Πρόσβαση στην επαγγελματική εκπαίδευση εντός του καταστήματος κράτησης έχουν πλέον οι κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού καθώς από τον Σεπτέμβριο άρχισε να λειτουργεί Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης στη φυλακή. "Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εξεύρεση εργασίας μετά τη φυλακή, αντιλαμβανόμαστε ότι εδώ παρέχεται μια υπηρεσία πάρα πολύ σημαντική, ειδικά για τους ανεπάγγελτους ή ανειδίκευτους κρατούμενους", επισημαίνει στην "Αυγή" ο διευθυντής των ΙΕΚ φυλακών Κορυδαλλού, φιλόλογος και καθηγητής μέσης εκπαίδευσης Ευάγγελος Κάλιοσης εξηγώντας τη νέα αυτή εκπαιδευτική δομή εντός του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΡΟΥΣΙΑ
* Πόσοι είναι οι καταρτιζόμενοι του ΙΕΚ φυλακών Κορυδαλλού και σε ποιες ειδικότητες;
Ξεκινήσαμε με 27 καταρτιζόμενους σε μία ειδικότητα, τη «Γραφιστική Εντύπου και Ηλεκτρονικών Μέσων», με δεδομένο ότι υπάρχει στη φυλακή εν λειτουργία τυπογραφείο. Σε αυτό θα έχουν τη δυνατότητα οι τελειόφοιτοι του ΙΕΚ να κάνουν την πρακτική τους, που αποτελεί πλέον, σύμφωνα με τον νέο κανονισμό λειτουργίας, προϋπόθεση για την κτήση του πτυχίου. Στα επόμενα εξάμηνα θα προσπαθήσουμε να προσθέσουμε και άλλα τμήματα στην ίδια ειδικότητα, αλλά και να εντάξουμε νέες ειδικότητες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν μέσα στη φυλακή.
* Τι χαρακτηριστικά έχει η φοίτηση στο ΙΕΚ εντός των φυλακών;
Είναι μεταλυκειακή εκπαίδευση και παρέχει πρωτίστως επαγγελματική κατάρτιση. Δηλαδή, πέρα από το γενικό ζητούμενο της μόρφωσης, αποτελεί ένα επαγγελματικό εφόδιο για τον απόφοιτο, ο οποίος κατοχυρώνει επαγγελματικά δικαιώματα, γεγονός που υπό προϋποθέσεις μπορεί να συμβάλει καίρια στην ομαλή κοινωνική του επανένταξη. Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εξεύρεση εργασίας μετά τη φυλακή, αντιλαμβανόμαστε ότι εδώ παρέχεται μια υπηρεσία πάρα πολύ σημαντική, ειδικά για τους ανεπάγγελτους ή ανειδίκευτους κρατούμενους.
* Υπάρχει αντίστοιχη δομή επαγγελματικής εκπαίδευσης σε επίπεδο λυκείου μέσα στις φυλακές;
Όχι, αυτό θα συμβεί με την ίδρυση των Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΕΚ), η λειτουργία των οποίων είναι ακόμα στα σπάργανα - με την έννοια ότι και εκτός φυλακής τώρα ξεκίνησαν. Θέλω να πιστεύω ότι είναι ζήτημα χρόνου η ανάπτυξη και αυτής της δομής στις φυλακές. Με δεδομένο ότι εδώ και αρκετά χρόνια λειτουργούν στις φυλακές Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, τα οποία παρέχουν γυμνασιακή εκπαίδευση, και ούτως ή άλλως το ποσοστό αποφοίτων Γυμνασίου μεταξύ των εγκλείστων είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό των αποφοίτων Λυκείου, οι ΣΕΚ θα καλύψουν ένα μεγάλο εκπαιδευτικό κενό. Με τη λειτουργία τους θα δημιουργηθεί πραγματικά μια εκπαιδευτική συνέχεια πολύ σημαντική μέσα στις φυλακές, καθώς ο σχετικός νόμος προβλέπει πως ο απόφοιτος των ΣΕΚ αποκτά δικαίωμα πρόσβασης στα ΙΕΚ.
* Συναντήσατε δυσκολίες στη λειτουργία του νέου θεσμού και, αν ναι, πού οφείλονται;
Το πόσο καλά και αποτελεσματικά θα λειτουργήσει ένα ΙΕΚ στη φυλακή έχει να κάνει με τη φύση της και τις ιδιαιτερότητές της. Συγκεκριμένα, η υπόσταση του καταστήματος του Κορυδαλλού ως φυλακής υποδίκων κυοφορεί τον κίνδυνο μεταγωγής του κρατουμένου μετά από καταδικαστική απόφαση, αν του επιβληθεί μεγάλη ποινή. Πρόσφατα αντιμετωπίσαμε το πολύ δυσάρεστο γεγονός καταρτιζόμενός μας με πολύ καλή παρουσία στο ΙΕΚ και στη φυλακή εν γένει και άριστες επιδόσεις να μεταχθεί στις φυλακές τύπου Γ' Δομοκού χάνοντας τη δυνατότητα συνέχισης και ολοκλήρωσης των σπουδών του. Τέτοιου είδους αποφάσεις, οι οποίες μάλιστα λαμβάνονται από προϊστάμενες της φυλακής αρχές και δύσκολα ανατρέπονται, υπονομεύουν σοβαρά το εκπαιδευτικό κεκτημένο των κρατουμένων και η μόνη οδός για να προστατευτεί αποτελεσματικά αυτό είναι η θεσμική. Με άλλα λόγια, είναι αναγκαίο να υπάρξει ρητή πρόβλεψη για την παραμονή των κρατουμένων στο κατάστημα κράτησης όσο διαρκεί η κατάρτισή τους στο ΙΕΚ, με δεδομένο ότι ΙΕΚ δεν υπάρχουν σε όλες τις φυλακές, μα και αν ακόμη υπήρχαν, δεν θα είχαν τις ίδιες ειδικότητες.
Εννοείται βέβαια πως όταν ο κρατούμενος αποφυλακίζεται πριν την ολοκλήρωση των σπουδών του και την κτήση του πτυχίου του, θα εξασφαλίζεται η άμεση μετεγγραφή του σε άλλο ΙΕΚ εκτός φυλακής. Αυτό είναι κάτι που επίσης δεν προβλέπεται από τον κανονισμό λειτουργίας -πρόκειται σύντομα να προωθηθεί σχετική τροπολογία-, αλλά έχουμε ήδη φροντίσει να το εξασφαλίσουμε με υπουργική απόφαση για καταρτιζόμενό μας που αποφυλακίστηκε και συνεχίζει τώρα την κατάρτισή του σε ένα από τα ΙΕΚ της Αττικής.
Υπάρχουν πολλές δυσκολίες και γι' αυτό απαιτείται πιο συστηματικός σχεδιασμός και κυρίως θεσμική ενίσχυση των εντός των φυλακών εκπαιδευτικών δομών. Μια τέτοια δυσκολία είναι επίσης η επιλογή των ειδικοτήτων, με δεδομένο ότι υπάρχει ο περιορισμός της πρακτικής άσκησης, η υλοποίηση της οποίας είναι με ελάχιστες εξαιρέσεις ανέφικτη σε συνθήκες εγκλεισμού. Και σ' αυτό το σημείο αναζητείται φόρμουλα από τη Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης και ευελπιστούμε πως σύντομα θα βρεθεί. Είναι προβλήματα που εύλογα ανακύπτουν σε καινοφανείς καταστάσεις, όπως είναι η λειτουργία ενός ΙΕΚ μέσα σε κατάστημα κράτησης, και πρέπει να εξεταστούν από τα δύο συναρμόδια υπουργεία.
* Από ποιον θεσμικό φορέα και με ποια κριτήρια επιλέγονται οι καταρτιζόμενοι που θα φοιτήσουν στο ΙΕΚ;
Η επιλογή γίνεται από το Συμβούλιο της φυλακής, που αποφασίζει με κύριο κριτήριο την ασφάλεια και των καταρτιζομένων και τη δική μας. Ο δικός μας ρόλος είναι γνωμοδοτικός, αν και θα ήταν ευχής έργον στο μέλλον να είναι θεσμοθετημένη και αποφασιστική η παρουσία εκπροσώπου του υπουργείου Παιδείας στο Συμβούλιο που κάνει την επιλογή, για να τίθεται και το εκπαιδευτικό κριτήριο. Εμείς θεσμικά έχουμε προς το παρόν τη δυνατότητα να ελέγχουμε μόνο τις τυπικές προϋποθέσεις, όπως το απολυτήριο Λυκείου, και καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια, δεδομένων των συνθηκών, προκειμένου να βοηθήσουμε τους υποψήφιους να εξασφαλίσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
* Πώς αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι καταρτιζόμενοι τη φοίτησή τους στο ΙΕΚ;
Οι καταρτιζόμενοι αυτό που μας λένε σε κάθε ευκαιρία είναι ότι αλλάζουν διάθεση ερχόμενοι στο ΙΕΚ. Μάλιστα χρειάστηκε να τους ζητήσω να κάνουμε κάποιες αναπληρώσεις διδακτικών ωρών στη διάρκεια των γιορτών, γιατί τα μαθήματα ξεκίνησαν με μικρή καθυστέρηση, και αυτοί, αντίθετα με ό,τι θα περίμενε κανείς, ενθουσιάστηκαν. Αυτό δείχνει ότι πραγματικά είναι μια όαση για αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι ως καταρτιζόμενοι έχουν μια ποιότητα που δεν έχω συναντήσει έξω, παρ' ότι είμαι 20 χρόνια εκπαιδευτικός και έχω εργαστεί σε πολλά και «δύσκολα» σχολεία.
* Πέρα από τους επαγγελματικούς στόχους, υπάρχουν άλλα κίνητρα για όσους αιτούνται τη συμμετοχή τους στο ΙΕΚ;
Υπάρχει ο ευεργετικός υπολογισμός της ποινής, που θεσμοθετήθηκε μετά από μεγάλο αγώνα των συναδέλφων των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας. Και αν σκεφτούμε ότι η μείωση της ποινής είναι κάτι που εύλογα ενδιαφέρει πάρα πολύ τους κρατούμενους, αυτή η ενέργεια από πλευράς της Πολιτείας υπήρξε σημαντική. Επίσης, κίνητρα όπως η αυτοπραγμάτωση και η αναζήτηση μιας ποιότητας ζωής μέσα στη φυλακή είναι πάντα πολύ ισχυρά, κατά τη γνώμη μου τα ισχυρότερα, παρ' ότι αυτό είναι κάτι που δεν ομολογείται πάντα.
