Μετά τη σκανδαλώδη απόπειρα της κυβέρνησης να χαρίσει σε εταιρείες «φίλων» ένα «δωράκι» αξίας 30 εκατομμυρίων ευρώ δημιουργώντας πλατφόρμες και εκπαιδευτικό υλικό για τη δήθεν κατάρτιση των επιστημόνων, ήρθαν στο προσκήνιο και τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης (ΚΔΒΜ). Σε αυτή τη διαδικασία, τα ΚΔΒΜ ήρθαν να παίξουν τον ρόλο του «διαμεσολαβητή» συνάπτοντας συμβάσεις με τις εταιρείες και παρέχοντας αυτό το υλικό στους ωφελούμενους. Με την ανάλογη πληρωμή, φυσικά. Η κίνηση αυτή δεν ήταν τυχαία. Διότι άνθρωποι που γνωρίζουν πολύ καλά τον τρόπο λειτουργίας ορισμένων ΚΔΒΜ ξέρουν ότι πρόκειται για μια μεγάλη εκλογική πελατεία. Τι είναι όμως τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης που ακούμε τόσο αυτές τις ημέρες;
Τι είναι τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης;
Τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης (επιπέδου 1 και 2, όπως τα συναντάμε) είναι φορείς, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ιδιωτικοί, που υλοποιούν μεταξύ άλλων προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων. Πρόκειται για τα παλιά ΚΕΚ και τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών. Παρέχουν δηλαδή τη λεγόμενη «μη τυπική εκπαίδευση» - την εκπαίδευση που παρέχεται σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος. Το περιεχόμενο ποικίλλει ανάλογα με το πρόγραμμα (καλλιέργεια δεξιοτήτων, εξειδίκευση, εμπλουτισμός γνώσεων, διασφάλιση εργασίας, ένταξη ή επανένταξη στην αγορά κ.ά.).
Απουσία ρυθμιστικού πλαισίου
Όλα τα παρεχόμενα προγράμματα θα υπέθετε κανείς ότι είναι πιστοποιημένα και αξιολογούνται. Αυτό όμως δεν συμβαίνει. Γιατί τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης αδειοδοτούνται μεν από τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης του υπουργείου Παιδείας (παλαιότερα από τον ΕΟΠΠΕΠ), αλλά τα προγράμματά τους δεν πιστοποιούνται από κανένα φορέα, ούτε του υπουργείου Παιδείας ούτε του υπουργείου Εργασίας. Ελέγχονται δηλαδή για το αν τηρούν τις κτηριακές προδιαγραφές, αλλά κανείς δεν αξιολογεί τα προγράμματα που παρέχουν. Σε περιπτώσεις δε που τα προγράμματα σχεδιάζονται από τα ίδια τα ΚΔΒΜ, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει πώς σχεδιάστηκαν και με ποια κριτήρια και τελικά κατά πόσο βοηθούν τους καταρτιζόμενους. «Μας κρίνει η αγορά» θα απαντήσουν.
Την ίδια ώρα, οι φορείς δεν έχουν κανονισμούς λειτουργίας, δεν υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα πιστοποίησης αποφοίτων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν εργαζόμενοι-«φαντάσματα» που εμφανίζονται μόνο όταν υπάρξουν συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Επίσης, λόγω της σύγχυσης που επικρατεί για τους φορείς της μη τυπικής εκπαίδευσης, πολλοί ενδιαφερόμενοι πέφτουν θύματα «παραπλάνησης» και απευθύνονται σε ΚΔΒΜ νομίζοντας ότι θα φοιτήσουν σε ΙΕΚ ή κολέγιο. Με άλλα λόγια, μιλάμε για ένα πεδίο εν πολλοίς αρρύθμιστο.
Ο όρος Κέντρα Διά Βίου Μάθησης εμφανίστηκε πρώτη φορά στον Ν. 3879/2010, όπου περιγράφηκε αρχικά ως δομή ή και συνεργασίες με δήμους - τοπικούς φορείς παρέχοντας υπηρεσίες Γενικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Στον ίδιο νόμο προσδιορίζονται ως δομές παροχής υπηρεσιών μη τυπικής εκπαίδευσης τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ), τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) και τα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών (ΕΕΣ).
Τα ΚΕΚ λειτούργησαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ως φορείς συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και προώθησης της απασχόλησης, οι οποίοι υλοποιούσαν κατά 80% επιδοτούμενα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα που απευθύνονταν σε ανειδίκευτους πολίτες, φοιτητές, άνεργους ειδικευμένους ή με εργασιακή εμπειρία κ.ά.
Μετά το άνοιγμα της αγοράς, το 2005, καταργήθηκαν όλοι οι περιορισμοί που ίσχυαν μέχρι τότε αναφορικά με τον αριθμό των παραρτημάτων και των πεδίων δραστηριοποίησης, ενώ οι διαδικασίες πιστοποίησης άνοιξαν για φυσικά και νομικά πρόσωπα και χωρίς πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, όπως ίσχυε μέχρι τότε. Πέρα από τα επιδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα, τα ΚΕΚ μπορούν πια να παρέχουν εκπαίδευση και σε νέα πεδία. Με δίδακτρα διεκδικούν πελάτες από την ελεύθερη αγορά, παρέχοντας κυρίως αρχική επαγγελματική κατάρτιση (οικονομία-διοίκηση, τουρισμός, παιδαγωγικά κ.ά.) και γενική εκπαίδευση ενηλίκων (βασικές δεξιότητες, πληροφορική κ.ά.).
Η επέκταση δραστηριοτήτων… και η χαριστική βόλη
Το 2012 έρχεται ο μνημονιακός Νόμος 4093, ο οποίος απαιτούσε εγκαταστάσεις χαμηλότερων προδιαγραφών για τη δημιουργία Κέντρων Διά Βίου Μάθησης επιπέδου 1 (πρώην Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών) και επιπέδου 2 (πρώην ΚΕΚ). Παράλληλα, έδινε τη δυνατότητα σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο να παίρνει άδειες για διαφορετικούς τύπους εκπαίδευσης ταυτόχρονα. Το αποτέλεσμα; Κάποιοι που είχαν ένα ΙΕΚ ή ένα Κολέγιο απέκτησαν και ένα Κέντρο Διά Βίου Μάθησης, άλλοι είχαν φροντιστήρια και απέκτησαν ένα Κέντρο Διά Βίου Μάθησης και άλλοι τα παρείχαν όλα αυτά μαζί σε ένα χώρο που πληρούσε όλες τις κτηριακές προδιαγραφές. Είναι ενδεικτικό ότι οι αδειοδοτούμενες δομές μη τυπικής εκπαίδευσης εκτοξεύθηκαν στα ύψη, διπλασιάζοντας μόλις σε ένα χρόνο τον αριθμό των ΚΔΒΜ.
Χαριστική βολή έμελλε να είναι ο νόμος 4186/2013, που αγνόησε παντελώς τη δόμηση της διά βίου μάθησης και ουσιαστικά τα «έκανε όλα ένα», εξισώνοντας τις διαφοροποιήσεις των φορέων ΚΔΒΜ επιπέδου 1 και επιπέδου 2. Από το 2013 μέχρι και σήμερα τα ΚΔΒΜ 1 και 2 συνεχίζουν να λειτουργούν όπως και στο παρελθόν, ερμηνεύοντας κατ’ ιδίαν και εκλογικεύοντας κυρίως το τι ορίζει η σχετική νομοθεσία, μιας και δεν είχε θεσπιστεί ένα σύστημα εποπτείας και παρακολούθησης.
Πρωτοβουλία Μπαξεβανάκη
Το 2018, ο τότε υφυπουργός Παιδείας Δημήτρης Μπαξεβανάκης έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να θεσπιστεί επιτέλους ένα σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο. Ο νόμος 4547/2018 προέβλεπε την εφαρμογή ενιαίας πολιτικής στην αδειοδότηση και εποπτεία των φορέων της μη τυπικής εκπαίδευσης, την απαιτούμενη εξουσιοδότηση για τον καθορισμό του συστήματος πιστοποίησης των αποφοίτων, καθώς και την εφαρμογή -για πρώτη φορά- διαδικασίας ελέγχων και κυρώσεων σε περίπτωση παράβασης της νομοθεσίας. Επίσης προέβλεπε ότι τα ΚΔΒΜ θα μπορούν να παρέχουν μόνο προγράμματα πιστοποιημένα από τον ΕΟΠΠΕΠ. Την ώρα που γίνονταν προσπάθειες με το υπουργείο Εργασίας για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος πιστοποίησης, ξεκίνησε και η ενσωμάτωση των ΚΔΒΜ στο πληροφοριακό σύστημα που χρησιμοποιείται για την εποπτεία των ΙΕΚ.
Όμως, παρά το γεγονός ότι νόμος υπάρχει, ουδέποτε εκδόθηκαν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις που θα καθόριζαν τους όρους και τις προϋποθέσεις για την πιστοποίηση των προγραμμάτων και τη δημιουργία συστήματος πιστοποίησης των αποφοίτων. Ενώ ακόμη εκκρεμεί η έκδοση ενός κανονισμού που θα διέπει τη λειτουργία τους. Και φτάσαμε σήμερα να μιλάμε ακόμη για το άναρχο τοπίο των Κέντρων Διά Βίου Μάθησης.
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
