Το δόγμα "δεν υπήρχε άλλος δρόμος" στη διαχείριση του προσφυγικού δεν ενστερνίζεται η ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη με τίτλο "Η πρόκληση των μεταναστευτικών ροών και της προστασίας των προσφύγων - Ζητήματα διοικητικής διαχείρισης και δικαιωμάτων" που δημοσιεύτηκε την περασμένη Πέμπτη.
Η έκθεση κάνει λόγο ξεκάθαρα για έλλειψη πολιτικής βούλησης σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ενώ τονίζει ότι "πολιτική επιλογή είναι η εξακολούθηση της αντιμετώπισης του φαινόμενου, ακόμη και στη διαχειρίσιμη μορφή που έχει λάβει, με όρους έκτακτης ανάγκης. Είναι γνωστό, ωστόσο, ότι σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, με την επιβολή διαδικασιών κατά παρέκκλιση των προβλεπόμενων από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, ούτε το κράτος δικαίου υπηρετείται, ούτε τα ανθρώπινα δικαιώματα τυγχάνουν της δέουσας προστασίας".
"Οι αδυναμίες, οι ελλείψεις και η εικόνα μιας διοίκησης, που αγωνίζεται να ανταποκριθεί σε ανάγκες που μοιάζουν διαρκώς να την ξεπερνούν στον κάθε τομέα που εξετάζει η παρούσα έκθεση, έχουν ως κοινό υπόβαθρο την αποτυχία βασικών παραγόντων, εθνικών και ευρωπαϊκών, να αντιληφθούν εγκαίρως και να ερμηνεύσουν με πολιτικούς όρους την κατάσταση που διαμορφωνόταν στο πεδίο κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο και πλέον ετών" σημειώνει η ανεξάρτητη αρχή.
Στηλιτεύει την απουσία πολιτικού σχεδιασμού και την υιοθέτηση "μυωπικών αντιλήψεων", όπως είναι "η συντήρηση ενός άβολου, χαρακτηριζόμενου από ελλείψεις στην παροχή βασικών υπηρεσιών και στερούμενου προοπτικής πλαισίου διαβίωσης στην Ελλάδα", που "θα επιδράσει θετικά στη διαμόρφωση της βούλησης των πληθυσμών αυτών να επιστρέψουν -να επιστρέψουν πού;- και στην αποθάρρυνση άλλων να εισέλθουν και δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται ακόμη και σήμερα στοιχεία αυτονόητα: Τα γενεσιουργά αίτια της μετακίνησης των πληθυσμών και το αρχέγονο ένστικτο της αυτοσυντήρησης".
Η έκθεση καταγράφει "τη διάχυση και αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων, αφενός μεταξύ των υπηρεσιών του ίδιου του -νεοσύστατου και στερούμενου της αναμενόμενης διοικητικής υποδομής- υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, αφετέρου μεταξύ αυτού του κατεξοχήν αρμόδιου υπουργείου και των άλλων συναρμοδίων υπουργείων και εμπλεκόμενων δημόσιων φορέων και υπηρεσιών, διεθνών οργανισμών και ΜΚΟ, που εξακολουθεί να δημιουργεί προσκόμματα σε μια συνεκτική, συνολική και αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων και δυσχεραίνει τη λογοδοσία και τη δίκαιη απόδοση ευθυνών".
Στην έκθεση αναλύεται ότι η ανυπαρξία συντονισμού, αλλά και οι περιπέτειες της διαχειριστικής αρχής, που είχαν ως αποτέλεσμα και τη μη απορρόφηση κονδυλίων με συνέπειες στις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στα κέντρα υποδοχής, αλλά και στα κέντρα κράτησης. Γίνεται μάλιστα αναφορά στους τρεις θανάτους στη Μόρια τον περασμένο χειμώνα, μετά τους οποίους υπήρξε τελικά συνεννόηση του αρμοδίου υπουργείου με την Υπάτη Αρμοστεία και τις τοπικές αρχές για τη θέρμανση του κέντρου.
Επισημαίνεται δε ότι προκύπτουν ζητήματα αξιοπιστίας των στατιστικών στοιχείων που αφορούν πόσοι εισήλθαν ή παραμένουν στα κέντρα φιλοξενίας, τα προβλήματα καταγραφής ευάλωτων ομάδων, τις δυσκολίες στην πρόσβαση στο άσυλο σε συνδυασμό και με τα ζητήματα που δημιούργησε η συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας. Καταγράφονται επίσης οι ανισότητες μεταξύ νησιών και ενδοχώρας, καθώς και τα προβλήματα πρόσβασης σε υγεία και παιδεία.
