H σημερινή ημέρα είναι σημαδεμένη στα ημερολόγια ως η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Στη χώρα μας όμως δεν χρειαζόμαστε ημερολόγια για να θυμόμαστε τους πρόσφυγες. Εγγόνια και δισέγγονα προσφύγων, βλέπουμε τα τελευταία χρόνια η μορφή του πρόσφυγα να παίρνει σάρκα και οστά μπροστά μας, με τη Σύρια μάνα που φτάνει βρεγμένη και σφιχταγκαλιασμένη με τα παιδιά της στη Λέσβο, τον Αφγανό πατέρα που παλεύει με τα κύματα, την οικογένεια από το Ιράκ που δεν μπορεί να θυμηθεί ειρηνικές ημέρες και περιμένει πότε θα επανενωθεί για να ξεκινήσει μια ήρεμη ζωή σε μια χώρα της Ε.Ε.
Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων χρήζουν προστασίας καθώς περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ έχουν αναγκαστεί να εκτοπιστούν από τα σπίτια τους εξαιτίας του πολέμου, της βίας και των διώξεων παγκοσμίως, σύμφωνα με τη νέα ετήσια έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.).
Σύμφωνα με τη νέα ετήσια έκθεση της Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις, υπήρχαν 65,6 εκατομμύρια αναγκαστικά εκτοπισμένοι παγκοσμίως στα τέλη του 2016 -σχεδόν 300.000 περισσότεροι από την περσινή χρονιά. Όπως εξηγεί η Υ.Α., τα 65,6 εκατομμύρια σημαίνουν ότι κατά μέσον όρο ένας στους 113 ανθρώπους σε όλο τον κόσμο βρίσκεται σήμερα εκτοπισμένος- ένας πληθυσμός που ξεπερνά αυτόν της 21ης πολυπληθέστερης χώρας στον κόσμο, του Ηνωμένου Βασιλείου! Ο συνολικός αριθμός περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες: Πρώτον, περιλαμβάνονται οι πρόσφυγες, στα 22,5 εκατομμύρια, τον υψηλότερο αριθμό που έχει σημειωθεί ποτέ, όπως επισημαίνει η Υ.Α., εκ των οποίων τα 17,2 εκατομμύρια εμπίπτουν στην εντολή της Υ.Α. και οι υπόλοιποι είναι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που έχουν καταγραφεί από τον αδελφό οργανισμό UNWRA. Η Συρία, εξαιτίας του πολέμου, εξακολουθεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη χώρα προέλευσης προσφύγων (5,5 εκατομμύρια). Ωστόσο το 2016 υπήρξε μια νέα μεγάλη κρίση: στο Νότιο Σουδάν η καταστροφική κατάρρευση των ειρηνευτικών προσπαθειών τον Ιούλιο οδήγησε στον ξεριζωμό 739.900 ανθρώπων μέχρι τα τέλη του έτους (1,87 εκατομμύρια σήμερα), όπως τονίζει η οργάνωση.
Δεύτερον, περιλαμβάνονται οι εσωτερικά εκτοπισμένοι, που έφτασαν τα 40,3 εκατομμύρια στα τέλη του 2016, σε σύγκριση με 40,8 εκατομμύρια το 2015. Οι μεγαλύτερες καταστάσεις εσωτερικού εκτοπισμού σημειώθηκαν στη Συρία, το Ιράκ, αλλά και μέσα στην Κολομβία.
Τρίτον, περιλαμβάνονται οι αιτούντες άσυλο, άνθρωποι που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και αναζητούν διεθνή προστασία ως πρόσφυγες. Έως τα τέλη του 2016 ο αριθμός των ανθρώπων που αναζήτησαν άσυλο σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν 2,8 εκατομμύρια.
«Από κάθε άποψη, πρόκειται για έναν απαράδεκτα υψηλό αριθμό και καταδεικνύει με τρόπο ηχηρό τη μεγάλη ανάγκη που υπάρχει για αλληλεγγύη και για έναν κοινό σκοπό, την πρόληψη και την επίλυση κρίσεων. Επίσης θα πρέπει να διασφαλίσουμε όλοι μαζί ότι οι πρόσφυγες, οι εσωτερικά εκτοπισμένοι και οι αιτούντες άσυλο όλου του κόσμου λαμβάνουν την κατάλληλη προστασία και βοήθεια για όσο διάστημα επιζητούνται λύσεις» δήλωσε ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες Φιλίπο Γκράντι. «Πρέπει να κάνουμε κάτι καλύτερο για αυτούς τους ανθρώπους. Αυτό που χρειάζεται σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε σύρραξη είναι αποφασιστικότητα και θάρρος, όχι φόβος».
Ανά 3 δευτερόλεπτα!
Όπως υπογραμμίζει η Υ.Α., ένα από τα σημαντικά ευρήματα της έκθεσης είναι ότι ο αριθμός των πρόσφατα εκτοπισμένων παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Από τα 65,6 εκατομμύρια που έχουν αναγκαστεί να εκτοπιστούν παγκοσμίως, 10,3 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν μέσα στο 2016, από τους οποίους τα δύο τρίτα (6,9 εκατομμύρια) τράπηκαν σε φυγή στο εσωτερικό της χώρας τους. Αυτό σημαίνει ότι ένας άνθρωπος εκτοπίζεται κάθε τρία δευτερόλεπτα!
Χώρες καταφύγια
Πού καταφεύγουν όμως οι πρόσφυγες; Σύμφωνα με την Υ.Α., περίπου 37 χώρες υποδέχτηκαν 189.300 πρόσφυγες στο πλαίσιο της επανεγκατάστασης, περίπου 500.000 άλλοι πρόσφυγες μπόρεσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους και περίπου 6,5 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένοι μπόρεσαν να επιστρέψουν στις εστίες τους, όχι απαραίτητα όμως σε ασφαλείς συνθήκες.
Σύμφωνα με την έκθεση η πλειονότητα των προσφύγων -το 84%- βρισκόταν σε χώρες μικρού ή μεσαίου εισοδήματος στα τέλη του 2016, με έναν στους τρεις (4,9 εκατομμύρια) να φιλοξενείται στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου.
"Αυτή η τεράστια ανισότητα καταδεικνύει αρκετά θέματα, όπως τη συνεχιζόμενη έλλειψη διεθνούς συναίνεσης στο θέμα της υποδοχής προσφύγων και την εγγύτητα πολλών φτωχών χωρών σε περιοχές όπου μαίνονται συγκρούσεις. Καταδεικνύει επίσης την ανάγκη να δοθεί τεράστια στήριξη και χρηματοδότηση στις χώρες και τις κοινότητες που στηρίζουν τους πρόσφυγες και άλλους εκτοπισμένους ανθρώπους.
Η απουσία αυτής της στήριξης και χρηματοδότησης μπορεί να επιφέρει αστάθεια και να επηρεάσει το σωτήριο έργο των ανθρωπιστικών οργανώσεων ή να οδηγήσει σε εκ νέου εκτοπισμό", προειδοποιεί η Υ.Α.
Από τη Συρία η πλειοψηφία
Κατά τα ίδια στοιχεία η Συρία εξακολουθεί να έχει τον μεγαλύτερο αριθμό εκτοπισμένων στον κόσμο, με 12 εκατομμύρια (σχεδόν τα 2/3 του πληθυσμού της). Χωρίς να υπολογίζονται οι Παλαιστίνιοι, ακολουθεί η Κολομβία (7,7 εκατομμύρια) και το Αφγανιστάν (4,7 εκατομμύρια), το Ιράκ με 4,2 εκατομμύρια και το Νότιο Σουδάν (όπου ο αριθμός των εκτοπισμένων αυξάνεται με τον ταχύτερο ρυθμό παγκοσμίως, με 3,3 εκατομμύρια).
Τα παιδιά αποτελούν τους μισούς πρόσφυγες στον κόσμο και μάλιστα, όπως τονίζει η Υ.Α., 75.000 αιτήματα ασύλου έχουν υποβληθεί από παιδιά που ταξίδευαν μόνα τους ή ήταν χωρισμένα από την οικογένειά τους, αριθμός που πιθανότατα δεν απεικονίζει με ακρίβεια την πραγματική κατάσταση.
Τέλος, η Υ.Α. εκτιμά ότι τουλάχιστον 10 εκατομμύρια άνθρωποι δεν είχαν υπηκοότητα ή κινδύνευαν να γίνουν ανιθαγενείς στα τέλη του 2016. Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν καταγράψει οι κυβερνήσεις, οι ανιθαγενείς περιορίζονται στα 3,2 εκατομμύρια σε 75 χώρες.
