Τις γνώσεις του από τον αγροτικό τομέα και την εμπειρία του από την ελβετική Βουλή μετέφερε στην Πάτμο ο επί 20 χρόνια αριστερός βουλευτής Ιωσήφ Ζησιάδης, ο οποίος από το 1996 κατόρθωσε να αξιοποιήσει την προθυμία Ελβετών, Ιταλών και Γάλλων για να στήσουν μια ολοκληρωμένη αμπελουργική μονάδα 30 στρεμμάτων. Στόχος του εγχειρήματος, που αναμένεται τον επόμενο χρόνο να αποφέρει τις πρώτες φιάλες ντόπιου κρασιού, δεν είναι απλώς να αναβιώσει η οινολογική παράδοση της Πάτμου, αλλά να περάσει το μήνυμα ότι “μόνο οι μικρές μονάδες παραγωγών μπορούν να σώσουν τη διατροφή μας”, όπως ο ίδιος περιγράφει στην “Αυγή" της Κυριακής.
“Επί τριάντα χρόνια επισκέπτομαι για διακοπές την Πάτμο. Έχω γίνει δημότης Πάτμου και δεν είναι του στιλ μου να περνώ όλη μου τη μέρα στη θάλασσα. Όταν κοιτάζεις τις πεζούλες του νησιού, φαίνεται ότι το νησί ήταν αμπελουργικό και είχε αυτάρκεια σε τρόφιμα, την οποία σήμερα δεν έχει πια” λέει ο Ιωσήφ Ζησιάδης, εξηγώντας πώς αποφάσισε να ξεκινήσει αυτό το αγροτο-οικολογικό εγχείρημα. Μιλώντας για την εικοσαετή εμπειρία του στην ελβετική Βουλή, μας αποκαλύπτει ότι είχε ασχοληθεί με τα αγροτικά θέματα, με τον αγροτουρισμό, τη γαστρονομία, ό,τι έχει σχέση με τους μικρούς παραγωγούς, “γιατί στην Ελβετία κοιτάζουμε να τους προστατεύσουμε”. “Αναλάμβανα πολλές πρωτοβουλίες που ‘περνούσαν’ και είναι σπάνιο από ένα αριστερό άτομο” λέει.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, το 1996, ο Ιωσήφ Ζησιάδης υπέβαλε αίτημα στη Μονή της Πάτμου για παραχώρηση οικοπέδου 20-30 στρεμμάτων για να φυτευτούν αμπέλια και να ξεκινήσει το νησί να έχει το δικό του κρασί. “Κανείς δεν απάντησε” λέει, αλλά δεν το έβαλε κάτω. “Πήγα στην Κωνσταντινούπολη, όπου συναντήθηκα με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και δύο μήνες αργότερα αποφάσισαν να μας παραχωρήσουν 30 στρέμματα” εξιστορεί.
Το 2011 φυτεύτηκαν τα πρώτα αμπέλια
Έτσι, το 2011 το αγροτοοικολογικό του εγχείρημα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Με χρήματα εθελοντών κυρίως από Ελβετία, Ιταλία και Γαλλία αγοράστηκαν τα πρώτα κλήματα. Οι συμμετέχοντες του εγχειρήματος, μαζί με τέσσερις έμπειρους αμπελουργούς, κάλεσαν τα 200 παιδιά της Πάτμου να συμβάλουν στη φύτευση των πρώτων αμπελιών. Το ίδιο συνεχίστηκε μέχρι το 2013. “Πρόκειται για μια βιολογική, βιοδυναμική καλλιέργεια. Χρησιμοποιούμε τα αστέρια και τη Σελήνη... Όπως έκαναν και οι παλιοί” εξηγεί ο Ιωσήφ Ζησιάδης, προσθέτοντας: “Είναι πολλοί οι αμπελουργοί τώρα πια στην Ευρώπη που έχουν αυτό το στιλ καλλιέργειας, καθώς προστατεύεται περισσότερο το χώμα”. “Θέλουμε μικρές μονάδες. Πιστεύω ότι μόνο οι μικρές μονάδες μπορούν να σώσουν τη διατροφή στον κόσμο” τονίζει. Όμως, δεν φυτεύτηκαν μόνο αμπέλια, αλλά και ελαιόδεντρα. Φτιάχτηκε ελαιοτριβείο, τράπεζα σπόρων, αλλά και βιολογικοί κήποι στα σχολεία.
Του χρόνου θα φανούν τα πρώτα αποτελέσματα
Πριν από πολλά χρόνια, η Πάτμος ήταν γνωστή για δύο ξεχωριστές ποικιλίες κρασιού: το μοσχάτο Αλεξανδρείας και το φωκιανό. Η παραγωγή έφτανε έως την Αίγυπτο. Ωστόσο, με τα χρόνια η παραγωγή εγκαταλείφθηκε και τα χωράφια έμειναν ανεκμετάλλευτα, παρ' ότι το ηφαιστειογενές χώμα μπορούσε να δώσει ξεχωριστά αρώματα. Ο Ιωσήφ Ζησιάδης και η ομάδα του αποφάσισαν ότι δεν θέλουν να φτιάξουν το ίδιο κρασί που υπήρχε πριν από πολλά χρόνια. “Θέλουμε να φτιάξουμε ένα σύγχρονο κρασί. Γι' αυτό φτιάξαμε κι ένα σύγχρονο οινοποιείο. Για να δείξουμε ότι το έδαφος της Πάτμου είναι αμπελουργικό και μπορεί να δώσει καλά κρασιά. Τώρα θα φανεί! Γιατί τώρα θα φτιάξουμε το πρώτο κρασί. Θα δούμε του χρόνου τι θα έχουμε!” λέει με λαχτάρα και μιλά για τις δύο ποικιλίες, το ασύρτικο και το μαυροθήρικο.
Στον αντίποδα του τουρισμού των ξενοδοχείων ο αγροτουρισμός
“Δεν κάναμε την καλλιέργεια για να πουλήσουμε το κρασί στο εξωτερικό” εξηγεί όταν τον ρωτάμε για τα μελλοντικά σχέδια της ομάδας. “Το κάναμε μόνο για την τοπική κοινωνία. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε πιο πολύ είναι, όταν έρχονται εδώ οι τουρίστες, να έχουν λίγο χρόνο να δουν τι παράγει το νησί και ποιες είναι οι παραδόσεις του” προσθέτει. “Θέλουμε να τους ξεναγήσουμε, να τους εξηγήσουμε ποιος είναι ο σκοπός μας και να δείξουμε ότι εάν τα νησιά εστιάζουν μόνο στον τουρισμό των δωματίων και των ξενοδοχείων, δεν θα έχουν αποδόσεις. Ο άνθρωπος που κάνει τουρισμό δεν θέλει μόνο αυτά. Θέλει να δει τους ανθρώπους και τα προϊόντα τους” σημειώνει ο Ιωσήφ Ζησιάδης, αναφέροντας με ενθουσιασμό: “Γι' αυτό τον λόγο φτιάξαμε και μια ομάδα slowfood στην Πάτμο, για να προστατεύσουμε τα προϊόντα που εξαφανίζονται, γιατί, αν δεν τα παράγουμε, θα εξαφανιστούν. Τώρα, δυστυχώς, όλα τα προϊόντα έρχονται από την Αθήνα και το εξωτερικό”. Δίνει, μάλιστα, χαρακτηριστικά παραδείγματα ειδών που τείνουν να εξαφανιστούν, όπως η φάβα Πάτμου, τα τοπικά τυριά ή ακόμη και το ανθόνερο.
Το εγχείρημα μπορεί να επεκταθεί και σε άλλα νησιά
“Αυτό που θέλαμε είναι να δείξουμε ότι μια μικρή μονάδα μπορεί να γίνει χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος” τονίζει ο Ιωσήφ Ζησιάδης, εξηγώντας: “Εμείς το κάναμε μόνο με άτομα από την Ελβετία που αγόρασαν ρίζες έναντι 250 ελβετικών φράγκων (σ.σ.: 220 ευρώ) για κάθε ρίζα”. “Είναι πολύ σημαντικό που η Ελβετία έχει βοηθήσει σε ένα τέτοιο σχέδιο και θα μπορούσαμε να το κάνουμε ένα παράδειγμα σε πάρα πολλά νησιά. Γιατί αυτά τα χρήματα δεν ήρθαν από το ελληνικό κράτος. Ήρθαν από απλούς ανθρώπους από την Ελβετία, που αντιλαμβάνονται ότι η Ελλάδα θέλει βοήθεια. Μαζέψαμε χρήματα εθελοντικά. Τώρα λειτουργούμε ως μη κερδοσκοπική εταιρεία” προσθέτει.
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Β. Αποστόλου δεν έβαλε την πρωτοβουλία στο συρτάρι
“Αυτές τις ενέργειες θα έπρεπε η κυβέρνηση να τις υποστηρίξει περισσότερο” επισημαίνει ο Ιωσήφ Ζησιάδης, αναφέροντας: “Έδειξα την πρωτοβουλία μου στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Β. Αποστόλου. Εδώ και τόσα χρόνια, σε κάθε υπουργό δείχνω την πρωτοβουλία. Μπορώ να πω ότι είναι ο πρώτος που δεν την έβαλε στο συρτάρι”. “Έχουν δαπανηθεί 450.000 ευρώ με συμμετέχοντες κυρίως από Ελβετία, Ιταλία, Γερμανία και Γαλλία. Και πρόκειται για το μόνο αγροτουριστικό σχέδιο που λειτουργεί στην Πάτμο. Η Πάτμος που πριν από πολλά χρόνια παρήγαγε τόσο μούστο και το κρασί της έφτανε ώς την Αλεξάνδρεια, τώρα θα έχει ένα κρασί που θα είναι σημαντικό για την εικόνα του νησιού” τονίζει ο Ιωσήφ Ζησιάδης, προσθέτοντας: “Γι' αυτό θέλαμε πρώτα τα παιδιά να φυτέψουν τα κλήματα. Τότε ήταν 10 χρόνων και τώρα είναι 15 χρόνων. Μόλις βγει το πρώτο κρασί, θα θυμούνται ότι εκείνα τα φύτεψαν. Πολλά από τα παιδιά ασχολούνται γιατί είναι μια πολύ διαφορετική πρωτοβουλία. Και οι ξένοι που έρχονται θέλουν να έρθουν να δουν τι κάνουμε, να καταλάβουν...”
Όμως υπάρχουν δυσκολίες...
“Πέντε χρόνια γυρεύουμε ένα παιδί από την Πάτμο ή τα Δωδεκάνησα που θέλει να φύγει να πάει και με δικά μας έξοδα να σπουδάσει για τέσσερα χρόνια αμπελουργία και οινολογία σε πανεπιστήμιο της Ελβετίας” λέει με παράπονο. “Πριν από τρεις μήνες ζητούσαμε κάποιον που θα κοιτάζει το αμπέλι. Δέκα Έλληνες και πέντε Ελβετοί έβαλαν υποψηφιότητα” λέει και συνεχίζει: “Εμείς θέλαμε να πάρουμε έναν Έλληνα, αλλά κανείς Έλληνας δεν ήθελε να έρθει στην Πάτμο και τελικά πήραμε έναν Ελβετό με τον ίδιο μισθό με τον Έλληνα”.
“Η τοπική κοινωνία πρέπει να σκεφτεί όχι μόνο για κομπιούτερ, συσκευές και κινητά τηλέφωνα, αλλά τη γη, γιατί εκεί βρίσκεται το μέλλον” τονίζει, προσθέτοντας: “Τα προβλήματα της διατροφής που θα βρούμε μπροστά μας είναι τόσο τεράστια, που, αν δεν έχουμε γη που είναι δουλεμένη, που παράγει τα τρόφιμά μας, δεν θα έχουμε μέλλον”. “Δυστυχώς, είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε για μια συσκευή, αλλά δεν είμαστε να πληρώσουμε για μια καλή ντομάτα” λέει με σαρκασμό.
Παρά τις δυσκολίες, ο Ιωσήφ Ζησιάδης τονίζει ότι αυτό που έχει μεγάλη αξία είναι “να ενώσουμε τους παραγωγούς με τους καταναλωτές”. “Θέλουμε ο καταναλωτής να αποκτήσει ο ίδιος ευαισθησία και να έχει απευθείας επαφή με τους μικρούς παραγωγούς” προσθέτει και μεταφέρει την εμπειρία του από χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, όπου υπάρχουν μικρές ομάδες καταναλωτών που παίρνουν τρόφιμα μόνο από μικρούς αγρότες. Αυτό το κίνημα μεγαλώνει σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι το πιο πλούσιο μέρος για αυτή την εμπειρία, γιατί έχει τόσα διαφορετικά φρούτα, λαχανικά. Έχει παράδοση” καταλήγει.
