Συνθήκες εργασιακής «γαλέρας» επικρατούν στα ενημερωτικά και ειδησεογραφικά sites, αυτά που 15 χρόνια τώρα, αποκαλούμε «νέα μέσα». Τα ειδησεογραφικά sites και portals, οι «ηλεκτρονικές εκδόσεις», με τη «φρεσκάδα» τους, την αμεσότητα, την ποικιλία και τη «δροσιά» τους, το χιούμορ και τη μαχητικότητα, έχουν ανοίξει εδώ και χρόνια χιλιάδες θέσεις εργασίας. Όμως δεν είναι τόσο «θέσεις», ούτε τόσο «εργασίας».
Η εκμετάλλευση των χιλιάδων ανέργων δημοσιογράφων, αλλά και των νέων που βγαίνουν στην αγορά εργασίας, αναδείχθηκε στην εκδήλωση της Ένωσης Συντακτών Περιοδικού - Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ), που έγινε την περασμένη Τετάρτη, με τίτλο «Εργασιακό καθεστώς και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζόμενων στα διαδικτυακά ΜΜΕ».
Σύμφωνα με μαρτυρίες εργαζόμενων στα sites, με διάφορες ειδικότητες, όπως «συντάκτες ροής», «καταχωρητές», «υπεύθυνοι social media», «εξωτερικοί συνεργάτες» κ.λπ., μια καλή συμφωνία σε ένα ειδησεογραφικό site περιλαμβάνει 8ωρη εργασία 6 μέρες την εβδομάδα, με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών και καθαρή αμοιβή γύρω στα 500 ευρώ το μήνα. Εννοείται ότι δεν προβλέπεται έξτρα αμοιβή για έξτρα ώρες εργασίας, για νυχτερινές βάρδιες ή αργίες. Από εκεί και κάτω δεν υπάρχει πάτος. Ο Κ. Χρήστου και Γ. Λαμπρόπουλος σημειώνουν ότι έχει καταγραφεί 16ωρη εργασία το Σάββατο και επιπλέον 16ωρη την Κυριακή έναντι 200 ευρώ τον μήνα. Επίσης, εργασία με το κομμάτι από το σπίτι: με τον τρόπο αυτό ο εργοδότης γλιτώνει υποδομές και κόστος χώρου εργασίας. Για τρία μεταφραστικά δημοσιεύματα την ημέρα, αμοιβή 200 ευρώ τον μήνα. Συχνό φαινόμενο στα αθλητικά sites οι «εθελοντές» ή «μαθητευόμενοι» που κάνουν «πρακτική άσκηση», δεν αμείβονται καθόλου ή αμείβονται με χαρτζιλίκι.
Όσο για την ποιότητα της ενημέρωσης, πολλά από αυτά αναπαράγουν παρανόμως, με «copy- paste», τη δουλειά άλλων, ή, στην καλύτερη περίπτωση, με ένα απλό rewriting. Η ταχύτητα είναι μεγάλη αρετή στη δημοσιογραφία των sites. Ένας καλός rewriter "ανεβάζει" γύρω στις 30 αναρτήσεις την ώρα. Μεγάλο ρόλο παίζει επίσης η αποδοχή των ειδήσεων, τα «κλικ» και τα «like» που συγκεντρώνει μια ανάρτηση. Για τα «κλικ» χρειάζεσαι έναν πιασάρικο τίτλο. Τα «like» είναι πιο δύσκολα. Όμως καταγράφονται και περιπτώσεις αναρτήσεων ψεύτικων ειδήσεων, πλην εντυπωσιακών, σε γνώση των προϊσταμένων, με σκοπό τα «κλικ».
Επιχειρώντας να απαντήσει στους νέους δημοσιογράφους που έρχονται αντιμέτωποι με τέτοιες συνθήκες εργασίας, ο Γ. Κατερίνης, μέλος του Δ.Σ. της ΠΟΕΣΥ, τόνισε την ανάγκη συλλογικής συνδικαλιστικής δράσης, εκπροσώπησης και παρέμβασης στα πόρταλ, ώστε α) να διαμορφωθούν ενιαίες συνθήκες εργασίας για τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα, β) οι εργαζόμενοι στο διαδίκτυο να ασφαλίζονται με ενιαίους όρους, όπως στα παραδοσιακά ΜΜΕ, γ) να αμείβονται με Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ως δημοσιογράφοι και όχι ως υπάλληλοι γραφείου, δ) να προσδιοριστούν οι διαφορετικές ειδικότητες στα sites, ε) οι Ενώσεις να φροντίσουν ώστε να αρθούν τα προσκόμματα στα καταστατικά τους. Ο πρόεδρος της ΕΣΠΗΤ Θ. Μπερεδήμας σημείωσε τη θέση της Ένωσης για ενιαία εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα και ένταξη στο ΕΤΑΠ - ΜΜΕ των εργαζομένων στα διαδικτυακά ΜΜΕ.
Από τη θεσμική πλευρά, επιχείρησαν να απαντήσουν οι νομικοί - εργατολόγοι Τ. Πετρόπουλος και Δ. Περπατάρης. Ο Τ. Πετρόπουλος σημείωσε ότι ο τρόπος αμοιβής και ο τρόπος ασφάλισης πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες για όλους τους δημοσιογράφους. Ο Δ. Περπατάρης σημείωσε ότι η ανάπτυξη των ιστοτόπων οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ελαστικές μορφές εργασίας και σημείωσε ότι ποτέ οι εργοδότες δεν θέλουν να μπαίνουν οι νέες τεχνολογίες στους παλιούς κανόνες. Εκμεταλλεύονται την έλλειψη υλικότητας και εδαφικότητας των εργασιακών σχέσεων στο Διαδίκτυο και επιμένουν να μείνει αρρύθμιστο το τοπίο ώστε να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους. Ποια είναι η ρύθμιση που μπορεί να προκριθεί; Σύμφωνα με τον καθηγητή Ι. Καρακώστα, να ισχύσει για τα ηλεκτρονικά μέσα ό,τι και για τα υπόλοιπα ΜΜΕ, με αναλογική εφαρμογή.
Ο καθηγητής Μ. Μεϊμάρης τόνισε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της έννοιας της δημοσιογραφίας, με νέα απαιτητικά δεδομένα στην εκπαίδευση των δημοσιογράφων που θα ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της ταχύτατα εξελισσόμενης τεχνολογίας στα σύγχρονα ΜΜΕ.
