Αντί μισό εκατομμύριο τόνοι προϊόντων να καταλήγουν στα σκουπίδια κάθε χρόνο, ενώ δεν είναι σκουπίδια, αυτά επαναχρησιμοποιούνται. Αντί άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο να συνεχίσουν να ζουν σε αυτό, βρίσκουν μεροκάματο και ζουν τις οικογένειές τους. Στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον, που έρχεται σε ρήξη με στερεότυπα του στιλ “οι Ρομά δεν θέλουν να δουλεύουν γιατί στη φύση τους είναι η παρανομία” και κυρίως με την ίδια την πραγματικότητα, που αποκλείει κοινωνικές ομάδες.
Τόνοι ανακύκλωσης
Με πρωτοβουλία της οργάνωσης Αντίρροπον, ομάδα εργαζόμενων που αποτελείται από πέντε Ρομά εργαζόμενους, συλλέγει και διαλέγει χάρτινα προϊόντα, πλαστικά προϊόντα και βιοαποδομήσιμα, όπως φρούτα και λαχανικά. Τα ανακυκλώσιμα συγκεντρώνονται σε δύο κοντέινερ και οι ποσότητες υπολογίζεται ότι φτάνουν καθημερινά τους 12 με 15 τόνους. Όσο για την Αντίρροπον, είναι οργάνωση που δραστηριοποιείται σε προγράμματα ανακύκλωσης που εμπλέκουν άτομα από τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Στον κήπο τους
Συναντήσαμε την ομάδα την ώρα της δουλειάς. Εκείνη τη στιγμή ήταν ο Χρυσοβαλάντης (27 ετών), ο Γιάννης (22 ετών) και ο Νίκος (24 ετών), όλοι τους πατέρες με τουλάχιστον δύο παιδιά. Στο διάλειμμά τους καθίσαμε όλοι μαζί στον αυτοσχέδιο κήπο τους μαζί με τον Αντρέα Καλαθά, υπεύθυνο για τον συντονισμό της ομάδας, και τον Σωτήρη Νικολάου, που είναι ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης. Ο κήπος τους είναι ένα σημείο πρασίνου που ξεχωρίζει μέσα σε έναν χώρο με τέσσερα δέντρα και ένα αμπέλι. Τα καθίσματα έχουν φτιαχτεί αυτοσχέδια με παλέτες και το τραπεζάκι είναι ένα παλιό καρούλι της ΔΕΗ. Είναι κι αυτός ο χώρος ένα δείγμα του πώς σκέφτονται. “Τίποτα δεν πάει χαμένο” λένε.
Η δουλειά που κάνουν είναι part time, τρεις φορές την εβδομάδα, εναλλάξ και με συμβάσεις περιορισμένου χρόνου. “Το κάνουμε για να δουλέψουν όσοι περισσότεροι γίνεται”, λέει ο Α. Καλαθάς και σημειώνει ότι στόχος της πρωτοβουλίας “είναι να στηρίξουμε τον κόσμο ώστε να βρει κάτι πιο μόνιμο”. Το "μόνιμο" που μπορεί να προκύψει είναι “η εδραίωση μιας άλλης αντίληψης για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον” προσθέτει ο Σ. Νικολάου.
Η δουλειά και το μάθημα
Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι εμφανίζονται ευχαριστημένοι και εκφράζονται πολύ θετικά για την προσπάθεια. “Λες και είμαστε συνεννοημένοι τα λέτε” σχολιάζει με χιούμορ ο Αντ. Καλαθάς. “Αντρέα, έτσι είναι. Μέσα από τη δουλειά μάθαμε να λέμε καλημέρα. Μέσα από τη δουλειά μάθαμε να διαβάζουμε την ώρα. Μέσα από τη δουλειά μάθαμε να συμπεριφερόμαστε καλύτερα” λέει μιλώντας με σοβαρό ύφος ο Νίκος και συμφωνούν οι υπόλοιποι. Ζουν στον Ασπρόπυργο και, όπως λένε, στη δουλειά τους βρίσκουν μια διέξοδο. “Στον καταυλισμό τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά. Φτώχεια, πείνα και εχθρικότητα είναι όσα βιώνουμε. Κάθε τρεις και λίγο επεμβαίνει η αστυνομία και μπουκάρει στα σπίτια μας χωρίς εισαγγελική εντολή. Κατηγορούμαστε για πράγματα που δεν έχουμε κάνει και μπαίνουμε φυλακή χωρίς αποδείξεις”.
Η μέρα τους ξεκινά από πολύ νωρίς. Από τις 5, αν υπάρχει αναστάτωση λόγω επέμβασης της αστυνομίας στον καταυλισμό. Στη συνέχεια πηγαίνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, φεύγουν στις 10.20, φτάνουν μια ώρα αργότερα στη Λαχαναγορά και ξεκινούν τη δουλειά. Το διάλειμμά τους το περνούν στον κήπο, όπου δεν ξεκουράζονται μόνο, αλλά βρίσκουν και ευκαιρία να μάθουν πράγματα.
Αρμονική συνύπαρξη
Μέχρι πριν από λίγο καιρό ανάμεσα στους εργαζόμενους ήταν επίσης ένας πρώην χρήστης και ένας πρώην φυλακισμένος. Και οι δύο έχουν εξάρει τη συνεργασία τους με τους Ρομά και έχουν υπογραμμίσει το φιλότιμο που δείχνουν, το οποίο ξεπερνά τις όποιες δυσκολίες στην επικοινωνία. Με άλλα λόγια, οι Ρομά όχι μόνο θέλουν να δουλέψουν και μπορούν, αλλά μπορούν να συνυπάρξουν και αρμονικά και με υπόλοιπα κομμάτια της κοινωνίας.
Παράλληλα, ανοίγει μια χαραμάδα ελπίδας και σε άλλο κόσμο στην κοινότητα των Ρομά. “Θέλουν κι αυτοί να βρουν δουλειά. Αυτό μας δημιουργεί μια πίεση, καθώς δεν περνά από το χέρι μας να κάνουμε κάτι, όμως χαιρόμαστε που πλέον δημιουργείται μια ελπίδα στον κόσμο” λένε τα παιδιά. Αυτή η αλλαγή στον τρόπο σκέψης της κοινότητας φαίνεται και στην τάση που υπάρχει να πηγαίνουν τα παιδιά στο σχολείο. Ο Χρυσοβαλάντης, μαζί με τα δικά του παιδιά, προσέχει να πηγαίνουν και των άλλων. Χτυπά την πόρτα των σπιτιών και “θυμίζει” στους γονείς ότι τα παιδιά έχουν μάθημα.
Η συμβολή του ΟΚΑΑ
Τίποτα από όλα αυτά βέβαια δεν θα είχε συμβεί αν η διοίκηση του Οργανισμού της Κεντρικής Λαχαναγοράς δεν είχε συναινέσει στην προσπάθεια και πρώτα απ’ όλα δεν είχε σταματήσει όσα συνέβαιναν στο παρελθόν με την ανάθεση αντίστοιχων εργασιών σε εργολάβους έναντι τεράστιων ποσών. Την τελευταία χρονιά εξοικονομήθηκε 1 εκατομμύριο ευρώ για εργασίες καθαριότητας και ανακύκλωσης στον χώρο.
Το επόμενο βήμα θα είναι να υπάρξουν κι άλλες αντίστοιχες πρωτοβουλίες και, το κυριότερο, να ενεργοποιηθούν κι άλλα κομμάτια της κοινωνίας γύρω από το κομμάτι της ένταξης. Για παράδειγμα, η διάσωση προϊόντων που παράγουν αγροκτήματα από τα σκουπίδια είναι μια δράση προς όφελος της κοινωνίας. Συνεπώς, θα μπορούσαν είτε στα ίδια αυτά αγροκτήματα είτε σε άλλες εκτάσεις να βρεθούν δουλειές ως ανταπόδοση στους ανθρώπους που κάνουν την ανακύκλωση, αναφέρει ως παράδειγμα ο Σ. Νικολάου. Πολλά μπορούν να γίνουν. Αρκεί, όπως λέει ο Αντ. Καλαθάς, “να καταλάβει ο καθένας ότι η μοίρα του Ρομά δεν είναι να γυρνά με ένα Datsun και να μαζεύει πράγματα”. Όπως όλοι, έτσι κι οι Ρομά “έχουν δικαίωμα να διαλέξουν τη ζωή που θέλουν”.
