Ο διαπληκτισμός ανάμεσα στον ελεγκτή των ΗΛΠΑΠ και τον νεαρό Θανάση Καναούτη που βρήκε τραγικό θάνατο, δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Η προκλητική, αγενής και προσβλητική συμπεριφορά των ελεγκτών αποτελεί καθημερινό φαινόμενο, που συνοδεύεται συχνά από βίαιες επιθέσεις.
Κλωτσιές και χτυπήματα σε ΑμεΑ
Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο του Παναγιώτη Μιχέλη. Στις 12 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια ελέγχου εισιτηρίων, παρότι δήλωσε πως είναι ΑμεΑ, χλευάστηκε και χτυπήθηκε από ελεγκτές, επειδή δεν τους έδινε τα στοιχεία του. "Στις 12 Φεβρουαρίου πήρα το λεωφορείο Β9 από την οδό Χαλκοκονδύλη. Γύρω στις 8 μμ στο ύψος του Αγίου Παντελεήμονα μπήκαν μέσα 3 ελεγκτές. Ο ένας ήταν φαλακρός. Όταν ζήτησαν εισιτήριο τους είπα ότι δεν έχω και πως είμαι ΑμεΑ. Σηκώθηκα και πήγα να κατέβω. Με εμπόδισαν λέγοντάς μου "δεν πας πουθενά". Συνέχισα και τότε οι δύο βρίζοντας, με κλώτσησαν στο σώμα και ο ένας με χτύπησε δυνατά στο κεφάλι!", είχε καταγγείλει λίγο μετά το συμβάν ο Π. Μιχέλης. Τον κατέβασαν στην Αγίου Μελετίου. Η εικόνα με τα ίχνη από τις πατημασιές του ελεγκτή πάνω στη ζακέτα του δεν συγκίνησε τους αστυνομικούς της ομάδας ΔΕΛΤΑ που βρίσκονταν εκεί. "Δεν με πίστεψαν, όπως κι οι ελεγκτές", είχε αναφέρει.
Στο κρατητήριο, επειδή υπερασπίστηκε κοπέλα χωρίς εισιτήριο!
Ανάλογη ήταν η αντιμετώπιση και προς τον 68χρονο Γιάννη Δαμουλή στις 18 Ιουνίου.'"Ένα πρωί, βγαίνοντας από τον σταθμό στο Σύνταγμα, είδα τον ελεγκτή Κωνσταντίνο Γαλανόπουλο να μιλά έντονα σε μια κοπέλα και να της ζητά τη ταυτότητα. Εκείνη είχε εισιτήριο, αλλά δεν είχε πάρει μαζί της το πάσο. Της είπα ότι δεν ήταν υποχρεωμένη να δώσει την ταυτότητά της διότι ο ελεγκτής είναι ιδιώτης κι όχι αστυνομικό όργανο", όπως μας λέει. "Ο ελεγκτής μ' έσπρωξε και με απείλησε ότι θα φωνάξει την αστυνομία. Προφανώς δεν είχα λόγο να φοβηθώ, καθώς η δική του πράξη ήταν παράνομη. Ωστόσο, έκανα λάθος". Το λάθος του ήταν ότι τόλμησε, κατά την αστυνομία, να... αντιδράσει. "Όταν έφτασε στο σημείο ο αστυνομικός, τον ενημέρωσα ότι ο ελεγκτής διέπραξε το αδίκημα της αντιποίησης αρχής. Ο αστυνομικός μου ζήτησε... ευγενικά να πάρω δρόμο".
Η επιμονή του Γ. Δαμουλή για απόδοση δικαιοσύνης πληρώθηκε με... καψώνι. "Με πήγαν σιδεροδέσμιο αυτόφωρο για αντίσταση κατά της αρχής, εξύβριση και χειροδικία". Κατηγορίες οι οποίες μετετράπηκαν σε "απείθεια και αντίσταση κατά της αρχής, όταν ζήτησα αντίγραφο του βίντεο που τραβήχτηκε από τις κάμερες του μετρό". Παρότι "ο εμπλεκόμενος αστυνομικός μπορούσε ν' αποσύρει την κατηγορία", ο Γ. Δαμουλής έμεινε στο κρατητήριο όλη τη νύχτα. Κι ο λόγος; "Για να μάθω να μην ανακατεύομαι, έτσι μου είπε".
Πολλά ακόμα παρόμοια περιστατικά έχουν καταγραφεί, ωστόσο πολλά μένουν μεταξύ γνωστών και φίλων, διότι "ο κόσμος δεν γνωρίζει πού πρέπει να απευθυνθεί ή φοβάται να τα καταγγείλλει, ιδίως οι μετανάστες", εξηγεί ο Β. Παπαδόπουλος.
Ελεγκτές - μέλη της Χρυσής Αυγής
Ο πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων επιθετικής, στα όρια της βίας, συμπεριφοράς από ελεγκτές επιδέχεται πολλών ερμηνειών. "Χρησιμοποιούν την εξουσιαστική τους ιδιότητα, ανάλογα με την περίπτωση. Στις κοπέλες ας πούμε λένε 'δεν θα σε γράψω, αν πάμε για καφέ', δηλαδή ξεκάθαρη περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης", υποστηρίζει ο Β. Παπαδόπουλος από το κίνημα "Δεν πληρώνω". "Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει και με τους μετανάστες. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που οι ελεγκτές τούς κατεβάζουν από τα μέσα μεταφοράς, ενώ υπάρχουν και καταγγελίες με περιστατικά που αναφέρουν ότι τους έχουν οδηγήσει στο αμαξοστάσιο, όπου τους έχουν δείρει και ληστέψει".
Αν κι αυτό προκαλεί εντύπωση, η εξήγηση είναι απλή. "Αρκετοί είναι μέλη της Χρυσής Αυγής και συσπειρώνονται μέσω της εφημερίδας 'Ο συνάδελφος'. Εφημερίδα που εκδηλώνει το ιδεολογικό της στίγμα, με αναφορές λατρείας στον Αδόλφο Χίτλερ...".
Κυνηγοί κεφαλών
Οι λόγοι που σημαντικό μέρος των ελεγκτών δρα αυταρχικά δεν περιορίζονται στο ιδεολογικό υπόβαθρο, ούτε στην εξουσία που μπορεί να προκύπτει από τα καθήκοντά τους. Υπάρχει ένα επιπλέον ισχυρότατο κίνητρο. Για κάθε 7 πρόστιμα οι ελεγκτές παίρνουν 1 δεδουλευμένο ρεπό, για κάθε 10 πρόστιμα παίρνουν 2. Επίσης, δικαιούνται τουλάχιστον το 40% του προστίμου ως επιπλέον αμοιβή, αρκεί να μην υπερβαίνουν στο σύνολό τους το 25% των κανονικών αποδοχών τους. Κοινώς όπως κατήγγειλαν οι εργαζόμενοι του ΗΣΑΠ, λίγες ώρες αφότου πέθανε ο Θανάσης Καναούτης, "η διαδικασία ελέγχου έχει μετατραπεί σε κυνήγι κεφαλών".
"Ο έλεγχος των εισιτηρίων θα έπρεπε να έχει αποτρεπτικό κι όχι εκτελεστικό χαρακτήρα για τους παραβάτες. Παλαιότερα υπήρχε αυτή η νοοτροπία. Δεν ήταν αυτοσκοπός να πιάσεις αυτόν που δεν είχε εισιτήριο, αλλά ν' ασκήσεις μια μορφή πίεσης που θα μειώσει την εισιτηριοδιαφυγή", επισημαίνει ο πρόεδρος του σωματείου των εργαζόμενων του ΗΣΑΠ, Λευτέρης Ρενιέρης, ο οποίος εργάστηκε ως ελεγκτής για 5 χρόνια. "Πρόκειται για πολύ δύσκολη δουλειά. Έρχεσαι σ' επαφή με διαφορετικούς ανθρώπους, διαφορετικούς χαρακτήρες, με διαφορετικές αντιδράσεις, εν μέσω συνθηκών που δεν ευνοούν τους ελέγχους. Ο κόσμος βλέπει συχνά στους ελεγκτές την τρόικα ή την κυβέρνηση. Χωρίς συντονισμό, λοιπόν, οργάνωση κι εκπαίδευση, είναι αδύνατο να υπάρξει αποτέλεσμα".
Καμία εκπαίδευση για την επικοινωνία με τους επιβάτες
Η εκπαίδευση των ελεγκτών διαρκεί 2-3 ημέρες και περιορίζεται σε καθαρά πρακτικό επίπεδο. "Μαθαίνεις πόσο κοστίζει το πρόστιμο, με ποιο τρόπο πληρώνεται, ενημερώνεσαι για το νομικό καθεστώς,τον τρόπο ελέγχου και... τέλος. Δεν υπάρχει καμία μέριμνα επί της ουσίας για το πώς προσεγγίζεις έναν άνθρωπο".
Την εκπαίδευση αναλαμβάνουν "στελέχη από τις εταιρείες των συγκοινωνιών, τα οποία δεν έχουν τα μέσα και την κατάρτιση για να κατευθύνουν σωστά τους εργαζόμενους στο θέμα της συμπεριφοράς και της επικοινωνίας". Επομένως επικρατεί "αυτοσχεδιασμός".
Οι ελεγκτές δεν είναι απρόσωποι. Μπορεί να είναι οδηγοί, τεχνικοί, ή μηχανικοί μέχρι τις 5 και μετά ελεγκτές. Από μέσο σε μέσο, η κατάσταση είναι διαφορετική. "Στις σταθερές συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ) έχουμε αρνηθεί το μπόνους των προστίμων. Όποιος αναλαμβάνει χρέη ελεγκτή, ασχολείται μόνο με αυτή την ειδικότητα και λαμβάνει ό,τι προβλέπεται βάσει της συλλογικής σύμβασης. Στις οδικές συγκοινωνίες (ΟΣΥ), οι εργαζόμενοι αφού τελειώσουν το ωράριο τους ως τεχνίτες, ως οδηγοί ή οτιδήποτε, παίρνουν ένα μπλοκ προστίμων και εισπράττουν τα όποια οφέλη προβλέπονται, εφόσον συγκεντρώσουν ένα συγκεκριμένο αριθμό προστίμων".
Κατακόρυφη άνοδος της εισιτηριοδιαφυγής
Η αυστηροποίηση των ελέγχων, τα κίνητρα που δόθηκαν στους ελεγκτές και οι πομπώδεις δηλώσεις του υπουργού Μεταφορών, Κωστή Χατζηδάκη, περί τέλους στο καθεστώς ανοχής των τζαμπατζήδων δεν απέφεραν καρπούς, όπως δήλωσε στην "Α" ο πρόεδρος του ΟΑΣΑ Αλέξανδρος Δελούκας. "Η εισιτηριοδιαφυγή έχει αυξηθεί. Μιλάμε για ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 27& έως 35%".
Οι ομάδες των πολιτών που δεν παίρνουν εισιτήριο χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. "Η πρώτη αφορά αυτούς που έχουν πραγματικό πρόβλημα κι εκείνους που επιλέγουν να μην πάρουν για λόγους αρχής. Η άλλη περιλαμβάνει όσους καμουφλάρονται πίσω από τους πρώτους και, παρ' ότι έχουν την οικονομική δυνατότητα, δεν αγοράζουν εισιτήριο".
"Ο περισσότερος κόσμος που επιλέγει τα μέσα είναι φτωχοποιημένος", υπογραμμίζει ο Β. Παπαδόπουλος. "Τέσσερις ή πέντε διαδρομές την ημέρα ανεβάζουν το κόστος στα 7 ευρώ, ενώ τον μήνα μπορεί να ξεπεράσει τα 70 και 80 ευρώ". Παράλληλα τα πρόστιμα μοιάζουν με θηλιά στον λαιμό καθώς ισούνται με το 60πλάσιο της τιμής του εισιτηρίου. Για επιβάτες σε λεωφορεία, τρόλεϊ, και τραμ το πρόστιμο είναι 72 ευρώ και το μειωμένο 36 ευρώ. Για επιβάτες σε μετρό (μέχρι Κορωπί) και ΗΣΑΠ το πρόστιμο είναι 84 ευρώ και το μειωμένο 42 ευρώ. Για επιβάτες του μετρό στο τμήμα Κορωπί - Αεροδρόμιο, το πρόστιμο ισούται με το 20πλάσιο της τιμής του εισιτηρίου. Για επιβάτες του προαστιακού, το πρόστιμο εντός της αστικής ζώνης είναι 84 ευρώ και 42 ευρώ.
"Είμαστε όλοι Θανάσης Καναούτης"
Οι πολίτες αντιδρούν. Ο θάνατος του 19χρονου έφερε το "φτάνει πια". Πριν από λίγες μέρες, νεαρός επιβάτης στον προαστιακό που δεν είχε εισιτήριο αρνήθηκε τον έλεγχο, κατάφερε να βγει από το βαγόνι και ξάπλωσε στις ράγες σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Απίστευτο σκηνικό διαδραματίστηκε όμως και σε λεωφορείο στη γραμμή "Δαφνί". Όταν ο ελεγκτής ζήτησε εισιτήριο από επιβάτη εκείνος απάντησε: "Δεν έχω, είμαι άνεργος εδώ και 1,5 χρόνο και ψάχνω για δουλειά". Ο ελεγκτής επέμεινε και ζήτησε τα στοιχεία του επιβάτη, για να λάβει την αφοπλιστική απάντηση: "Ονομάζομαι Θανάσης Καναούτης, οδός Αναπαύσεως 57 - Περιστέρι". Ο ελεγκτής αποχώρησε άπραγος.
"Αποκατάσταση του κοινωνικού χαρακτήρα των συγκοινωνιών"
Για τη βελτίωση της κατάστασης οι εργαζόμενοι του ΗΣΑΠ προτείνουν να ληφθούν άμεσα μέτρα. "H μετακίνηση αποτελεί κοινωνικό αγαθό και ως τέτοιο πρέπει να το αντιμετωπίσει η Πολιτεία. Προτείνουμε τη μείωση του εισιτηρίου από 1,40 σε 1 ευρώ και να μετακινούνται δωρεάν οι άνεργοι και οι χαμηλοσυνταξιούχοι. Αν δεν κινείσαι άλλωστε δεν μπορείς να βρεις και δουλειά. Πρέπει ν' αποκατασταθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας των συγκοινωνιών.
