταυτόχρονα τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις των μελών του, καθώς και τις τάσεις αποδέσμευσης τμήματος αξιωματικών από την άκριτη αποδοχή του.

Από την άλλη ενεργοποιεί το λιμνάζον δυναμικό, μιας παθητικής μέχρι τότε αντίθεσης μεγάλων στρωμάτων του πληθυσμού προς το καθεστώς, γεγονός που ισοδυναμεί με μια συνολικότερη διαδικασία αποσταθεροποίησης του. Και αυτό γιατί η δικτατορική εκτροπή στηρίζονταν κυρίως σε μια γενική ανοχή και μια διάχυτη αίσθηση αδυναμίας αποτελεσματικής παρέμβασης και όχι σε μια κατά όποιο τρόπο συναίνεση κάποιων στρωμάτων του πληθυσμού προς αυτή.

Όσο το φοιτητικό κίνημα αποδείκνυε την ικανότητα του να παράγει ανοικτά πολιτικές πρωτοβουλίες, τόσο το ‘ειδικό του βάρος’ μεγάλωνε και μια πλατιά συμμαχία, ακόμη και συντηρητικών στρωμάτων διαμορφώνονταν γύρω του. Μια άτυπη αλλά έμπρακτη «Λαϊκή Αντιδικτατορική Ενότητα» πρωτοφανούς εύρους γεννιόταν με κοινό σημείο αναφοράς το ίδιο το φοιτητικό κίνημα. Το βάρος αυτής της συσπείρωσης επιβάλλει στους φοιτητές, ένα συνεχές πρωταγωνιστικό ρόλο και μια πολιτική ευθύνη απέναντι στη κοινωνία και την ιστορία. Η αποδοχής της, τους καθιστά ικανούς να υπερβαίνουν τις ατομικές καταστάσεις φόβου, να δημιουργούν μια γενικότερη κουλτούρα αντιστασιακής διάθεσης αγώνα, για μια όπως οραματίζονταν ελεύθερη σοσιαλιστική ζωή.

Το δικτατορικό καθεστώς αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η ανοικτή σύγκρουση δεν μπορεί να τιθασευτεί με παραινετικούς λόγους, ότι όχι μόνο έχει χάσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αλλά ότι βρίσκεται και μπροστά σε διεργασίες ανεξέλεγκτες μέσα στο κοινωνικό σώμα. Οι φοιτητικές κινητοποιήσεις ανέδειξαν τα όρια της δυνατότητας νομιμοποίησης του και «είναι ενδεικτικό ότι η αντίθεση ξέσπασε στο πιο αδύνατο σημείο της οργάνωσης της εξουσίας: μέσα στους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους στο Πανεπιστήμιο...» όπως αναλύει ο Χαραλάμπης, καθιστώντας σ’ όλους φανερή την αδυναμία της στρατιωτικής δικτατορίας να δικαιολογήσει αυτή καθ’ αυτή την ύπαρξη της, εντείνοντας ταυτόχρονα τη βασική αντίφαση που τη συνέχει από την επιβολή της μεταξύ αστικής εξουσίας και αστικής νομιμότητας.

Το γεγονός αυτό σε συνάρτηση με την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και την συνακόλουθη δυσαρέσκεια ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, οδηγεί σε βαθύτερες ρωγμές που αφορούν πια το όλο πολιτικό σύστημα εξουσίας.

Το κίνημα του πολεμικού Ναυτικού, οι δηλώσεις του Κ. Καραμανλή στη ‘Βραδινή’, το πάγωμα της σύνδεσης με την ΕΟΚ, οι αντιθέσεις Παπαδόπουλου - Γρίβα για το Κυπριακό, η απαρχή απαγκίστρωσης από τις αμερικανικές επιλογές στην εξωτερική πολιτική, οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους δημιουργούς και υποστηρικτές του, σε σκληρούς δικτατορικούς και εκείνους που επιθυμούν μια κάποια μορφή ελεγχόμενης από το στρατό ‘ομαλοποίησης’, οδηγούν τελικά τον Γ. Παπαδόπουλο στη μόνη κίνηση που του απόμενε το περίφημο ‘άλμα προς τα εμπρός’ με την και τυπικά κατάργηση της Μοναρχίας, την ανακήρυξη του ίδιου σε ‘Πρόεδρο της Δημοκρατίας’, την άρση του στρατιωτικού νόμου, την αμνηστία των πολιτικών κρατουμένων, τη ψήφιση νέου ‘Συντάγματος’, τον σχηματισμό ‘κυβέρνησης’ με επικεφαλής τον παλαιό αρχηγό του κόμματος των Προοδευτικών Σ. Μαρκεζίνη, που υπόσχεται εκλογές μέσα στην επόμενη χρονιά.

Το καλοκαιρινό αυτό εγχείρημα καταρχήν δείχνει ότι μπορεί να επιτύχει τους στόχους του. Μια νέα αστική νομιμότητα φαίνεται να αντικαθιστά την ανομία στην οποία είχε περιέλθει το δικτατορικό καθεστώς. Το πείραμα ενός ελεγχόμενου από το στρατό περάσματος και πάλι στον μετεμφυλιακό κοινοβουλευτισμό, χαιρετίζεται από τον Σύνδεσμο των βιομηχάνων ενώ η πλειονότητα του παλαιού πολιτικού κόσμου, μεγάλων τμημάτων της ηγεσίας της Αριστεράς συμπεριλαμβανομένων, προσβλέπει προς αυτό ως τη μόνη εφικτή λύση. Η δημιουργία μιας ‘αναπαλαιωμένης’, αστικής νομιμότητας εκτιμά το καθεστώς ότι από τη μια θα διέλυε τα διλήμματα συνείδησης, μεγάλων τμημάτων του κοινωνικού σώματος, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση της αντίστασης των φοιτητών, που από στάση υπεράσπισης της αστικής νομιμότητας θα μετατρέπονταν σε στάση άρνησης της, ενώ η επίδραση των πολιτικών δυνάμεων θα λειτουργούσε διασπαστικά στο εσωτερικό του.

Το καθεστώς για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ανίκανο να κατανοήσει τόσο την παθητική έστω, αλλά υπαρκτή απόρριψη του από το κοινωνικό σώμα, που βρίσκει στο φοιτητικό κίνημα την άδολη έκφραση των διαθέσεών του, όσο και το χαρακτήρα και τη βαθύτερη ουσία αυτού του αυθόρμητου και πολιτικά αυτόνομου κινήματος το οποίο εμφανίζεται ως ο μόνος αντίπαλος πολιτικός πόλος των επιλογών του.

Έτσι με την αρχή του Φθινοπώρου βρίσκετε αντιμέτωπο και πάλι με το φοιτητικό κίνημα που με αμείωτο το πολιτικό του κύρος, ηγείται της όλης αντιστασιακής πάλης, πλαισιωμένο πια ενεργά από ένα μεγάλο ακροατήριο αφυπνισμένων πολιτών. Οι φοιτητές πριν καλά - καλά ανοίξουν οι Σχολές τους βρίσκονται στους δρόμους. Η βίαιη ανατροπή του μαρξιστή προέδρου της Χιλής Σαλβαντόρ Αλλιέντε από την χούντα του στρατηγού Πινοσέτ, με την ανοιχτή υποστήριξη των ΗΠΑ, δίνει το έναυσμα και το χαρακτήρα καθαρά πολιτικών αντιδικτατορικών και αντιαμερικανικών διαδηλώσεων κιόλας από τον Σεπτέμβρη, που βαίνουν αμείωτες όλο το επόμενο δίμηνο με αποκορύφωμα τις ανοιχτές και βίαιες συγκρούσεις - πετροπόλεμος με τις αστυνομικές δυνάμεις, στήσιμο οδοφραγμάτων σε πολλά σημεία της πρωτεύουσας, νέες συλλήψεις κ.λ.π. - που ακολουθούν το μνημόσυνο του Γ Παπανδρέου στις 4 Νοεμβρίου.

Η πλατιά πρωτοσέλιδη δημοσιότητα των κινητοποιήσεων, ιδιαίτερα από το συγκρότημα Λαμπράκη, οι ξένοι ανταποκριτές, οι ελληνικές εκπομπές του εξωτερικού προβάλλουν το φοιτητικό κίνημα, ως το μοναδικό συνεπές και αποφασιστικό πολιτικό αντίπαλο του πειράματος Μαρκεζίνη, εκφραστή της ανάγκης μιας ανόθευτης πλατιάς δημοκρατικής ομαλότητας, η οποία θα υπερέβαινε τα μετεμφιλιοπολεμικά και στρατοκρατικά όρια.

Οι προσπάθειες του καθεστώτος μέσα στα πλαίσια αυτά, να επιδείξει ένα ‘φιλελεύθερο’ προσωπείο και να εκτονώσει τη φοιτητική δράση, με σπουδαστικές διευκολύνσεις, επιστροφή των βίαια στρατευμένων φοιτητών, αλλά και αναβολή των αρχαιρεσιών στους σπουδαστικούς συλλόγους, οδηγούν και πάλι στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.

Τα μεν σπουδαστικά μέτρα αφήνουν αδιάφορο ένα συνολικά πια ριζοσπαστικοποιημένο κίνημα, η αναβολή των αρχαιρεσιών το προκαλεί, ενώ η επιστροφή των στρατευμένων, χαιρετίζεται ως νίκη, η οποία συμβάλλει ταυτόχρονα στην ακόμη μεγαλύτερη μαζικοποίηση του και τονώνει την αγωνιστική του αυτοπεποίθηση.

Η κατάσταση έχει πάρει πια εκρηκτικές διαστάσεις, που όσο κι’ αν καμία πολιτική δύναμη δεν κατανοεί την έκταση και το βάθος της, αυτή αναζητά ένα τυχαίο σπινθήρα για να εκραγεί. Άλλωστε οι εξεγέρσεις δεν οργανώνονται, ξεσπούν ανατρέποντας τις πολιτικές αναλύσεις και γραμμές, υπερβαίνοντας ακόμη και αυτούς τους φυσικούς συντελεστές τους.

Και αυτό ακριβώς το τυχαίο και αυθόρμητο συνέβη το πρωί της 14ης Νοεμβρίου και εξελίχθηκε με μορφή χιονοστιβάδας όλο το επόμενο τριήμερο.

Τα γεγονότα είναι λίγο πολύ γνωστά, η ραγδαία εξάπλωσή τους σ’ όλες τις πόλεις με πανεπιστημιακές Σχολές, το αγκάλιασμά τους ενεργά από χιλιάδες πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων, τάξεων και πολιτικών πεποιθήσεων, που βγαίνουν στους δρόμους συγκρουόμενοι με τις δυνάμεις καταστολής δίνοντάς τους τον χαρακτήρα της ανοιχτής εξέγερσης επίσης. Η πανελλαδική ακτινοβολία τους και η ζώσα εξιδανικευτική τους μνήμη, πιστοποιούν τον τρόπο βίωσής τους από τη λαϊκή συνείδηση, ως ηθική νίκη, ως στάση αξιοπρέπειας και δημοκρατικότητας, απέναντι στην αυθαιρεσία, τον αυταρχισμό και τη βαρβαρότητα, ως αποκλειστικά δικό της γεγονός. Ακριβώς γι’ αυτό και οι εκ των υστέρων προσπάθειες υποταγής τους σε σκοπιμότητες - από την αγιοποίηση-μυθοποίηση κάποιων αδούλωτων νιάτων που ξαφνικά ως εις άνθρωπος... κλπ μέχρι την πλήρη αμφισβήτηση τους - δεν μπορούν να αντέξουν στο βάσανο της κριτικής ανάλυσης, ούτε και να κλονίσουν ή να καλουπώσουν σε προκατασκευασμένα πλαίσια το γεγονός της εξέγερσης.

Γι’ αυτό εκείνο που έχει σημασία είναι, κατά τη γνώμη μας, η κατανόηση του γεγονότος που προσπαθήσαμε να αναλύσουμε ότι:

Ο Νοέμβριος του ’73, είναι το αυθόρμητο αποτέλεσμα των συνολικών και συλλογικών διεργασιών όλης της δεκαετίας του ’60 - εσωτερικών και εξωτερικών - όπως βιώθηκαν με όρους κινήματος από την κοινωνική κατηγορία φοιτητές στις ιδιαιτερότητες του νεοελληνικού κοινωνικού σχηματισμού .

Οι πολιτικές συνέπειες της εξέγερσης και η βίαιη καταστολή της, ανέδειξαν την δομική αστάθεια του κράτους εκτάκτου ανάγκης, την πλήρη αποκοπή του από τις συντελούμενες διεργασίες σε επίπεδο κοινωνίας πολιτών, το όριο αντοχής της διαδικασίας νομιμοποίησης που επιχείρησε, την τελειωτική αποτυχία του να πετύχει κάποια μορφή συναίνεσης. Σήμαναν το τέλος όχι μόνο του Γ Παπαδόπουλου και του εγχειρήματος της ελεγχόμενης από το στρατό ‘φιλελευθεροποίησης’, αλλά και την ολοκληρωτική κρίση της στρατιωτικής δικτατορίας. Γεγονός στο οποίο η τρομοκρατία των επόμενων 8 μηνών δεν μπόρεσε να αλλάξει τίποτα.

Δεν ήταν άλλωστε τα γεγονότα της εξέγερσης που οδήγησαν στο ενδοχουντικό πραξικόπημα της 25ης Νοεμβρίου, το οποίο είχε προετοιμασθεί ακόμη και ως προς τις ημερομηνίες από τον Αύγουστό, ανεξάρτητα αν έδωσαν στο σκληρό χουντικό πυρήνα την ιδανική ευκαιρία. Ευκαιρία κατάληψης της αρχής, χωρίς καμία όμως δυνατότητα πολιτικών πρωτοβουλιών, πέρα από το ύστατο καταφύγιο της πατριδοκαπηλίας που οδήγησε στο έγκλημα της Κύπρου και την πλήρη κατάρρευση του κράτους εκτάκτου ανάγκης.

Καταλυτικές όμως ήταν οι συνέπειες και σε κοινωνικό επίπεδο. Το φοιτητικό κίνημα καταρρακώνει την όλη κυρίαρχη εμφυλιοπολεμική ιδεολογία, και οδηγεί την κοινωνία να συνειδητοποιήσει ότι η πτώση της χούντας είναι δική της υπόθεση. Ότι η εξουσία της απόφασης μπορεί να είναι στα χέρια των ίδιων εκείνων που ανιδιοτελώς αναλαμβάνουν και το κόστος της εφαρμογής της. Ότι είναι δυνατή στη πράξη η δημιουργία ιστορίας από τα ίδια τα υποκείμενα που την ζουν. Πρόκειται για γεγονότα πρωτόγνωρα για την έτσι κι’ αλλιώς αδύναμη κοινωνία πολιτών του κοινωνικού μας σχηματισμού, τα οποία ανατρέπουν μια σειρά προκαταλήψεις και δόγματα, υπερβαίνουν παραδοσιακές πολιτικές, διαμορφώνουν πιεστικές συνθήκες διαλόγου για τις δυνάμεις της αντίστασης, διευρύνουν τον κύκλο των κατακτήσεων του προοδευτικού κινήματος σε σφαίρες που ως εκείνη τη στιγμή ήταν αδιανόητες τόσο για τις δυνάμεις της αριστεράς όσο και για τις αντίπαλες δυνάμεις.

Και είναι έχω την αίσθηση, η μνήμη αυτής της μόνης αδιαμεσολάβητης παρουσίας της κοινωνίας των πολιτών σ’ όλη τη μεταπολεμική πορεία, που καθιστά το Πολυτεχνείο ’73 διαχρονικό σημείο αναφοράς που υπερβαίνει τα όποια όρια επιχειρούν κατά καιρούς να θέσουν στη δυναμική του φύση, εχθροί μα και άσπονδοι φίλοι.

Η γρήγορη κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος και η πολιτική βραδύτητα των διεργασιών στους κόλπους των δυνάμεων της αριστεράς και της αντίστασης, να χαράξουν μια σαφή εναλλακτική στρατηγική πρόταση, απέναντι στην κρίση εκπροσώπησης του όλου μετεμφυλιοπολεμικού συστήματος οργάνωσης της αστικής εξουσίας, που δημιούργησε η τομή του Πολυτεχνείου, οδήγησε βέβαια τη μεταπολίτευση στα γνωστά περιοριστικά αστικά πλαίσια – όρια.

Όρια μέσα στα οποία το Αντιδικτατορικό Φοιτητικό Κίνημα, παρά την αναμφισβήτητη αίγλη του δεν ήταν δυνατό να δράσει πια ηγεμονικά. Να υπάρξει με όρους αυτόνομου κινήματος.

Το ‘ειδικό βάρος’ του στην πολιτική σφαίρα είχε πια εξαντληθεί όχι όμως και το ηθικό, που παρέμενε αμείωτο. Γι’ αυτό και όλα τα πολιτικά κόμματα χρησιμοποίησαν, ως άτομα όμως, στελέχη του στη πλαισίωση των μηχανισμών τους. Η ελπίδα όμως μιας άλλης στρατηγικής διεύρυνσης και υπέρβασης των ορίων της έμμεσης δημοκρατικής διαχείρισης, δεν ήταν δυνατό να βρει έκφραση μέσα στη νέα μορφή και δομή αστικής εξουσίας όπως αυτή κυριάρχησε μετά τις 23 Ιουλίου 1974, όσο κι αν επηρέασε την πορεία ουσιαστικοποίηση της.

Το όνειρο έμεινε ανεκπλήρωτο, οι πρωτόγνωρες πολιτικές και πολιτιστικές διεργασίες των νέων οριζόντων που είχε κατακτήσει δεν μπόρεσαν να μετουσιωθούν σε μονιμότερα στοιχεία κοινωνικού μετασχηματισμού, γρήγορα χάθηκαν και οι φορείς τους βρέθηκαν στο μέγιστο ποσοστό τους έξω από το κυρίαρχο πολιτικό σκηνικό.

Το πέρασμα από την ανάγκη στην ευτυχία που συμπύκνωνε ανυπόκριτα εκείνο το ‘ψωμί - παιδεία - ελευθερία’ παρέμεινε πάντως ζωντανό - ζητούμενο στη «μνήμη αυτής της ιστορίας, (ως) ένα τραγούδι που θρηνεί» όπως χάρασσε η Κωστούλα Μητροπούλου στο ‘Χρονικό των τριών ημερών που τότε κυκλοφόρησε ανώνυμα από χέρι σε χέρι.

Άλκης Ρήγος

Υ.Γ. Από το επίμετρο ‘Από το χθες στο σήμερα του θεσμού’ του δεύτερου τόμου «Ελληνικό Πανεπιστήμιο και Φοιτητικό Κίνημα 1909 -1941» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδ. ‘Παπαζήσης’.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL