Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Εμπεδωμένη πειθαρχία ως υποκατάστατο λογοκρισίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Εμπεδωμένη πειθαρχία ως υποκατάστατο λογοκρισίας

Της Κατερίνας Νασιώκα*

Πιστεύω ότι αν είναι να κάνουμε κάποιες ερωτήσεις για το συγκεκριμένο θέμα, καλό θα ήταν να αρχίσουμε με την πρώτη, τη βασική από την οποία εξαρτώνται όλες οι υπόλοιπες (όπως βέβαια συμβαίνει με όλα τα θέματα και όλες τις ερωτήσεις). «Ποια είναι η λειτουργία του Τύπου σήμερα;» ή αλλιώς «για ποιον δουλεύει ο Τύπος;». Νομίζω πως όλοι συμφωνούμε ότι δεν ζούμε σε μια κοινωνία που ορίζει τις δικές της ανάγκες μόνη της ούτε σε μια κοινωνία που διαμορφώνει μόνη της, ελεύθερα και συλλογικά, το πλαίσιο λειτουργίας ενός θεσμού που ασκεί τεράστια εξουσία.

Αν συμφωνούμε σε αυτό, τότε είμαστε υποχρεωμένες να μιλάμε για τον Τύπο, ως κοινωνικό φορέα, δυστυχώς μέσα από την εξάρτησή του από τον κόσμο των ελεύθερων αγορών. Αυτή η εξάρτηση νομίζω πως μετατρέπει την έννοια της λογοκρισίας από εξωτερικό και μόνο καταναγκασμό στην υπηρεσία κάποιων ιδιωτικών ή κρατικών συμφερόντων και σε μια εσωτερική υπόθεση, δηλαδή σε μια εκ των προτέρων εμπεδωμένη πειθαρχία που αποδέχεται ότι ο ρόλος του Τύπου είναι η νομιμοποίηση των εν λόγω συμφερόντων και, με αυτό τον τρόπο, η επίτευξη μιας κοινωνικής συναίνεσης για την όσο το δυνατόν ομαλότερη και απρόσκοπτη λειτουργία της υφιστάμενης κοινωνικής συνθήκης.

Φυσικά, τίποτε δεν είναι τόσο ολοκληρωτικό και ο Τύπος, μέσα στις αντιφάσεις του, εγείρει με πολλούς τρόπους (παθητικά ή ενεργητικά) διάφορες κοινωνικές αντιδράσεις. (Αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα που έχει μελετηθεί και αναλυθεί φιλοσοφικά σε μεγάλο εύρος και βάθος). Ωστόσο, επειδή οι τεχνολογικές αλλαγές γίνονται με τεράστια άλματα και επειδή όσοι γεννήθηκαν μέσα σε αυτές έχουν μάλλον ασκηθεί σε έναν ψηφιακό, παρά αναλογικό τρόπο σκέψης, είναι δεδομένο ότι το Διαδίκτυο έχει αποκτήσει και θα αποκτήσει πολλούς περισσότερους χρήστες λόγω ευκολίας και οικονομίας πρόσβασης αλλά και επειδή είναι -με δεδομένους τους συγκεκριμένους περιορισμούς- περισσότερο διαδραστικό, απαιτεί δηλαδή μεγαλύτερη συμμετοχή του χρήστη στη δημιουργία του περιεχομένου του.

Φυσικά και το Διαδίκτυο είναι ελεγχόμενο, αλλά αν κρίνουμε από τη χρήση του σε περιπτώσεις κοινωνικών εξεγέρσεων, ιδίως κατά τις τελευταίες δεκαετίες, είναι φανερό ότι διευκολύνει μια πιο ανοιχτή, πολύ άμεση αλλά και οριζόντια σχέση συνεννόησης/συνεύρεσης σε μαζικό επίπεδο, με οργανωτικές δυνατότητες που ξεπερνούν την κλειστή, ιεραρχική και αργή διαδικασία παραγωγής και κυκλοφορίας του Τύπου. Αυτό δεν σημαίνει ότι το Διαδίκτυο είναι για κάποιον λόγο καλύτερο ή χειρότερο, ούτε ότι ο Τύπος ή η τεχνολογία είναι κάποια ουδέτερα εργαλεία που εξαρτώνται από την (καλή ή κακή) χρήση τους. Αν θέτουμε πρώτα τα βασικά ερωτήματα, όπως ανέφερα στην αρχή, σίγουρα δεν μπορούμε να είμαστε πια τόσο ανυποψίαστα αθώες. Αλλά, από την άλλη, δεν πιστεύω ότι οι εφημερίδες και τα περιοδικά θα εξαφανιστούν. Απλώς θα γίνουν κι αυτά λίγο vintage...

* Η Κατερίνα Νασιώκα είναι κοινωνιολόγος

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL