«Αγαπητή Ευγενία» άρχιζε τη στήλη της η Σούλα Παναρέτου ή Μελίνα Βολιώτη στην “Αυγή” σχολιάζοντας καυστικά ζητήματα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Οι συναγωνίστριες-ες και οι συντρόφισσές-οί της έκαναν πράξη τη δική της προτροπή «κρείτον σιγάν» τιμώντας χθες -έπειτα από τρία και πλέον χρόνια απουσίας της- σε μια ξεχωριστή εκδήλωση μνήμης τη σπουδαία αυτή γυναίκα, την ξεχωριστή φεμινίστρια και αγωνίστρια της Αριστεράς Σούλα Παναρέτου. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από το Τμήμα Φεμινιστικής Πολιτικής/Φύλου του ΣΥΡΙΖΑ στο ξενοδοχείο Novus.
Ρ. Δούρου: “Μια σπουδαία γυναίκα, με ήθος, διορατικότητα και τόλμη”
Στο «ήθος, τη διορατικότητα και την τόλμη» που χαρακτήριζαν τη Σούλα Παναρέτου αναφέρθηκε η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, εξαίροντας «τη γενναιοδωρία της απέναντι στους νέους», «την ευρύτητα του πνεύματός της» καθώς και «την ανιδιοτέλεια της προσφοράς σε όσα πίστευε βαθιά - την Αριστερά, τα δικαιώματα των γυναικών, τη συνέπεια, την αξιοπρέπεια, τον αγώνα».
«Η Παναρέτου, από όποιο μετερίζι κι αν βρέθηκε, υπηρέτησε με συνέπεια τον ορθό λόγο, την τεκμηριωμένη προσέγγιση, μακριά από φωνασκίες. Είτε με την ιδιότητά της ως στελέχους του Συνασπισμού και αργότερα του ΣΥΡΙΖΑ, είτε ως πρόεδρος του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας» υπογράμμισε η περιφερειάρχης Αττικής, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην «ανυποχώρητη αποφασιστικότητά της για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας, της ισότητας, της ελευθερίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης» και την ολιστική προσέγγιση με την οποία αντιμετώπιζε «το φεμινιστικό κίνημα, τα έμφυλα δικαιώματα, την κοινωνική Ευρώπη».
Δ. Στούμπος: “Αναντικατάστατη με κριτικό πνεύμα και διαχρονική προσφορά”
Στη διακριτικότητα και τη σεμνότητα της Σούλας Παναρέτου αναφέρθηκε ο διευθύνων σύμβουλος της εφημερίδας «Η Αυγή» Δημήτρης Στούμπος, τονίζοντας τη «διαχρονική προσφορά της», απόρροια της ευρύτητας του πνεύματος, των πλούσιων γνώσεων, της συνεπούς δράσης και του σπάνιου «ήθους» που τη χαρακτήριζαν.
«Πολύ κριτικό πνεύμα η Σούλα» με «κείμενα αιχμηρά» σημείωσε, τονίζοντας ιδιαίτερα την επιλογή της να υπογράφει με ψευδώνυμο τη στήλη της «Κρείτον σιγάν» στην “Αυγή”, για την οποία βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Μπότση.
«Αναντικατάστατη», «προσωποποίηση του ήθους, της προσοχής, της κοσμιότητας» επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της “Αυγής” προτείνοντας στον πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση, που παρίστατο στην εκδήλωση, τη δημιουργία ντοκιμαντέρ (από το κανάλι της Βουλής) για τις γυναίκες που σημάδεψαν το γυναικείο κίνημα, όπως η Σούλα Παναρέτου.
Ο διευθύνων σύμβουλος της “Αυγής”, κλείνοντας την ομιλία του, αναφέρθηκε σε ένα ιδιαίτερο γνώρισμα της Σ. Παναρέτου: «Τη χαρακτήριζε η αγάπη την οποία έδειχνε στους νέους, τους συνεργάτες της, ακόμα και την ώρα της σύγκρουσης» στοιχείο που, όπως υποστήριξε, απουσιάζει σήμερα από την πολιτική.
Η Σούλα των αγώνων για τις γυναίκες, την Αριστερά και την Ειρήνη
Στη ζεστή φιλία της με τη Σούλα Παναρέτου, τις κοινές αξίες και τους προβληματισμούς που τις συνέδεαν αναφέρθηκε η ομότιμη καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Νίκη Καλτσόγια. «Η Σούλα εντάχθηκε στο γυναικείο κίνημα μέσα από μια προσπάθεια διεύρυνσης της αριστερής ιδεολογίας» σημείωσε, υπογραμμίζοντας παράλληλα την οικουμενική διάσταση του λόγου της. «Το γυναικείο κίνημα δεν πρέπει να είναι υπόθεση μόνο της Αριστεράς». «Το γυναικείο κίνημα συνέχει τις αξίες του ανθρώπου, διαπερνά τις ιδεολογίες, γιατί ο λόγος είναι οικουμενικός» όπως και «τα ανθρώπινα δικαιώματα» εξήγησε η κ. Καλτσόγια.
Ειδική αναφορά στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ στο Πεκίνο το 1995, όπου συμμετείχε η Σούλα Παναρέτου, έκανε η συντονίστρια του ΚΕΔΕ και εθνική εκπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Γυναικών 2010 - 2013 Φωτεινή Σιάνου. Μίλησε δε για τον αγώνα της Παναρέτου για τις πανανθρώπινες αξίες και την ισότητα των γυναικών και, δίνοντας έναν πιο προσωπικό τόνο στην ομιλία της, αναφέρθηκε στο «απίστευτο, καθαρτικό και απελευθερωτικό παιδικό γέλιο της», ίδιον ενός «ανθρώπου καθαρού».
Στη σύγχρονη πρόσληψη του φεμινιστικού κινήματος εστίασε η Αλεξάνδρα Φτούλη, μέλος της Νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, όπου, όπως είπε, ενώ ο «φεμινισμός φαίνεται να περισσεύει» σήμερα, την ίδια ώρα όμως, οι έμφυλοι διαχωρισμοί είναι υπαρκτοί καθημερινά, σε όλες τις εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής. Γεγονός που κάνει ιδιαίτερα επίκαιρο τον λόγο της Σούλας Παναρέτου και την απουσία της από τους αγώνες του γυναικείου κινήματος ακόμα πιο εμφανή.
Μετά τους ομιλητές, τον λόγο έλαβαν άνθρωποι που συμπορεύτηκαν στους αγώνες του φεμινισμού μαζί με τη Σούλα Παναρέτου, η Άννα Καραμάνου, η Μαρίνα Χριστοφιλοπούλου και της Αριστεράς, όπως ο πρόεδρος του Ελληνορωσικού Συνδέσμου Θόδωρος Ψαλιδόπουλος, οι οποίοι συγκινημένοι μίλησαν για περιστατικά της ζωής της, φωτίζοντας πλευρές του σπάνιου χαρακτήρα της.
Ιδιαίτερο τόνο στη συγκινητική εκδήλωση έδωσε η παρουσία δύο νέων ανθρώπων που στάθηκαν πλάι στη Σούλα τις δύσκολες ώρες της ασθένειας και παρέμειναν δίπλα της ώς την τελευταία στιγμή, τα ανίψια της, ο Αλέκος και η Βικτωρία Γεωργουδάκη. Παρευρέθηκαν ακόμη συντρόφισσές της από την ίδρυση του Συνασπισμού, η Ζωή Σβώλου, η Λίτσα Σηφάκη και η Ιλεάνα Σακκά, ιδέα της οποίας ήταν η εκδήλωση μνήμης, ενώ έχει δηλώσει την επιθυμία της για τη συγκέντρωση όλων των άρθρων της Σούλας Παναρέτου και των «Κρείττον σιγάν» της “Αυγής” με σκοπό την έκδοση ενός βιβλίου - παρακαταθήκη της σκέψης και της πολυσχιδούς προσωπικότητάς της.
Γυναίκες που πρωταγωνιστούν στο ευρύ φάσμα της πολιτικής ζωής παρευρέθηκαν στην εκδήλωση μνήμης, δηλώνοντας με την παρουσία τους την αναγνώριση που απολάμβανε η Σούλα Παναρέτου και την υπερκομματική ακτινοβολία της: Η πρώην γενική γραμματέας Ισότητας και αντιδήμαρχος Αθηναίων Μαρία Στρατηγάκη, η πρώην βουλευτής Επικρατείας και γενική γραμματέας Ισότητας Ευγενία Τσουμάνη, η πρώην γενική γραμματέας Πρόνοιας στο υπουργείο Εργασίας και σήμερα γενική γραμματέας Ισότητας του Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών, η Έφη Μπέκου, πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών Κρήτης και αντιπρόεδρος του Πολιτικού Συνδέσμου Γυναικών Ρένα Κουτσοπανίδου, η πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Νομικών και πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών Χρυσηίς Σφανδού και από το ελληνικό τμήμα του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών Μίκα Ιωαννίδου.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους στελέχη της πολιτικής ηγεσίας του τόπου: Ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, η περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου, ο υφυπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μπαλάφας, ο υφυπουργός Εξωτερικών Τέρενς Κουίκ, ο β’ αντιπρόεδρος της Βουλής Τάσος Κουράκης, ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Ρήγας, ο τ. υπουργός Ναυτιλίας Θοδωρής Δρίτσας, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Συρμαλένιος, Χουσεΐν Χασάν Ζεϊμπέκ και οι βουλεύτριες Μαρία Θελερίτη, Ελένη Σταματάκη, Χαρά Καφαντάρη, Αφροδίτη Σταμπουλή, ο διευθυντής της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Ζαχαριάδης, η διοικήτρια του ΟΑΕΔ Μαρία Καραμεσίνη, η εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ Ράνια Σβίγκου, η αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών Ερμίνα Κυπριανίδη, ο αντιπεριφερειάρχης Δυτικής Αθήνας Γιάννης Βασιλείου, ο συντονιστής της Επιτροπής για την Αναθεώρηση του Συντάγματος Μιχάλης Σπουρδαλάκης, η διευθύντρια του πολιτικού γραφείου Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης Ηρώ Ζαβογιάννη, από το γραφείο του αντιπροέδρου η Σοφία Αλεξοπούλου, η αναπληρώτρια συντονίστρια του Τμήματος Γυναικών των ΑΝ.ΕΛΛ. Ευαγγελία Γεωργούλα, καθώς και φίλοι, σύντροφοι, συναγωνιστές και εκπρόσωποι φορέων.
Στον συντονισμό της εκδήλωσης ήταν η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου Μαρία Γκασούκα, ενώ σύντομο χαιρετισμό με ανάγνωση αποσπασμάτων από το έργο της Σούλας Παναρέτου απηύθυνε η συντονίστρια του Τμήματος Φεμινιστικής Πολιτικής /Φύλου ΣΥΡΙΖΑ Γιάννα Καναβού.
Ήταν μια ζεστή, συγκινητική εκδήλωση, που μας έκανε όλους να αναλογιστούμε πόσο ψηλά έχει τεθεί ο πήχης από τους ανθρώπους που υπηρέτησαν με συνέπεια, ήθος και πάθος τα προτάγματα της Αριστεράς και των αγώνων για τα πανανθρώπινα δικαιώματα της ισότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς κάθε είδους.
