Ήταν όλοι εκεί. Συναγωνίστριες και συναγωνιστές, φίλες και φίλοι, συγγενείς, εκπρόσωποι κομμάτων και οργανώσεων. Πενήντα χρόνια από τη μαύρη επέτειο της χούντας, ο χώρος μπροστά από το μουσείο του αντιδικτατορικού αγώνα στο πάρκο Ελευθερίας γέμισε από κόσμο, αλλά γέμισε και από εκείνη τη σιωπή που έχει να πει περισσότερα από τα λόγια.
Ένας - ένας και μία - μία, αφού ολοκληρώθηκε η ομιλία του προέδρου του ΣΦΕΑ Κώστα Μανταίου, κατέθεταν στεφάνια στην προτομή του εμβληματικού αγωνιστή Σπύρου Μουστακλή. Στέκονταν μπροστά του και προσπαθούσαν να “πιάσουν” κάτι από το βλέμμα του, που κοιτούσε τον βασανιστή μέσα στα μάτια και του ‘λεγε «βάρα», όπως γράφουν σε στίχο για έναν άλλο αγωνιστή, τον Χρόνη Μίσσιο, οι Social Waste.
“Τιμή στους αγωνιστές” είπε με στεντόρεια φωνή ο Κ. Μανταίος όταν κατέθεσε το στεφάνι, σε μια εξαίρεση όσων απέτισαν φόρο τιμής σιωπηρά. Τα λόγια όμως ήταν στο πνεύμα όσων γράφονται στην προτομή που φιλοτέχνησε ο Άγγελος Βλάσσης και βρίσκεται στον χώρο από το 1987: “Για όλους όσους εδώ μαρτύρησαν”. Και ήταν πολλοί. “Βόγγηξε ο τόπος” μας είπε χαρακτηριστικά η Χριστίνα Μουστακλή, γυναίκα του Σπύρου, που θυμάται να περιμένει με το μωρό στην αγκαλιά έξω από το στρατόπεδο, μαζί με πολλούς ακόμη γονείς που είχαν τα παιδιά τους μέσα.
“Δεν έβλεπες τίποτα εδώ πέρα από στρατιώτες και κτήρια. Ερχόσουν και φοβόσουν, φοβόσουν να περπατήσεις, να περιμένεις έξω, κάθε μέρα το ίδιο”. Η σκιά των ευκαλύπτων ήταν το μόνο φιλικό σημείο στον χώρο. Οι ευκάλυπτοι υπάρχουν ακόμη.
Η υπόκλιση, το ζεστό χειροκρότημα
Εκ μέρους του πρωθυπουργού στεφάνι κατέθεσε ο υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μπαλάφας, ο οποίος συμμετείχε στην αντιδικτατορική οργάνωση Ρήγας Φεραίος. Είχε συλληφθεί και δικαστεί από τη χούντα το 1971 και εκτοπίστηκε το 1972 για τη δράση του στη Γρανίτσα Ευρυτανίας και στο Θέρμο Αιτωλοακαρνανίας μαζί με άλλους αγωνιστές: Κ. Αλαβάνο, Γ. Πεσμαζόγλου, Σ. Πεπονή, Ν. Μπερτσιά, Τ. Παππά, Γ. Κουμάντο.
Εκ μέρους της Βουλής κατέθεσε στεφάνι η τρίτη αντιπρόεδρος Τασία Χριστοδουλοπούλου και από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ η βουλευτής Φωτεινή Βάκη. Ακολούθησαν η Σοφία Βούλτεψη από τη Νέα Δημοκρατία, ο Σπύρος Χαλβατζής από το ΚΚΕ και ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος, πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς, ο οποίος έκανε μια μικρή υπόκλιση μπροστά στο μνημείο του Σπ. Μουστακλή. Στη συνέχεια τον Σπ. Μουστακλή τίμησαν η Δέσποινα Σπανού και ο Γιάννης Δούκας από την Λαϊκή Ενότητα.
Με λουλούδια απ' το σπίτι
Από την Περιφέρεια Αττικής στεφάνι κατέθεσε η αντιπεριφερειάρχης Ερμίνα Κυπριανίδου και ακολούθησε ο Γιώργος Χριστοδουλάκης, μέλος του Πανελλαδικού Συνδέσμου Αγωνιστών Εαμικής Εθνικής Αντίστασης. Με το μπαστουνάκι του βάδισε σιγά - σιγά προς την προτομή και εισέπραξε το πιο ζεστό χειροκρότημα από τους παρισταμένους.
Εκ μέρους της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης - Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας) απέτισε φόρο τιμής ο Χρήστος Τζιτζιλώνη, και από τον Σύνδεσμο Φίλων Μουσείου ΕΠΟΝ η Λίτσα Μπίμπου - Παπαχρήστου. Αντί στεφάνου η Λ. Παπαχρήστου κατέθεσε ανθοδέσμη με λουλούδια από το σπίτι της. Αντιπροσωπεία της ΑΔΕΔΥ κατέθεσε κι εκείνη στεφάνι.
Παρών στον χώρο ήταν ακόμη ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, που ήταν γραμματέας του τελευταίου πριν από τη χούντα Δ.Σ. του Συλλόγου Φοιτητών Φιλοσοφικής του ΑΠΘ. Για την αντιδικτατορική του δράση είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη. Παρών ήταν επίσης ο Παύλος Χρηστίδης, εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ. Τον χώρο επισκέφθηκε αργότερα και ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας.
"Η 21η Απριλίου προσέβαλε, σκότωσε, άφησε προβλήματα που είναι ακόμη εδώ"
Κατά τον χαιρετισμό του ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 Κώστας Μανταίος σημείωσε πως "η 21η Απριλίου επιβλήθηκε προς σωτηρία της πατρίδας και καλλιέργησε τη μισαλλόδοξη ιδεολογία της Ελλάδας Ελλήνων Χριστιανών”.
Όπως πρόσθεσε, η κληρονομιά που άφησε “πέρα από την προσβολή της αξιοπρέπειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών, τις χιλιάδες διώξεις, τις φυλακές και τις εξορίες, τα βασανιστήρια και τους νεκρούς τους αντιδικτατορικού αγώνα στη διάρκειά της, είναι ότι χρέωσε τη δημοκρατική πολιτεία με το βάρος του προβλήματός της Κύπρου, που μέχρι σήμερα βολοδέρνει στα σαλόνια των ευρωπαϊκών χωρών χωρίς ουσιαστικές προοπτικές για την οριστική λύση του”.
Παράλληλα ο Κ. Μανταίος εξέφρασε εκ μέρους του Συνδέσμου την ανησυχία “για τα πολιτικά παιχνίδια που φέρνουν στο προσκήνιο τους νοσταλγούς των φασιστικών εκτροπών, τα φασιστοειδή και ναζιστικά εκτρώματα, όπως αυτό της Χρυσής Αυγής, που σαν εγκληματική οργάνωση κάθεται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για σειρά κακουργηματικών εγκλημάτων”.
Καταλήγοντας είπε ότι “ο ΣΦΕΑ εκφράζει την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει να δίνει το ‘παρών’ στους αγώνες για δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα του λαού μας. Συμπαρίσταται και παρέχει αμέριστη αλληλεγγύη στους πρόσφυγες που κατέκλυσαν τη χώρα μας, αλλά και ολόκληρη τη νότια Ευρώπη”.
