Ζωή παίρνει ξανά η ιστορική πλατεία της Αθήνας, η πλατεία Θεάτρου, καθώς εδώ και ένα μήνα καλλιτεχνικές ομάδες έχουν εγκατασταθεί σε μικρούς χώρους συμβάλλοντας με την παρουσία τους ώστε η περιοχή στην καρδιά της πρωτεύουσας να έρθει πάλι στο φως. Η πλατεία βρίσκεται ακριβώς κάτω από τη Βαρβάκειο Αγορά και είχε για χρόνια εγκαταλειφθεί. Μια πρωτοβουλία, όμως, του δημάρχου Αθηναίων Γ. Καμίνη σε συνεργασία με τις καλλιτεχνικές ομάδες της πόλης ήταν αρκετή για να φέρει στο προσκήνιο την ομορφιά, που έρχεται στο σήμερα από μια άλλη εποχή.
Η ιδέα ήταν απλή: Να έρθει νέος κόσμος ξανά στο κέντρο της Αθήνας και να πάρουν ζωή παραδοσιακές γειτονιές της πρωτεύουσας. Έτσι αποφασίστηκε η υλοποίηση του προγράμματος "Πόλη 2"με την επαναλειτουργία επτά καταστημάτων στην Πλατεία Θεάτρου, που θα ταιριάζουν με τη θεματική ενότητα «Πολιτισμός». Ζητούμενο ήταν τα καταστήματα να μεταμορφωθούν σε ανοιχτούς, πολυσυλλεκτικούς χώρους εργαστηρίων, παραγωγής, σχεδιασμού και πώλησης προϊόντων και τέχνης.
Στα τέλη Μαΐου εκδόθηκε η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος και επιλέχθηκαν επτά προτάσεις από επτά καλλιτεχνικές ομάδες για να στεγαστούν σε ανακαινισμένους χώρους για έξι μήνες. Ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε το κόστος ανακατασκευής των χώρων, την ενοικίαση και την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων.
Αναζητώντας τους ιδιοκτήτες
"Τα περισσότερα καταστήματα ήταν κλειστά για πολλά χρόνια, εγκαταλελειμμένα και σε πολύ κακή κατάσταση" λέει στην "Α" η Οριανά, που εκ μέρους της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) συμμετείχε στο πρόγραμμα για την ανεύρεση καταστημάτων που στη συνέχεια θα ενοικιάζονταν σε καλλιτεχνικές ομάδες.
Άλλωστε για περισσότερα από είκοσι χρόνια η πλατεία Θεάτρου είχε εγκαταλειφθεί. Είχε μετατραπεί σε πιάτσα ναρκωτικών και λαθραίων προϊόντων. Λίγοι ήταν οι ντόπιοι που άντεξαν οικονομικά και δεν έκλεισαν τα καταστήματά τους. Πολύ περισσότεροι εγκατέλειψαν την περιοχή, καθώς οι παλαιοί μαγαζάτορες σιγά - σιγά αποσύρονταν κλείνοντας τα καταστήματα. Μετά, λόγω των χαμηλών ενοικίων, μετανάστες άνοιξαν μικρά καταστήματα.
"Ήταν πιο δύσκολες απ’ ό,τι περιμέναμε οι συνεννοήσεις με τους ιδιοκτήτες σε μια περιοχή που για χρόνια είναι υποβαθμισμένη" τονίζει εξηγώντας: "Υπήρχαν πολλοί συνιδιοκτήτες, οι οποίοι δεν συνομιλούσαν μεταξύ τους ή κάποιοι ζούσαν στο εξωτερικό και το ακίνητο το είχαν σχεδόν ξεχάσει ή άλλοι που πίστευαν ότι το επόμενο διάστημα θα συναντήσουν τη μεγάλη οικονομική ευκαιρία και ήταν διστακτικοί στο να ενοικιάσουν τον χώρο".
Επενδύοντας στην πόλη
"Επιλέξαμε αυτή την περιοχή λόγω της καλλιτεχνικής παράδοσής της και γιατί είναι μια περιοχή σε μια παραδοσιακή γειτονιά της Αθήνας που χρειάζεται τόνωση, θέλει κόσμο, θέλει φως!" λέει στην "Α" ο δήμαρχος Αθηναίων Γ. Καμίνης κατά την ώρα της ξενάγησης στην πλατεία Θεάτρου και στα επτά νέα καταστήματα. "Οπότε ένα τμήμα από τα χρήματα του δήμου που κατορθώσαμε να εξοικονομήσουμε τα επενδύουμε στην πόλη" προσθέτει: "Φτιάξαμε έναν καλλιτεχνικό κόμβο" λέει με ενθουσιασμό ο Γ. Καμίνης υπογραμμίζοντας ότι: "Η επιλογή των νέων ενοίκων έγινε με διαγωνισμό, αφότου μας παρουσίασαν τα πρότζεκτ τους και τα αξιολογήσαμε με βάση την έκθεση βιωσιμότητας, γιατί ζητούμενο είναι τα καταστήματα να μείνουν ανοικτά".
"Είναι ό,τι καλύτερο έχει γίνει στην περιοχή μας. Μακάρι να είχε γίνει πολλά χρόνια πριν" λέει ο Νίκος, που έχει μεζεδοπωλείο εδώ και είκοσι χρόνια σε μια από τις γωνίες της πλατείας Θεάτρου. "Η κατάσταση εδώ και ένα μήνα έχει βελτιωθεί, αλλά κοιτάξτε τι γίνεται λίγο παραπάνω" αναφέρει δείχνοντας τους συγκεντρωμένους τοξικοεξαρτημένους στην πλατεία της Βαρβακείου Αγοράς.
"Θέλει ακόμη δουλειά" συνεχίζει ο Νίκος προσθέτοντας: "Αλλά εύχομαι αυτή η αλλαγή με τα μαγαζιά των καλλιτεχνών να αλλάξει την περιοχή, να έρχεται όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος και να βοηθήσει και τη δική μας δουλειά".
Παντρεύοντας τη λαϊκή τέχνη με τη σύγχρονη δημιουργία
Περιδιαβαίνοντας το οικοδομικό τετράγωνο της πλατείας Θεάτρου η ματιά έπεσε σε ένα κουρείο Μπαγκλαντέζων και ακριβώς δίπλα στο νέο κατάστημα της ομάδας «Αστικά Μοτίβα». Εκεί συναντούμε τον Μάνο, τη Δήμητρα, τη Χαρίκλεια και τον Θάνο, που εκπροσωπώντας διαφορετικές ομάδες ένωσαν τις δυνάμεις τους «για να φωτίσουν καλλιτεχνικές πτυχές με την ανάμειξη της λαϊκής τέχνης και της αρχιτεκτονικής», όπως χαρακτηριστικά μας είπαν.
Πηγή αναφοράς και έμπνευσης γι' αυτή τη σύμπραξη αποτελεί το έργο της λαογράφου Αγγελικής Χατζημιχάλη της δεκαετίας του 1930, όπως και των Μάνου και Αναστασίας Φαλτάιτς με το ομώνυμο μουσείο στη Σκύρο. Ο Μάνος, που εργάζεται ως επιμελητής στο μουσείο Φαλτάιτς, λέει στην «Α» πως το ζητούμενο είναι «η παράδοση να γίνεται σύγχρονη και να μπαίνει στην καθημερινότητα». «Αυτό δηλαδή που αναζητούμε είναι το πώς ένα αντικείμενο που είναι παλιό μπαίνει στην καθημερινότητά μας όχι ως διακοσμητικό, αλλά ως χρηστικό αντικείμενο» εξηγεί δίνοντάς μας το παράδειγμα με τα κεραμικά σκεύη, τα ταγάρια αλλά και τα τροχάδια. «Αυτά τα παραδοσιακά παπούτσια των Σκυριανών βοσκών, που τα φορούν ακόμη και σήμερα», όπως μας λέει.
Έχοντας ως αφετηρία έμπνευσης τα μοτίβα των Σαρακατσάνων η Δήμητρα και η Άννα αποτελούν την ομάδα γραφιστών «Metoo» και τα αποτυπώνουν σε ξύλο. «Τα Σαρακατσάνικα μοτίβα έχουν έντονα χαρακτηριστικά στην τέχνη της με αναφορά στη Γεωμετρική Εποχή» λέει η Δήμητρα σημειώνοντας ότι τα μοτίβα των Σκυριανών, που συναντώνται στα ενδύματα ή τα κεραμικά, έχουν πολύ ισχυρό στίγμα. «Έτσι εμείς παράγουμε νέα αντικείμενα» τονίζει.
«Μας ενδιαφέρει ο συνδυασμός της σύγχρονης με τη λαϊκή τέχνη και την αρχιτεκτονική που μπορούν να ενεργοποιήσουν τους παλαιούς χώρους» σημειώνει, η Χαρίκλεια, αρχιτέκτων, εκπροσωπώντας το πρότζεκτ «Μικρογεωγραφίες», για να εξηγήσει ότι η «αισθητική δημιουργία πάνω στην ελληνική παράδοση αποτελεί για εμάς αφορμή και έμπνευση». Η Χαρίκλεια μέσα από το πρότζεκτ «Μικρογεωγραφίες» χρησιμοποιεί συνεργασίες χρήσιμων καλλιτεχνών που επανερμηνεύουν παραδοσιακά σκυριανά μοτίβα και διερευνά την έννοια των ιδιωτικών λαογραφικών συλλογών.
Τη γέφυρα ανάμεσα στον χώρο της δημιουργίας έως την αγορά κάνει η ομάδα «Textiles & clothing design lab» με τον Θάνο να μας εξηγεί ότι επιδίωξη της ομάδας είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με υλικά φιλικά προς τη φύση, όπως το μετάξι και το βαμβάκι, που όμως να παράγονται στην Ελλάδα.
«Εμείς θέλουμε να βοηθήσουμε τους καλλιτέχνες να βρουν επιχειρηματικές λύσεις αξιοποιώντας τη δημιουργικότητά τους» τονίζει ο Θάνος και συνεχίζει «Αυτό που λέμε στους καλλιτέχνες, που απευθύνεται και στους καταναλωτές, είναι: 'Μην αγοράζεις πράγματα που με ευκολία θα πετάξεις, αλλά να αγοράζεις πράγματα που θα διστάσεις πολύ να τα πετάξεις'».
