Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Ισότιμοι συμπολίτες μας οι Ρομά
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ισότιμοι συμπολίτες μας οι Ρομά

Μπορεί οι Ρομά να είναι πολίτες της χώρας από την ίδρυση του κράτους, όμως, 200 χρόνια μετά, εξακολουθούν ουσιαστικά να μην απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες. Η σχετική Ειδική Γραμματεία που συστάθηκε τον Δεκέμβριο του 2016, μια ελληνική, θετική “πρωτιά”, εφαρμόζει για πρώτη φορά έναν σχεδιασμό για την κοινωνική ένταξη των Ρομά. Προτεραιότητα είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, καθώς, ύστερα από χαρτογράφηση, διαπιστώθηκε ότι 74 από τους 371 καταυλισμούς Ρομά δεν παρέχουν ούτε τα στοιχειώδη για αξιοπρεπή διαβίωση. Συνολικά στους 371 καταυλισμούς κατοικούν 110.000 Ρομά.

Παράλληλα, σειρά από παρεμβάσεις επιδιώκουν να βελτιώσουν τη θέση των Ρομά στην ελληνική κοινωνία, καθώς πλήττονται από τη φτώχεια και έχουν υψηλά ποσοστά σχολικής διαρροής. Είναι χαρακτηριστικό ότι άνω του 95% των Ρομά είναι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης. Βασική παράμετρος για την κοινωνική ένταξη των Ρομά είναι η βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης που συνδέεται άμεσα με τη βελτίωση και του μορφωτικού επιπέδου τους. Κι εκεί, όμως, υπάρχει το βασικό εμπόδιο της γλώσσας, αλλά και παραδοσιακές αντιλήψεις μερίδας των Ρομά.

Πριν από λίγες ημέρες η αναπληρώτρια υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης Θ. Φωτίου και άλλα κυβερνητικά στελέχη παρουσίασαν στις Επιτροπές Μορφωτικών και Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής την έκθεση πεπραγμένων της Ειδικής Γραμματείας για τους Ρομά του 2017. Η ειδική γραμματεία για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, με επικεφαλής την Κ. Γιάντσιου, έχει τον συντονιστικό ρόλο για τις πολιτικές ένταξης βάζοντας προτεραιότητα την υγιεινή των καταυλισμών, τη μείωση της σχολικής διαρροής των μαθητών Ρομά και τη διεύρυνση των παροχών προς τους Ρομά.

Μέτρα για τις συνθήκες διαβίωσης

Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στους καταυλισμούς περιλαμβάνει σειρά παρεμβάσεων, από έκτακτα μέτρα υγιεινής μέχρι μετεγκαταστάσεις και άλλες χωρικές παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται από εθνικούς αλλά και κοινοτικούς πόρους. Μέσα στο 2017 έγινε χαρτογράφηση των 371 καταυλισμών και των γειτονιών όπου κατοικούν Ρομά ανά την Ελλάδα προκειμένου να υπάρχει καθαρή εικόνα, πρώτα και κύρια για τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά, καθώς και για τον βαθμό πρόσβασης των κατοίκων στην Υγεία, την Παιδεία και την εργασία.

Οι 371 καταυλισμοί χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες, ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσης: κόκκινοι, κίτρινοι, πράσινοι. Όπως επισήμανε χαρακτηριστικά η Θ. Φωτίου, οι κόκκινοι καταυλισμοί είναι “οι καταυλισμοί που πραγματικά θα έπρεπε η Ελλάδα να ντρέπεται που τους έχει”, ενώ οι κίτρινοι καταυλισμοί είναι όσοι έχουν στις παρυφές τους σημεία όπου η διαβίωση προσιδιάζει με την αντίστοιχη των κόκκινων.

Για την κατάταξη των οικισμών, το βασικό κριτήριο ήταν το στεγαστικό - οικιστικό, αλλά λήφθηκαν υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως οι υποδομές αλλά και η πρόσβαση στην απασχόληση, τις υγειονομικές υπηρεσίες, τις κοινωνικές δομές και την εκπαίδευση. Η μετεγκατάσταση γίνεται με βάση τις αρχές κοινωνικής κατοικίας προκειμένου να αποτραπεί η γκετοποίηση. Ειδικά στην Αττική, το 2017 έγιναν τρεις χωρικές παρεμβάσεις στον Ασπρόπυργο, στα Μέγαρα και στο Χαλάνδρι. Παράλληλα, η υπόθεση της μετεγκατάστασης των Ρομά στο Χαλάνδρι ανέδειξε και την ανεπάρκεια του νομοθετικού πλαισίου, με αποτέλεσμα νομοθετική πρωτοβουλία τον Ιούλιο του 2017.

Τέλος στην γκετοποίηση σε καταυλισμούς

Η Θ. Φωτίου σημείωσε ότι η εγκατάσταση των Ρομά μέσα στον αστικό ιστό είναι πολλές φορές δύσκολη λόγω των προκαταλήψεων. Για παράδειγμα, οι Ρομά συχνά δεν βρίσκουν σπίτι να νοικιάσουν, παρά την επιδότηση ενοικίου. Ως μεταβατική λύση επιλέχθηκε η μετεγκατάσταση Ρομά να γίνεται σε προσωρινούς οικισμούς σε οικόπεδα των δήμων. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι προσωρινοί αυτοί οικισμοί να είναι κοντά στον αστικό ιστό ώστε να μην υπάρχει αναπαραγωγή της γκετοποίησης.

Μέσα στο 2017 υπήρχαν παρεμβάσεις σε 27 καταυλισμούς, 19 μετεγκατάστασης και 8 βελτίωσης υποδομών. Μέσα στο 2018 προγραμματίζονται παρεμβάσεις σε ακόμα 29 καταυλισμούς. Στους καταυλισμούς υπάρχουν και κοινόχρηστοι χώροι με πλυντήρια και κοινωνικά κέντρα προκειμένου να υπάρχει παροχή υγειονομικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τους κατοίκους.

Προϋποθέσεις για το ΚΕΑ η εκπαίδευση

Σημαντική παράμετρος της κοινωνικής διάστασης των παρεμβάσεων για την ένταξη των Ρομά είναι το ΚΕΑ, το οποίο συνδέεται με σειρά παροχών και διευκολύνσεων, ενώ υπάρχει μοριοδότηση των Ρομά και για οικονομικές δραστηριότητες όπως οι λαϊκές αγορές. Το ΚΕΑ δίνεται με μια σειρά από προϋποθέσεις, όπως η υποχρέωση των παιδιών να παρακολουθούν το σχολείο. Προκειμένου οι δικαιούχοι ΚΕΑ να συμμετάσχουν σε προγράμματα κοινωφελούς απασχόλησης και κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, υποχρεούνται να είναι απόφοιτοι της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και, εφόσον δεν είναι, υποχρεούνται να πάνε σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας.

Οι προϋποθέσεις αυτές επιδιώκουν τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου των Ρομά και, κατά συνέπεια, την άρση ενός βασικού λόγου αποκλεισμού από την αγορά εργασίας. Η Θ. Φωτίου τόνισε ότι μετά τη σχετική πρόβλεψη για την υποχρέωση των δικαιούχων ΚΕΑ να στέλνουν και να διατηρούν τα παιδιά στα σχολεία καταγράφηκε σημαντική αύξηση της προσέλευσης των παιδιών τους σε αυτά. Παρεμβάσεις έχουν γίνει, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς, και στο ζήτημα της ενδυνάμωσης των δικαιωμάτων των γυναικών Ρομά και κυρίως της δυνατότητάς τους να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη.

Ιδιαίτερη μέριμνα για τις γυναίκες Ρομά

Μάλιστα, η Θ. Φωτίου ενημέρωσε τους βουλευτές ότι θα προτείνει στο Συμβούλιο της Ευρώπης την απαγόρευση των γάμων ανηλίκων προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κοινωνικό φαινόμενο νεαρές και νεαροί Ρομά ηλικίας 13 και 14 ετών να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά. Η Θ. Φωτίου επέκρινε όμως και την πρακτική δικαστηρίων που αφαιρούν την επιμέλεια των παιδιών από ανήλικες φτωχές Ρομά τη στιγμή που γίνεται τόση προσπάθεια προκειμένου να μειωθούν τα παιδιά που παραμένουν σε ιδρύματα.

Καταπολέμηση της σχολικής διαρροής

Ο γ.γ. του υπουργείου Παιδείας Γ. Αγγελόπουλος αναφέρθηκε στο πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά που υλοποιείται μέχρι το 2020 μέσω ΕΣΠΑ, με ανάδοχους τα πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας. Στόχος του προγράμματος είναι η σχολική διαρροή των μαθητών Ρομά να πέσει στα επίπεδα του γενικού πληθυσμού, αλλά και να αντιμετωπιστούν τα αρνητικά στερεότυπα. Η μείωση της σχολικής διαρροής κρίνεται ως απολύτως απαραίτητη προκειμένου οι Ρομά να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Προκειμένου να διευκολυνθεί η εγγραφή των παιδιών Ρομά στα σχολεία, ορίστηκε ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εγγραφή η ένταξη των παιδιών στα δημοτολόγια ή τα μητρώα. Καθιερώθηκαν ακόμη ειδικές κάρτες μετακινούμενων μαθητών προκειμένου να διευκολυνθεί η εγγραφή στα σχολεία για μαθητές που μετακινούνται μαζί με τους γονείς τους κατά τη διάρκεια της χρονιάς λόγω εποχιακών εργασιών. Λόγω του χαμηλού τους εισοδήματος, οι περισσότεροι μαθητές Ρομά καλύπτονται από το πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων.

Οι μαθητές Ρομά αξιοποιούν και τις τάξεις υποδοχής που απευθύνονται σε όλα τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες στην ένταξή τους στο σχολικό περιβάλλον, τις περισσότερες φορές λόγω της γλώσσας. Παράλληλα, για πρώτη χρονιά από το 2017-2018 τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά 46 κοινωνικοί λειτουργοί σε σχολεία γενικής αγωγής, στην πλειονότητά τους σε σχολεία με σημαντικό αριθμό μαθητών Ρομά. Η Ειδική Γραμματεία σχεδιάζει και άλλες παρεμβάσεις μέσα στα σχολεία μέσω προτάσεων για δεύτερο δάσκαλο στην τάξη και θερινά τμήματα για τους μαθητές Ρομά οι οποίοι εμφανίζουν δυσκολίες.

Μεταξύ των πρωτοβουλιών για την εκπαίδευση των μαθητών Ρομά, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πρόγραμμα που εφαρμόστηκε στην τεχνική εκπαίδευση από τη διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας με επικεφαλής τον Σ. Σαβελίδη, με φιλοδοξία να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Το πρόγραμμα αυτό κάνει επαγγελματικό προσανατολισμό, όχι στους μαθητές Ρομά αλλά στους γονείς και τους παππούδες τους. Στόχος είναι να πειστούν για την αξία απόκτησης ενός πτυχίου τεχνικής εκπαίδευσης από τους μαθητές Ρομά κι έτσι να μειωθεί η πίεση προς τα παιδιά να εγκαταλείψουν το σχολείο μετά το Δημοτικό.

Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά:

Μονοπολιτισμικό και αφιλόξενο το σχολείο για τους μαθητές Ρομά

Στο υπόμνημα που έστειλε στη Βουλή η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά “ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ” υπογραμμίζει την αναγκαιότητα μόρφωσης των παιδιών Ρομά, αλλά τονίζει μια βασική παράμετρο που συχνά αγνοείται αναπαράγοντας τις προκαταλήψεις: Το ελληνικό σχολείο παραμένει μονοπολιτισμικό, με αποτέλεσμα παιδιά με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο να μη νιώθουν “ευπρόσδεκτα” σε αυτό.

Η ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ σημειώνει ότι “η αναγκαιότητα ένταξης των τσιγγανόπαιδων στο σχολικό σύστημα είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την άρση των όρων του κοινωνικού αποκλεισμού μακροπρόθεσμα”. Τονίζει όμως παράλληλα ότι “το σχολείο στην πράξη είναι μονοπολιτισμικό σχολείο, με αποτέλεσμα να φαίνεται και να είναι αφιλόξενο για μαθητές που είναι φορείς πολιτισμικής διαφορετικότητας”.

Οι επισημάνσεις αυτές δημιουργούν προβληματισμό και θέτουν το εξής ερώτημα: Αν, 200 χρόνια μετά, οι μαθητές Ρομά εξακολουθούν να αισθάνονται αφιλόξενο το ελληνικό σχολείο, πώς άραγε το βιώνουν τα παιδιά των μεταναστών και τα προσφυγόπουλα; Η ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ τονίζει ακόμη την ανάγκη παροχής εκπαιδευτικής υποστήριξης και προς τους ενήλικους Ρομά καθώς ο λειτουργικός αναλφαβητισμός τους είναι καθοριστικός για τον αποκλεισμό τους από την αγορά εργασίας, αλλά και συνολικά από την κοινωνία.

Θ. Φωτίου: Πολύ ενθαρρυντικά τα πρώτα συμπεράσματα από την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής

Αυτές τις μέρες διεξάγεται στην Αθήνα η 15η συνάντηση της Ολομέλειας της ειδικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων για θέματα Ρομά και Ταξιδευτών του Συμβουλίου της Ευρώπης (CAHROM). Η Θ. Φωτίου, κατά την έναρξη των εργασιών της συνάντησης, υπογράμμισε ότι τα πρώτα συμπεράσματα από την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των Ρομά που ξεκίνησε το 2015 είναι “πολύ ενθαρρυντικά”.

Η υπουργός αναφέρθηκε στα θετικά δείγματα που καταγράφονται από την ένταξη των Ρομά στο ΚΕΑ και θύμισε ότι στα 240 Κέντρα Κοινότητας λειτουργούν και ειδικά Κέντρα Ρομά.

Εξαίροντας το έργο της Ειδικής Γραμματείας για τους Ρομά, η Θ. Φωτίου εκτίμησε ότι “πολύ γρήγορα οι Έλληνες Ρομά θα βρουν τη θέση που τους αρμόζει στην ελληνική κοινωνία και την εργασία” τονίζοντας ότι “αυτό είναι που μας ενδιαφέρει πρωτίστως: εκπαίδευση και εργασία για όλους, χωρίς αποκλεισμούς”.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL