Ρεπορτάζ: Μαρούλα Πλήκα
Ήμουνα νια και γέρασα... από τότε που το μετρό Θεσσαλονίκης εξαγγέλθηκε ως έργο πνοής για τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Μετά από περίπου 20 χρόνια, που ήταν η πρώτη πολιτική εξαγγελία, το μετρό, αντί να κυκλοφορεί ως μέσο μεταφοράς, κυκλοφορεί μόνο ως ανέκδοτο μεταξύ των Θεσσαλονίκεων. Και αυτό διότι το «εισιτήριο» που έκοψαν με τη σοβαρή εκκίνησή του τον Απρίλιο του 2007 όχι μόνο δεν το θεώρησαν το 2012, οπότε υποτίθεται θα ολοκληρωνόταν το έργο, αλλά στην καλύτερη των περιπτώσεων θα το θεωρήσουν το 2020. Ήδη μετράμε οκτώ χρόνια καθυστερήσεων και «φαγούρας» στην πόλη...
Πρόκειται για ένα έργο α λα ελληνικά... που ξεκίνησε για πολιτικούς λόγους, αφού το μετρό βρίσκονταν πάντα στα «καθρεπτάκια» που έταζαν οι πρώην πρωθυπουργοί από το βήμα της ΔΕΘ στο κεφάλαιο «Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης». Η συζήτηση για την αναγκαιότητά του ή μη ξεκίνησε λίγο πριν από το 1988 και δίχασε την πόλη, αφού οι μισοί υπερθεμάτιζαν για μετρό και οι άλλοι μισοί τάσσονταν υπέρ της επαναφοράς του τραμ ως μέσου σταθερής τροχιάς.
Η τρύπα του Κούβελα
Ο τότε δεξιός δήμαρχος Σωτήρης Κούβελας, για να αφήσει το στίγμα του στην πόλη, αποφάσισε να ξεκινήσει το μετρό ο δήμος… Έτσι άνοιξε μια τεράστια τρύπα στην Εγνατία, στο ύψος της ΔΕΘ, τοποθέτησε και μια πινακίδα «Μετρό Θεσσαλονίκης με τη χρηματοδότηση του δημοτικού ραδιοφώνου FM 100" και φεύγοντας από τον δημαρχιακό θώκο άφησε τελικά την τρύπα αυτήν να ταλαιπωρεί την πόλη για περίπου μια δεκαετία.
Η τρύπα του Κούβελα έγινε σκετς σε παράσταση των «Άγαμων θυτών» με τον Ιεροκλή Μιχαηλίδη στον ρόλο της Πόντιας γιαγιάς να αφηγείται πως μετά από μια δυνατή βροχή πήγε με τις φίλες της βαρκάδα στο μετρό τραβώντας μπρος - πίσω κουπί για την απόσταση Συντριβάνι - ΔΕΘ...
Ο «Γιωρίκας» και ο «Κωστίκας» του Σουφλιά
Τα ανέκδοτα για το μετρό Θεσσαλονίκης συνεχίστηκαν και από υπουργικά χείλη, όταν ο Γιώργος Σουφλιάς επί πρώτης κυβερνήσεως Κ. Καραμανλή ήρθε στη Θεσσαλονίκη για να δώσει την εκκίνηση για τους μετροπόντικες, τους οποίους ονόμασε «Γιωρίκα» και «Κωστίκα» και δήλωσε ότι το έργο θα είναι έτοιμο το 2012... Τα πιο πρόσφατα βγήκαν με τις επιθέσεις στο μετρό των Βρυξελλών, όπου στα σόσιαλ μίντια οι Θεσσαλονικείς δεν παρέλειψαν να σχολιάζουν «αύριο δεν θα πάρω το μετρό...» και πλέον κοινή πεποίθηση στην πόλη είναι το μετρό δεν πρόκειται να λειτουργήσει πριν τουλάχιστον από μια δεκαετία.
Στις ράγες το 2020
Σήμερα, μετά από ένα τετραετές βάλτωμα του έργου, τα εργοτάξια του μετρό βρίσκονται σχεδόν σε πλήρη ανάπτυξη και πάλι. Χρειάστηκαν πολύμηνες διαπραγματεύσεις με την κατασκευάστρια κοινοπραξία, την Αττικό Μετρό και το υπουργείο Υποδομών για να μη τιναχθεί στον «αέρα» το έργο και χαθεί η χρηματοδότησή του από το ΕΣΠΑ και κυρίως για να μην χρειαστεί να πληρωθεί τουλάχιστον μία φορά παραπάνω από ό,τι έχει προϋπολογιστεί. Βέβαια, εξαιτίας του πολυετούς παγώματος του έργου και των καθυστερήσεων, υπολογίζεται ότι το κόστος του θα είναι κατά τουλάχιστον 20% παραπάνω στην καλύτερη περίπτωση. Η φόρμουλα βρέθηκε και ανέλαβε αρχικά ως υπεργολάβος η εταιρεία «Άκτωρ», που έχει αναλάβει και την κατασκευή της προέκτασης του μετρό στην Καλαμαριά. Τα χρονοδιαγράμματα που πρέπει να ακολουθηθούν είναι ασφυκτικά, ωστόσο όλες οι πλευρές εμφανίζονται αισιόδοξες ότι θα τα καταφέρουν και μηχανικοί λένε ότι αυτή τη φορά οι βάσεις που έχουν τεθεί είναι πιο στέρεες.
Έτσι μέσα στο 2016 θα πρέπει να ολοκληρωθεί η διάνοιξη της διπλής σήραγγας στη βασική γραμμή και να μεταφερθούν οι δύο μετροπόντικες στην Καλαμαριά. Θα πρέπει επίσης να απορροφηθούν όλα τα διαθέσιμα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, να ολοκληρωθούν όλα τα έργα μέχρι τις αρχές του 2019 για να ξεκινήσει η δοκιμαστική περίοδος λειτουργίας και το πρώτο εξάμηνο του 2020 να τεθεί σε κανονική λειτουργία η βασική γραμμή που ξεκινά από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό και φθάνει στη περιοχή της Νέας Ελβετίας.
Μετά τη δεκατετράμηνη διακοπή των εργασιών πριν από περίπου δεκαπέντε ημέρες ξεκίνησαν και πάλι τα κατασκευαστικά έργα, όπως και τα αρχαιολογικά, ενώ τέθηκε σε λειτουργία ο ένας μετροπόντικας και εντός του επόμενου δεκαπενθημέρου αναμένεται να ξεκινήσει και ο άλλος τη διάνοιξη των τελευταίων περίπου δύο χιλιομέτρων των δύο σηράγγων από τη Νέα Ελβετία προς την Ανάληψη.
«Μέση λύση» για τα αρχαία
Για το αρχαιολογικό έργο, το μέγεθος του οποίου δεν είχε υπολογιστεί σωστά αρχικά και άρα χρειάστηκαν πολύ περισσότερα κονδύλια, υπογράφηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2016 η δεύτερη συμπληρωματική σύμβαση ύψους 25 εκατ. ευρώ. Με δεδομένο ότι έχει ολοκληρωθεί το 82% του ανασκαφικού έργου, πλέον οι εργασίες σε αυτόν τον τομέα περιορίζονται στους υπό κατασκευή σταθμούς σε ΝΣΣ, Πλατεία Δημοκρατίας, Συντριβάνι και στο κτήριο ΙΙΙ και τον περιβάλλοντα χώρο του Αμαξοστασίου και βεβαίως στον σταθμό της Βενιζέλου, όπου αποκαλύφθηκε η Μέση Οδός.
Σύμφωνα με όσα τόνισε ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Γιάννης Μυλόπουλος, σε αυτήν την υπόθεση, που επίσης έχει ταλαιπωρήσει και διχάσει την πόλη, βρέθηκε η «μέση λύση» για τη συνύπαρξη αρχαιοτήτων και σταθμού του μετρό, που είναι και σύμφωνη με τη σχετική απόφαση του ΚΑΣ. Η προηγούμενη κυβέρνηση έδειξε περίτρανα ότι δεν είχε σε μεγάλη υπόληψη τις αρχαιότητες που βρέθηκαν στη Βενιζέλου και συμφωνούσε με την κατασκευάστρια εταιρεία ότι θα πρέπει να αποσπαστούν από την περιοχή και να τοποθετηθούν σε χώρο άσχετο, όπως στο πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά».
Ευτυχώς αρχαιολόγοι, επιστήμονες και ευαισθητοποιημένοι πολίτες απέτρεψαν να συμβεί κάτι τέτοιο και έτσι άρχισε να αναζητείται λύση που να μην μετακομίζει την ιστορία της πόλης. Αν και αρχικά πολλά κυβερνητικά στελέχη και η κατασκευάστρια εταιρεία έλεγαν ότι το δίλημμα είναι «μετρό ή αρχαία», ο επιστημονικός κόσμος της Θεσσαλονίκης συντάχθηκε στο σύνθημα «και μετρό και αρχαία» και φορείς της πόλης ανέλαβαν να καταθέσουν μια τεκμηριωμένη πρόταση προς αυτήν την κατεύθυνση.
Αυτή προέβλεπε ότι, για να μην ανεβεί απαγορευτικά το κόστος του σταθμού θα έπρεπε να αποσπαστούν από την περιοχή ένα πολύ μικρό των αρχαιοτήτων, που δεν αλλοιώνει το σύνολο της Μεσαίας Οδού.
Αξιόπιστες πληροφορίες αναφέρουν ότι ΥΠΠΟ, Αττικό Μετρό, Δήμος και κατασκευάστρια εταιρεία ήρθαν σε συμφωνία πάνω σε αυτό το σχέδιο για τον σταθμό της Βενιζέλου και πως σύντομα θα υπογραφεί μια νέα σύμβαση ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους που θα διασφαλίζει την παρουσία των αρχαιοτήτων εκεί όπου αποκαλύφθηκαν και τη λειτουργία του σταθμού, ενώ θα προβλέπονται και τα επόμενα βήματα για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου, μια υπόθεση που θα πρέπει να «τρέξει» ο δήμος κάνοντας τους σχετικούς διαγωνισμούς. Φυσικά ο σταθμός θα γίνει σε μεγαλύτερο βάθος.
