Νίκος Μπελαβίλας*
To κλισέ: «O Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία είναι προσχηματικός!». Αυτό ήταν το συμπέρασμα συνδικαλιστικών ομάδων και φορέων, πρυτάνεων και πολιτικών, ένθεν κακείθεν του φάσματος, πριν αρχίσει καν ο διάλογος. Γιατί είναι προσχηματικός; Μα προφανώς μία κυβέρνηση που έχει υποταχθεί στα Μνημόνια δεν μπορεί να κάνει ουσιαστικό διάλογο. Επομένως κάνει διάλογο για να κρύψει τις εντολές του Μνημονίου, που θέλουν κλείσιμο σχολείων και σχολών, απολύσεις εκπαιδευτικών, ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης κλπ. Πέρασαν αρκετοί μήνες. Η κυβέρνηση αντί να κλείσει σχολεία, εγγυήθηκε τη λειτουργία τους, οργάνωσε γεύματα, μείωσε ελλείψεις. Αντί να απολύσει εκπαιδευτικούς ακύρωσε τις προηγούμενες απολύσεις και προχώρησε σε μαζική κάλυψη των κενών θέσεων, αντί να μειώσει το προσωπικό των ΑΕΙ ανακοίνωσε νέες θέσεις καθηγητών μέσα στο 2016. Αντί να μειώνει σταδιακά τους εισακτέους επιδεινώνοντας την ταξική φύση της παιδείας, συζητά να αφήσει ελεύθερη την πρόσβαση σε αυτά. Αντί να σκληραίνει τις πανελλήνιες εξετάσεις, προκειμένου να ρέει το χρήμα στην παραπαιδεία, συζητά την κατάργηση τους. Αντί να υποβαθμίσει την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ώστε να μετατρέψει περισσότερα παιδιά σε «φθηνή εργατική δύναμη» προτείνει την καθιέρωση υποχρεωτικής 14χρονης εκπαίδευσης.
Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Είναι δυνατόν μία μνημονιακή κυβέρνηση να μην απολύει δασκάλους αλλά να προσλαμβάνει, να μην κλείνει σχολεία αλλά να μοιράζει γεύματα.
Άλλο κλισέ: «Ο διάλογος γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες». Ανοίγουν οι πόρτες σε τρία επίπεδα. Ο διάλογος είναι διάφανος και δημόσιος-στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής με πλήρη βιντεοσκόπηση και ανάρτηση στο διαδίκτυο, με συμμετοχή εκατοντάδων εκπροσώπων όλων των βαθμίδων, στο Ανώτατο Συμβούλιο Παιδείας και στην Επιτροπή Διαλόγου με δημόσιες εκδηλώσεις. Είναι δυνατόν ο διάλογος να είναι δημόσιος-αφού αυτή η κυβέρνηση είναι αντιδημοκρατική;
Μία μίνι-διαδήλωση διαλύει με happening την πρώτη δημόσια συνεδρίαση του διαλόγου. Χαρούμενα αγωνιστικά και συντηρητικά blogs ανάκατα αναγγέλλουν προκαταρκτικά ότι η επόμενη εκδήλωση διαλόγου θα γίνει φρουρούμενη από τα ΜΑΤ-επιτέλους κάτι σαν τους άλλους και εσείς θα δείρετε τους φοιτητές -αλλιώς πως θα γίνετε ίδιοι όπως σας περιγράφουμε; Ξεκινά η δεύτερη εκδήλωση, ξανά ομάδα πρόθυμων διαδηλωτών διαλύει τον δημόσιο διάλογο αλλά πάλι κανείς δεν καλεί τα ΜΑΤ.
Συνεχίζουν τα κλισέ: «Ο διάλογος είναι ασαφής και τα περιλαμβάνει όλα προκειμένου να μη γίνει τίποτα» είναι το επόμενο επιχείρημα για να καταστεί βέβαιο ότι ο διάλογος είναι «προσχηματικός», αφού οι χρήσιμοι για πολλούς κρανοφόροι δεν έρχονται. Δημοσιεύονται τότε από την Επιτροπή Διαλόγου τα πρώτα ενδεικτικά δώδεκα σημεία με ανοικτή τη θεματολογία προς συμπλήρωση, τα οποία αφορούν όλα τα πιο πάνω. Και μετά από λίγο, σε μία κατά τα άλλα καλή εφημερίδα, δημοσιεύεται άρθρα μόνιμου εκπαιδευτικού της αναλυτή με τίτλο «Ο διάλογος τέλειωσε πριν αρχίσει!». Άντε να βγει άκρη. Και όταν εξαντλείται εκείνο το κλισέ, εφευρίσκεται άλλο: «Ο ένας κόβει και ο άλλος ράβει για το «Πανεπιστήμιο» Α.Ε.» έλεγε ο τίτλος του άρθρου του ίδιου στην ίδια εφημερίδα. Ψάχνεις στο άρθρο να δεις από πού προκύπτει ο τίτλος και αντιλαμβάνεσαι ότι έχει ραφτεί μία ανακοίνωση καταγγελίας του διαλόγου ως προσχηματικού στην αρχή με μια δήλωση του νεοδημοκράτη τέως πρύτανη για την ιδιωτική αγορά στο τέλος με έναν χυλό στη μέση – και ο αρθρογράφος βεβαιώνεται ότι βαίνουμε ολοταχώς προς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή κάτι παρόμοιο σε μορφή «Α.Ε.».
Κάπως έτσι φτάνουμε στη μέση αυτής της χαριτωμένης περιπέτειας. Παρακολουθώντας παλιούς συντρόφους να αρνούνται τώρα να συναντήσουν τον Φίλη γιατί κάτι κρύβει, θέλει να φέρει τα Μνημόνια από την πίσω πόρτα! Ενώ δεν είχαν διστάσει ποτέ τους (και πολύ καλά έκαναν) ως επικεφαλής συνδικάτων και αγώνων άλλοτε, να συναντήσουν τον Αρσένη, τη Γιαννάκου, τη Διαμαντοπούλου, τον Αρβανιτόπουλο προκειμένου να προωθήσουν τα αιτήματα για δημόσια δωρεάν παιδεία.
Ωραία η πλάκα αλλά μάλλον δεν είναι έτσι τα πράγματα. Χωρίς πλέον «να μας χτυπούν με όλμους και κανόνια», χωρίς να μετράμε απολύσεις, κλείσιμο σχολείων και σχολών, χωρίς εισαγγελείς έξω από τις πόρτες μας και ΜΑΤ στα προαύλια, ο διάλογος για την παιδεία προχωράει. Ωριμάζουν δύο-τρεις ιδέες μεγάλες και πολλές μικρότερες. Που συμβαίνει αυτό; Παντού όπου συνεχίζει να λειτουργεί ομαλά ένα σχολείο, ένα πανεπιστήμιο, όπου συνεχίζουν να υπάρχουν δάσκαλοι που τιμούν τη δουλειά τους, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε χωριό, όπου έχει εξασφαλιστεί αυτή η πολυπόθητη εκπαιδευτική ειρήνη, ώστε να διδάσκουμε και να διδασκόμαστε όλοι, αυτή που μας στέρησαν με βία τόσα χρόνια, αυτή που από το 2006 στα πανεπιστήμια και στα σχολεία δεν μπορούσε να κρατήσει πάνω από λίγους μήνες ως που να ανάψει ο επόμενος σπινθήρας – η απόλυση του διπλανού μας, το λουκέτο στην εργασία μας, η διαρκής επίθεση με κάθε αφορμή στο εκπαιδευτικό μας έργο.
Είναι αυτά τα ώριμα αιτήματα για τα οποία ο καθένας και η καθεμία θα συμφωνήσει κουνώντας το κεφάλι συγκαταβατικά, λέγοντας σου «μα γίνεται να το πετύχουμε;». Είναι η κατάργηση των πανελληνίων εξετάσεων, το δικαίωμα των παιδιών να διαλέγουν τις σχολές που επιθυμούν και να μην τους ρίχνει όπου να'ναι η ρουλέτα. Είναι η υποχρεωτική δεκατετράχρονη εκπαίδευση, η επιστροφή στο δυνατό δημόσιο λύκειο, η ελαχιστοποίηση ή αν είναι δυνατόν η σταδιακή πλήρης εξάλειψη της παραπαιδείας. Είναι ακόμη η διαμόρφωση ενός ενιαίου χώρου ανώτατης εκπαίδευσης χωρίς πληβείους των ΤΕΙ, άρχοντες των πανεπιστημίων και ξεχασμένους επιστήμονες των ερευνητικών κέντρων, η ακαδημαϊκή αυτοδιοίκηση, το τέλος της άναρχης διασποράς των τμημάτων με εξόριστους φοιτητές και καθηγητές και το δυνάμωμα όσων υπάρχουν. Είναι ίσως το πιο σημαντικό, η στήριξη με κάθε μέσον των αδύναμων, των ειδικών σχολείων για παιδιά με δυσκολίες, των σχολείων στις φυλακές, της ενισχυτικής διδασκαλίας για όλους τους μαθητές που το έχουν ανάγκη στις φτωχές περιοχές, Ελλήνων και μεταναστών.
Όσοι και όσες βράζουμε στο ίδιο καζάνι τόσα χρόνια, πρωτεργάτες πολλοί και πολλές, των μεγάλων αγώνων για δημόσια και δωρεάν παιδεία, σας προτείνω να αναρωτηθούμε νηφάλια: αν θα θεωρήσουμε ότι ένα πρωί του φθινοπώρου του 2015, μερικές χιλιάδες αγωνιστές εκπαιδευτικοί της Αριστεράς, αποφάσισαν να προδώσουν την ιστορία τους, τους συναδέλφους τους και τις ιδέες τους ή μήπως κάτι άλλο συμβαίνει.
Επειδή πολλές φορές η ερμηνεία μας για τον κόσμο δεν ταίριαξε με την πραγματικότητα -παλιό πρόβλημα κι' αυτό της ελληνικής Αριστεράς – ίσως είναι καιρός να μάθουμε να αναθεωρούμε τις ερμηνείες μας - όταν αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι δεν ταιριάζει με τις διαπιστώσεις μας. Αλλιώς μιλάμε για το σύνδρομο εκείνων των αιώνια βέβαιων για την αλήθεια τους, συμπαθέστατων μοναχών της Μονής Εσφιγμένου. Αυτό όμως αφορά άλλους κόσμους και όχι τη δική μας μαχόμενη, δημοκρατική, αλλά πάντα αιρετική Αριστερά.
* διδάσκει στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ. ΕΜΠ
