Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Άγραφα, καλοκαίρι 1987
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Άγραφα, καλοκαίρι 1987

Του Παναγιώτη Σαϊνατούδη*

Διάβαζα τις προάλλες τις ειδήσεις για το «άνοιγμα του δρόμου» για την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών στα Άγραφα. Το άρθρο μού ξύπνησε μνήμες από τα Άγραφα που θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας.

Τον Αύγουστο του 1987 έκανα το πρώτο μου ταξίδι στα Άγραφα για την αναζήτηση παραδοσιακών ποικιλιών. Το 1987 ήταν η χρονιά που έκανα τα περισσότερα ταξίδια στην Ελλάδα με τα πόδια, με οτοστόπ και με τη βοήθεια φίλων για την ανεύρεση καλλιεργητών που καλλιεργούν παραδοσιακούς σπόρους.

Ένας φίλος με κάλεσε να πάμε στο χωριό του, στην Αργιθέα Καρδίτσας, ένα χωριό των Αγράφων.

Ήταν η πρώτη φορά που πήγαινα στον Νομό Καρδίτσας και η πρώτη μου φορά στα Άγραφα. Είχα μεγάλη εμπειρία από απομακρυσμένους οικισμούς και απομονωμένες κοινότητες στην Ελλάδα, παρ' όλα αυτά η εικόνα από τα Άγραφα ήταν εντυπωσιακή.

Στην Αργιθέα βρήκα αρκετές ποικιλίες παραδοσιακών σπόρων. Αυτό που με είχε εντυπωσιάσει ήταν μια ποικιλία μηδικής, η οποία άντεχε τριάντα χρόνια στο χωράφι, γινόταν ένα μέτρο ψηλή και έδινε τρεις με τέσσερις κοπές τον χρόνο. Οι ντόπιοι μιλούσαν με πολύ μεγάλη περηφάνια γι’ αυτή την ποικιλία και με πολύ μεγάλη νοσταλγία. Υπήρχαν ακόμα χωράφια που φύτρωνε αυτή η μηδική παρά το ότι είχαν εγκαταλειφθεί.

Οι κάτοικοι μου μίλησαν και για τις αυτόχθονες φυλές προβάτων, οι οποίες είχαν κοντόσωμα ζώα που άντεχαν στις κακουχίες, αξιοποιούσαν πολύ καλά τη χαμηλή βλάστηση και ήταν ανθεκτικά στις ασθένειες.

Μια μέρα οι φίλοι μου είπαν ότι είχε παζάρι στο Μουζάκι. Έτσι, πήρα το λεωφορείο να πάω στο παζάρι. Τα παζάρια πάντα με γοήτευαν και πάντα έβρισκα εκπληκτικά πράγματα. Ανέβηκα σε ένα λεωφορείο, όπου ήμασταν λίγο στοιβαγμένοι. Όλοι για το παζάρι. Εκεί, μέσα στις πολλές συζητήσεις, άκουσα κάποιες γυναίκες να λένε για έναν παππού που καλλιεργούσε ένα παραδοσιακό σιτάρι.

Τα σιτάρια ήταν η αδυναμία μου. Από το 1991, που ξεκίνησα να ψάχνω καλλιεργητές με παραδοσιακές ποικιλίες δεν είχα βρει ώς τότε που εξελίσσεται η ιστορία μας, το 1997.

Πήγα στο παζάρι, βρήκα απίστευτο γεωργικό πλούτο. Καρπούζια «βαρέλα» σε σχήμα αχλαδιού, μοναδική ποικιλία. Άσπρο αγγούρι. Απίστευτα πράγματα. Έφυγα από το Μουζάκι ενθουσιασμένος και ξαναμμένος. Έφτασα απόγευμα στους φίλους μου στην Αργιθέα, τους είπα τα νέα για το Μουζάκι αλλά και για το σιτάρι που άκουσα ότι καλλιεργείται στο χωριό Πηγές.

Αν και ήταν απόγευμα, πήρα την απόφαση και έφυγα για να βρω τους καλλιεργητές σταριού. Ξεκίνησα με τα πόδια και με οτοστόπ μέσα στα βουνά, στη μέση του πουθενά, να φτάσω στις Πηγές. Κάποια στιγμή σταμάτησε ένα αγροτικό, ο οδηγός του μου είπε να ανεβώ στην καρότσα του, όπου ήταν και ένας άλλος ηλικιωμένος κύριος, ηλιοκαμένος και ρυτιδιασμένος. Πιάσαμε κουβέντα με αυτόν τον ηλικιωμένο κύριο, μου είπε πολλά, αλλά αυτό που θα μου μείνει αξέχαστο και σήμερα θέλω να το μοιραστώ μαζί σας είναι η κουβέντα «τα Άγραφα δεν πατήθηκαν από τους Τούρκους, αλλά μας πάτησαν αυτοί οι διάβολοι...». Εννοούσε τα αυτοκίνητα.

Συνέχισα το ταξίδι μου και λίγο πριν νυχτώσει είχα φτάσει στις Πηγές. Βρήκα τον Παύλο Βλάχο με τη γυναίκα του να ψήνουν πίτα στη γάστρα και άσπρα καλαμπόκια στα κάρβουνα.

Τους είπα ποιος είμαι και τι κάνω, με δέχτηκαν με αγάπη. Μου μίλησαν για τις ποικιλίες που καλλιεργούσαν και για την «ασπροκαμπέρα», μια ποικιλία σταριού που... «την κρατάμε εδώ στην αυλή μας για να κάνουμε πρόσφορο».

Το βράδυ έμεινα στο σπίτι τους. Τις επόμενες μέρες στο χωριό Ανθηρό βρήκα και δυο αδέρφια που καλλιεργούσαν την ποικιλία «καλεντίνη», παραδοσιακή ποικιλία σταριού.

Ελεύθερα Άγραφα, περήφανα βουνά, ελεύθεροι άνθρωποι.

* Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης είναι ο ιδρυτής της εναλλακτικής κοινότητας. Ξεκίνησε να ασχολείται με τους παραδοσιακούς σπόρους το 1991 [πηγή: https://peliti.gr/agrafa-kalokairi-1997/, 5 Αυγούστου 2019]

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL