Χαράλαμπος Μπαλτάς*
Η Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας» και η Περιφέρεια Αττικής θα εγκαινιάσουν στο Πεδίο Άρεως το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη, Λοξή Τάξη (2015), στο διάστημα 24 – 30 Σεπτεμβρίου 2015. Το έργο ήταν να εγκαινιαστεί τον Ιούλιο, αλλά το δημοψήφισμα για την Ευρώπη μετακίνησε την ημερομηνία. Στη συνέχεια, το φθινόπωρο, θα έχουμε μια συνάντηση όλων των φορέων αυτών που θα υλοποιήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα στο χώρο του Πεδίου του Άρεως, με τα γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α' Διεύθυνσης Π.Ε. Αθηνών, συμμετοχή και έκθεση του έργου των σχολείων που θα επισκεφτούν τον χώρο και μια σειρά από εκδηλώσεις οι οποίες θα μας οδηγήσουν στο θερινό σχολείο στο Πεδίο του Άρεως, το καλοκαίρι του 2016. Ενδεικτικοί φορείς συμμετοχής είναι το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, ο Νόστος, η Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, το 46ο Γυμνάσιο Αθηνών, ο Σύλλογος Γονέων 36ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών, η «Πυξίδα» από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, η Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο», η Ελληνική Ορθολογική Εταιρία, το σωματείο ‘Συνεργάζομαι', η Πολιτιστική Λέσχη της ΟΛΜΕ και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Το σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως θα είναι υπαίθριο όλο τον χρόνο και θα αφορά όλα τα σχολεία που θα το επισκέπτονται, αλλά και θερινό, το οποίο θα αφορά έναν αριθμό παιδιών που μένουν στο κέντρο της Αθήνας το καλοκαίρι. Οι προσπάθειες για ένα υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως από την Περιφέρεια Αττικής και την Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο», μαζί και με άλλους φορείς που συμπράττουν σ' αυτή την πρωτοβουλία, γίνονται εκπαιδευτική πολιτική. Η αρχή γίνεται με το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη Λοξή Τάξη που εγκαινιάζεται στο Πεδίο του Άρεως ως έργο για να λειτουργήσει, μεταξύ άλλων, κι ως συμμετοχικός σχεδιασμός για το πώς φανταζόμαστε τον χώρο και την υπαίθρια διδασκαλία. Το έργο του Ζάφου Ξαγοράρη Λοξή Τάξη είναι ένα πεδίο αναστοχασμού με δυνατές πολλές ερμηνείες. Στο έργο της Λοξής Τάξης (2015) μπορούμε να δούμε από τη μια τους βομβαρδισμούς, εκεί που έχουμε πολεμικές συρράξεις, αλλά και την αποσχολειοποίηση [deschooling] ή την υπαίθρια διδασκαλία από την άλλη. Μπορούμε να δούμε τους αγώνες που κάναμε ή κάνουμε ακόμα, για ένα σχολείο για τους Τσιάπας, ένα σχολείο για την Γάζα, ένα σχολείο για το Κομπάνι ή ένα σχολείο για το Λουγκάνσκ. Και μπορούμε να δούμε σ' αυτό τόσο τον διεθνισμό των αγώνων μας, όσο και την εγχώρια παραγωγή εκπαιδευτικής πολιτικής από την Περιφέρεια Αττικής. Επίσης, μπορούμε να το δούμε ως μια επιτάφια περιφορά στο Πεδίο του Άρεως, η οποία να σημάνει τον χώρο ενός διαρκούς project για τον πόλεμο και την ειρήνη. Ο πόλεμος και η ειρήνη μέσα στο Πεδίο του Άρεως! Ή ως σήμανση της αειφορίας, ως κόσμο των πουλιών και της φύσης. Ή ως ένα σημείο συνάντησης των εκπαιδευτικών και των γεωπόνων για την κοινωνική οικονομία που αποβλέπουμε να επιστρέψει στα σχολεία μας!
Το Πεδίο του Άρεως επίσης μπορεί να είναι για τα παιδιά η εκ νέου σήμανση της πρόληψης κατά της χρήσης ουσιών, της υγείας, του πολιτισμού και της πολιτειότητας μέσα από την ιστορική αναβίωση αυτού που έμεινε αλύτρωτο στο παρελθόν, του δεύτερου υπαίθριου σχολείου στην Ελλάδα το 1930, ακριβώς μετά την πρώτη απόπειρα το 1916 λίγο πιο κάτω στην Πλατεία Αμερικής, στο Κτήμα Νομικού. Η Λοξή Τάξη (2015) σ' αυτό τον χώρο μπορεί να σημάνει εκ νέου την ελληνική κρίση, την σύγχρονη καταστροφή του κεφαλαίου και της εργασίας και την εκζήτηση ενός άλλου κοινωνικού σχηματισμού, μέσα από μια άλλη κριτική, θεσμική και αντί – οιδιπόδεια παιδαγωγική. Μπορεί να σημάνει την ανάδυση του παρελθόντος με τα επιταγμένα σχολικά κτίρια της γερμανικής κατοχής και της υπαίθριας διδασκαλίας της αντίστασης, το έργο των δασκάλων έξω από τα σχολεία, την Κυβέρνηση του Βουνού και εν γένει την ξεχασμένη και στη σκόνη του χρόνου παιδεία της αντίστασης. Μπορεί όμως και να σημάνει και την πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής να αναμετρηθεί εκ νέου με μια βιώσιμη πολιτική για το Πεδίο του Άρεως μέσα από την επιστροφή της αόρατης παιδικής ηλικίας στην πόλη, μέσα από την απόδοση της κίνησης του μοντερνισμού στην παιδική ηλικία με ποδήλατα και Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Το έργο τέχνης μας κάνει ίσως να βλέπουμε αυτό που δεν βλέπουμε: το υπαίθριο σχολείο της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως! Και το θερινό σχολείο του επόμενου καλοκαιριού! Η παρουσία των παιδιών και των ενηλίκων στους δημόσιους χώρους, το βιβλίο, η ορατότητα των παιδιών στην πόλη, η πολιτική συμμετοχή των παιδιών, το τυπογραφείο, η κριτική παιδαγωγική, η σημασία της υπαίθριας διδασκαλίας, η αποσχολειοποίηση, η σχέση του παιδιού με τον κόσμο της φύσης, η πρόληψη κατά της χρήσης ουσιών, η κοινωνική οικονομία, η ειρήνη και ο πόλεμος, η μετανάστευση, η πολιτισμική αντιστάθμιση στις κοινωνικές ανισότητες, οι σχέσεις της αρχιτεκτονικής με την παιδαγωγική, τα ποδήλατα, ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας, τα οριζόντια κοινωνικά δίκτυα, καθώς και γενικότερα τα δικαιώματα του παιδιού, είναι η κεντρική ιδέα αυτού του υπαίθριου σχολείου της κοινότητας στο Πεδίο του Άρεως.
* νηπιαγωγός*δάσκαλος στο 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας «Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας
