Γιώργος Τσιρίδης
Ας μιλήσουμε για αριθμούς: Η αύξηση των αυτοκτονιών και των περιστατικών κατάθλιψης, η μείωση του προσδόκιμου ζωής, ο αριθμός των αστέγων, η υπογεννητικότητα στα νέα ζευγάρια, οι μετανάστες, Έλληνες και ξένοι, τα ποσοστά της ανεργίας, τα κλειστά μαγαζιά, τα ανοιχτά ενεχυροδανειστήρια.
Ας μιλήσουμε για δομές: Η καταστροφή της δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, οι συνοπτικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες, η διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων και των ασφαλιστικών ταμείων, η κρατική χρηματοδότηση των τραπεζών.
Η λίστα της καταστροφής είναι ατελείωτη και τα θύματά της είναι άνθρωποι – όχι απλώς αριθμοί. Αν κάποιος επιμένει να το εξετάζει ποσοτικά, μπορεί να υπολογίσει τα απελπισμένα βλέμματα των περαστικών, να μετρήσει τους εξαθλιωμένους συμπολίτες μας που ψάχνουν στα σκουπίδια, να περάσει μια βόλτα από τον τοπικό ΟΑΕΔ.
Τα παραπάνω, εν ολίγοις, συνιστούν την κατάρρευση του μεταπολιτευτικού ελληνικού αστικού κράτους, όπως το είχαμε γνωρίσει. Μια τέτοια εξέλιξη φαντάζει σήμερα αρνητική, καθώς στα ερείπιά του οι κυβερνώντες δε μας επιφυλάσσουν το χτίσιμο ενός πιο δίκαιου συστήματος. Αντιθέτως, μηχανεύονται έναν κόσμο όπου η υγεία και η εκπαίδευση θα είναι προνόμιο λίγων, η εργασιακή πραγματικότητα θα εμπνέεται από τις φεουδαρχικές συνθήκες, η ζωή η ίδια θα είναι πολύ ακριβή για να τη ζήσουν όλοι.
Οι κοινωνίες παρ' όλα αυτά, όπως έχουν δείξει διαχρονικά, έχουν την τάση να φτιάχνουν δικές τους δομές, στη θέση των θεσμικών που δεν τις «χωράνε». Σαν το νερό, αν εμποδίσεις τη φυσική τους πορεία, χωρίζονται σε μικρά αυτόνομα ρυάκια, δημιουργούν δεξαμενές και τελικά εκβάλλουν εκεί όπου ο κοινός σκοπός τις καλεί.
Στις περισσότερες ελληνικές πόλεις – παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της συγκυβέρνησης - λειτουργούν αναρίθμητοι χώροι πολιτικής και πολιτισμού. Εστίες αυτομόρφωσης και αλληλεγγύης. Χώροι όπου το δικαίωμα στη ζωή – όχι στην επιβίωση – είναι δικαίωμα όλων. «Φωλιές νερού μέσα στις φλόγες». Μέλη τριών συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται στην πόλη της Θεσσαλονίκης, στην «Ετεροτοπία», στο «Κοινωνικό κέντρο – Στέκι Μεταναστών» και στην Πολιτική – Πολιτιστική Λέσχη «Εκτός Γραμμής», περιγράφουν τη λειτουργία τους, τους στόχους τους, το πώς αντιλαμβάνονται το ρόλο τους στη σημερινή συγκυρία. Άνθρωποι νέοι, τους οποίους ένα ολόκληρο σύστημα έχει επιστρατευτεί για να τους δυσφημίσει (χωρίς να αποφεύγει τις αντιφάσεις) είτε ως «καναπεδάτους», είτε ως «ταραξίες», μας γράφουν για το τι πραγματικά ισχύει στη δική τους συλλογικότητα.
Ετεροτοπία
Η Ετεροτοπία ξεκίνησε ως χώρος πολιτικής και πολιτισμού πριν από 5 χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Μια ομάδα νέων ανθρώπων - φοιτητών και μη - θελήσαμε απέναντι στο κυρίαρχο λόγο, να αντιτάξουμε τα δικά μας προτάγματα. Απέναντι στην εμπορευματοποίηση της τέχνης και την κατανάλωση της διασκέδασης, αλλά όχι και απέναντι στην ίδια τη διασκέδαση, να δημιουργήσουμε, να πειραματιστούμε να εκθέσουμε και να εκτεθούμε. Ενάντια, στο πρότυπο της κοινωνικής αδιαφορίας και της αδράνειας, να πληροφορηθούμε, να συζητήσουμε, να πράξουμε. Ενάντια στο μοτίβο της αποξένωσης και του μοναχικού δρόμου, να συλλογικοποιήσουμε τις αγωνίες και τα όνειρά μας. Στόχος μας ήταν η Ετεροτοπία να λειτουργήσει ως ένας χώρος συνάντησης ανθρώπων, συλλογικοτήτων, ως ένας χώρος συζήτησης, δημιουργίας και έκθεσης.
Με το βάθεμα όμως της κρίσης συνειδητοποιήσαμε ότι πρέπει να διαβούμε και ένα άλλο μονοπάτι, αυτό της κοινωνικής αλληλεγγύης. Χωρίς να επιδιώκουμε να υποκαταστήσουμε το κράτος, ούτε να αποσιωπήσουμε τις ανεπάρκειες του, οργανώνουμε την εξυπηρέτηση των αναγκών μας, με τρόπους ισότιμης συνεισφοράς με τον διπλανό μας.
Πριν από 1,5 χρόνο ξεκινήσαμε τα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε μαθητές/τριες γυμνασίου και λυκείου καθώς και τα μαθήματα ξένων γλωσσών. Με κάποιες μικρές αλλά σημαντικές επιτυχίες με την είσοδο των μαθητών/τριών στο πανεπιστήμιο. Φέτος, τριπλασιάσαμε τον αριθμό των μαθητών μας, καθώς εδραιώσαμε την καθημερινή μας επαφή με τη γειτονιά.
Επίσης, συνεχίζουμε το «Καλάθι Αλληλεγγύης» της Ετεροτοπίας, που βρίσκεται στα Σούπερ Μάρκετ της γειτονιάς κάθε Σάββατο και συγκεντρώνει τρόφιμα και άλλα προϊόντα, τα οποία διατίθενται σε εβδομαδιαία βάση σε οικογένειες που τα έχουν ανάγκη.
Ακόμη, κάθε Τρίτη και Πέμπτη οι «Γεύσεις Ανατροπής» σερβίρουν καλομαγειρεμένο φαγητό, σαλάτα και γλυκό στην τιμή των 3€.
Τέλος, στην Ετεροτοπία γίνονται συχνά συζητήσεις, εκδηλώσεις, εκθέσεις και λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη. Κάθε εβδομάδα προβάλλονται κινηματογραφικές ταινίες και πραγματοποιούνται μαθήματα σκακιού και χορού και σε καθημερινή βάση συλλογή ρούχων.
Κάποιες από αυτές τις δράσεις που γίνονται στην Ετεροτοπία μπορεί να τις βρει κάποιος και σε άλλα στέκια στη Θεσσαλονίκης. Η σχέση μας με τα άλλα στέκια μπορεί να χαρακτηριστεί ως αλληλοβοηθητική και διόλου ως ανταγωνιστική.
Όλα αυτά γίνονται γιατί για εμάς η αλληλεγγύη και η συλλογική ζωή είναι δύναμη και αποτελούν τη μόνη διέξοδο στους καιρούς της κρίσης.
Κοινωνικό Κέντρο – Στέκι Μεταναστών
Τον Απρίλη του 2004 ξεκινήσαμε στη Θεσσαλονίκη τη λειτουργία του Στεκιού Μεταναστών, θέλοντας να δημιουργήσουμε ένα χώρο έμπρακτης αλληλεγγύης στους μετανάστες και τις μετανάστριες, αλλά και έναν ανοιχτό κοινωνικό χώρο συνάντησης κινημάτων και αντιστάσεων. Μετά από πέντε χρόνια λειτουργίας, όπου πολλά πράγματα γίνανε και άλλα τόσα μένουν ακόμα να γίνουν, πήραμε την πρωτοβουλία για ένα νέο Στέκι Μεταναστών, πιο συμμετοχικό, πιο πλούσιο, πιο ανοιχτό. Έτσι λοιπόν το παλιό ξενοδοχείο «Κοσμοπολίτ» στο νούμερο 23 της Ερμού, πάνω από το μνημείο του Λαμπράκη, φιλοξενεί από το Σεπτέμβρη του 2009 τις συναντήσεις και τις δράσεις μας.
Το Στέκι το αντιλαμβανόμαστε ως ένα χώρο έμπρακτης αλληλεγγύης απέναντι στην εκμετάλλευση της αγοράς, την καταπίεση κάθε εξουσίας, το ρατσισμό και το σεξισμό, την εξατομίκευση της κατανάλωσης. Θέλουμε να λειτουργεί στη βάση της ίσης συμμετοχής όλων, της εθελοντικής προσφοράς και της αυτοδιαχείρισης, χωρίς κέρδη, εξαρτήσεις και χρηματοδοτήσεις. Όλα τα άλλα μένουν πάντα ανοιχτά. Άλλωστε, στόχος μας δεν είναι η δημιουργία άλλης μιας πολιτικής ομάδας ή συνέλευσης, αλλά η λειτουργία ενός κοινωνικού κέντρου που θα φιλοξενεί ομάδες, δράσεις, πρωτοβουλίες.
Το Κοινωνικό Κέντρο – Στέκι Μεταναστών είναι ένας πολιτικός χώρος συνάντησης κοινωνικών κινημάτων και αλληλεγγύης στους μετανάστες και τις μετανάστριες. Είναι ένας χώρος ελεύθερος, ανοιχτός, προσβάσιμος πλέον ακόμη και σε ανάπηρους/ες -μετά την επιτυχή ολοκλήρωση μιας καμπάνιας που ξεκίνησε με το άνοιγμα του Στεκιού τέσσερα χρόνια πριν- και τελείως αυτοδιαχειριζόμενος καθώς στηρίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική εργασία όσων συμμετέχουμε σε αυτό.
Στο Κοινωνικό Κέντρο – Στέκι των Μεταναστών συμμετέχουν οι συλλογικότητες:
Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης, Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, Ένωση μεταναστών από τη Σενεγάλη και άλλες αφρικανικές χώρες, Θεατρική Ομάδα Στεκιού Μεταναστών, Θεατρική Ομάδα του σχολείου ‘Οδυσσέας', Θεατρική Ομάδα ‘Moment Drama', Κόκκινη Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, Κουζίνα Αλληλεγγύης, Ομάδα εθελοντών της Διεθνής Αμνηστίας , Ομάδα εθελοντών της ΑΡΣΙΣ , Ομάδα Μαθημάτων «Εκτός Τάξης», Ομάδα νομικών για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών, Σύλλογος Γεωργιανών, Σύλλογος Μπιαφρανών , Σύλλογος Νιγηριανών, Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης
Την περίοδο Σεπτεμβρίου 2012 –Ιουνίου 2014 πραγματοποιήθηκαν στο Κοινωνικό Κέντρο/Στέκι Μεταναστών ποικίλες δράσεις όπως:
μαθήματα ελληνικών, αγγλικών, αραβικών, ισπανικών, μουσικής, ενισχυτική διδασκαλία σε παιδιά Γυμνασίου-Λυκείου, νομική βοήθεια σε πρόσφυγες και μετανάστες, μαθήματα φωτογραφίας, πρόβες/συναντήσεις της θεατρικής ομάδας του Στεκιού, πρόβες χορευτικών ομάδων μεταναστών, κουζίνα αλληλεγγύης κάθε Σάββατο και Κυριακή, νησίδα υπολογιστών και ανταλλακτική βιβλιοθήκη, προβολές ταινιών κάθε Κυριακή, εκδηλώσεις, συζητήσεις, συνελεύσεις, συναυλίες, κινηματικά πάρτι
Πολιτική – Πολιτιστική Λέσχη «Εκτός Γραμμής»
Από τον Δεκέμβρη του 2011 στη διεύθυνση Εγνατία 112 λειτουργεί η πολιτική- πολιτιστική Λέσχη Εκτός Γραμμής. Πρόκειται για μία από τις τρεις λέσχες που έχουν δημιουργηθεί πανελλαδικά από την Αριστερή Ανασύνθεση, οργάνωση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, που συμμετέχει στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και είναι στρατευμένη στην αναζήτηση μιας σύγχρονης επαναστατικής στρατηγικής για την ανατροπή του καπιταλισμού, τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, για την αναζήτηση της κομμουνιστικής προοπτικής.
Η Λέσχη είναι ένα στέκι στο κέντρο της πόλης διαμορφωμένο με το δικό μας τρόπο, χρόνο και αισθητική. Ένας χώρος πειραματισμού και θεωρητικής αναζήτησης, που συνδυάζει την ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη για χώρους κοινωνικής συνεύρεσης, συζήτησης και διασκέδασης έξω από τα εμπορευματικά πρότυπα με την κινηματική δράση, την παρέμβαση στα μέτωπα που ανοίγονται στην πόλη και κεντρικότερα.
Άλλωστε, οι καιροί που ζούμε δεν αφήνουν πολλά περιθώρια: πρέπει όλοι να βρούμε πρωτότυπες μορφές αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης και γενικότερα σκέψης και δράσης. Αποτελεί στο σήμερα ζητούμενο και προαπαιτούμενο για την ανατροπή της ασκούμενης πολιτικής η δημιουργία ενός άλλου πολιτικού, ιδεολογικού και πολιτιστικού αντιπροτάγματος σε αντιπαράθεση με το κυρίαρχο.
Γι' αυτόν το λόγο, ένας χώρος στον οποίο θα μπορεί ο καθένας να συζητάει, να ανταλλάσσει απόψεις, να διαβάζει και να αυτομορφώνεται συλλογικά καθώς και να διασκεδάζει με όρους συντροφικότητας και αλληλεγγύης και όχι με όρους αγοράς, ένας χώρος σημείο αναφοράς και συνάντησης για κινήματα και δράσεις αλληλεγγύης κρίθηκε αναγκαίος και με αυτήν τη λογική δημιουργήθηκε η Λέσχη. Εκδηλώσεις πολιτικές, ιστορικές και ιδεολογικού- θεωρητικού περιεχομένου, προβολές και συζητήσεις, συλλογικές κουζίνες και ανταλλακτικά παζάρια, διαδικασίες συντονισμού των κινημάτων της πόλης πρέπει και σε μεγάλο βαθμό καταφέραμε να είναι στην ημερήσια διάταξη της Λέσχης Εκτός Γραμμής.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα τελευταία χρόνια της μνημονιακής λαίλαπας και της αντιδημοκρατικής κατρακύλας του κυρίαρχου αστικού συνασπισμού εξουσίας, στέκια αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης και εναλλακτικής διασκέδασης (όπως για παράδειγμα οι διάφορες καταλήψεις του αντιεξουσιαστικού χώρου) κτυπήθηκαν αλύπητα από το κράτος έκτακτης ανάγκης που έχει στηθεί για να ελέγξει και να καταστείλει κάθε λαϊκή αντίσταση. Αυτό δείχνει τη σημασία που τέτοιου είδους χώροι μπορεί να έχουν για την αυτοοργάνωση του λαού και της νεολαίας απέναντι στην επίθεση που δέχονται.
Ζητούμενο παραμένει βέβαια χώροι και στέκια όπως η Λέσχη, από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους, ίσως και με διαφορετικές ιδεολογικές καταβολές, να καταφέρουν να εγκαινιάσουν μια συνεργασία στη βάση της αλληλεγγύης, στη βάση της αναζήτησης του αναγκαίου σήμερα κοινωνικού μετώπου απέναντι στις πολιτικές της φτώχειας και της εξαθλίωσης, της καταστολής, της αυθαιρεσίας των κυβερνώντων και του αυταρχισμού. Βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση οφείλουν να γίνουν με σταθερότερο και αποφασιστικότερο τρόπο απ' ότι στο πρόσφατο παρελθόν.
Στόχος μας πλέον είναι η λειτουργία της Λέσχης Εκτός Γραμμής ως χώρου συνάθροισης, ανοιχτού καθ' όλη την διάρκεια της ημέρας, που θα μπορεί να διοργανώνει σε καθημερινή βάση πολιτικές, πολιτιστικές και μορφωτικές δραστηριότητες. Φιλοδοξούμε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για όλο τον κόσμο της Αριστεράς και των κινημάτων στην πόλη μας.
