Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ντάκα είναι μια μεγαλούπολη στην οποία πραγματικά αξίζει να περιπλανηθείς χωρίς πρόγραμμα. Είναι τόσο χαοτική, με τα μποτιλιαρίσματα, τους στενούς ακανόνιστους δρόμους, τα κορναρίσματα και την πολυκοσμία, αλλά ταυτόχρονα και τόσο ενδιαφέρουσα με τη μακραίωνη ιστορία στο παλαιό τμήμα της, το ποτάμι, την καθημερινότητά της, τα μνημεία της, τα παζάρια της, που σε προκαλεί να χαθείς στις πιο απίθανες γωνιές της.
Εκτός βεβαίως αν είσαι αγοραφοβικός, καθώς πρόκειται, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, για την περισσότερο πυκνοκατοικημένη πόλη του κόσμου με 44.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Ή σε ενοχλεί ο θόρυβος, καθώς σε αρκετά σημεία της οι μετρήσεις καταγράφουν 85 ντεσιμπέλ, σχεδόν διπλάσια των 45 ντεσιμπέλ στα οποία ο μέσος άνθρωπος αδυνατεί να κοιμηθεί.
Περιπλανώμενος στην παλαιά πόλη της πρωτεύουσας του Μπανγκλαντές, ανεβαίνω από το ποτάμι προς τα βορειοανατολικά κατευθυνόμενος προς το πανεπιστήμιο. Περπατώντας επί δίωρο χωρίς πρόγραμμα, απλά και μόνο ψάχνοντας ευκαιρίες να φωτογραφίσω όσο πιο ενδιαφέροντα θέματα μπορώ να βρω στην Παλαιά Πόλη, φθάνω σε μια συνοικία ονόματι Αζιμπούρ.
Σύμφωνα με κάποιους, πήρε το όνομά της από τον Μπουχάμαντ Άζαμ Σαχ ή Σαχζάντα Άζαμ όπως είναι γνωστός, τον μεγαλύτερο γιο του έκτου αυτοκράτορα της δυναστείας των Μουγκάλ που βασίλευσε στην Ινδία, του Αουρανγκζέμπ. Αυτός βασίλευσε για λίγους μήνες, το 1707, προτού σκοτωθεί στη μάχη από τον ετεροθαλή αδελφό του, Μπαχαντούρ Α'. Σύμφωνα με άλλους, ονομάστηκε έτσι από τον εγγονό του Αουρανγκζέμπ και δευτερότοκο γιο του Μπαχαντούρ Σαχ Α', τον Αζίμ - ους- Σάαν, αντιβασιλέα της Βεγγάλης και του Μπιχάρ, στα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα.
Προχωρώντας προς το βόρειο τμήμα της συνοικίας, την προσοχή μου τραβά μια αψιδωτή πύλη. Πλησιάζοντας διαπιστώνω πως πρόκειται για την είσοδο μιας τεράστιας αγοράς. Όταν ακόμη το Μπανγκλαντές ονομαζόταν Ανατολικό Πακιστάν, αμέσως μετά τον διαχωρισμό του ενωμένου ακόμη Δυτικού και Ανατολικού Πακιστάν από την Ινδία το 1947, στην συνοικία εδώ άρχισαν να χτίζονται κυβερνητικά κτήρια, καθώς και το μεγάλο εμπορικό κέντρο το οποίο είναι γνωστό ως "New Market".
Μεσημέρι στη "Νέα Αγορά"
Η κατασκευή της αγοράς ξεκίνησε το 1952, όταν τοπικός κυβερνήτης του Ανατολικού Πακιστάν ήταν ο Νουρούλ Αμίν. Η έδρα της κεντρικής κυβέρνησης του ενιαίου τότε Πακιστάν, Δυτικού και Ανατολικού, βρισκόταν σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων, στο τότε Δυτικό Πακιστάν. Σημειωτέον δε ότι ο Αμίν ήταν αντίθετος με την ανεξαρτησία του Ανατολικού Πακιστάν και μετέπειτα Μπανγκλαντές, πιστός στην ιδέα μια μεγάλης και ενιαίας μουσουλμανικής χώρας στην ινδική υποήπειρο. Η κατασκευή της αγοράς ολοκληρώθηκε δύο χρόνια αργότερα, το 1954.
Το εμπορικό αυτό κέντρο σηματοδότησε την έναρξη μιας εποχής εκμοντερνισμού της Ντάκα, καθώς έως τότε τα ψώνια στους πολύ στενούς και δαιδαλώδεις δρόμους, και ανάμεσα σε χιλιάδες τρίκυκλα ρίκσο, δεν ήταν ασφαλώς και η πιο ευχάριστη εμπειρία για τους κατοίκους μιας πυκνοκατοικημένης πόλης που ζούσε -και ακόμη ζει- σε συνθήκες διαρκούς μποτιλιαρίσματος και ηχορρύπανσης.
Παρότι όμως το έργο αυτό θα έδινε μια "ανάσα" στην περιοχή και θα βελτίωνε την καθημερινότητα των ανθρώπων, πολλοί ήταν οι κάτοικοι που εναντιώθηκαν τότε στη δημιουργία της αγοράς, θεωρώντας ότι στην ουσία τόσο η "New Market" όσο και το "Shahbagh Hotel" κατασκευάστηκαν αποκλειστικά για τις ανάγκες της οικογένειας του Νουρούλ Αμίν.
Ενδιαφέρουσα είναι η αρχιτεκτονική της αγοράς. Αυτή είναι τριγωνική στο σχήμα, ενώ ο σχεδιαστής προέβλεψε την κατασκευή υψηλών αψίδων - εισόδων σε κάθε μία από τις τρεις πλευρές της που οδηγούσαν αρχικά σε 440 καταστήματα, τα οποία λειτουργούσαν σε μια συνολική επιφάνεια 140.000 τετραγωνικών μέτρων.
Στις δεκαετίες του 1950 και 1960, αυτό εδώ το μέρος ήταν το πιο δημοφιλές και για shopping και για αναψυχή. Ονομαστό, το οποίο θυμούνται ακόμη οι μεγαλύτεροι, ήταν το Novelty, το παγωτατζίδικο όπου έδιναν ραντεβού οι νέοι. Στη δεκαετία του 1980 χτίστηκαν άλλα τρία εμπορικά κέντρα τύπου «New Market» ενώ το πράσινο πάρκο που υπήρχε μετατράπηκε το 1984 σε τζαμί στον πρώτο και στον δεύτερο όροφο με 60 νέα καταστήματα στο ισόγειο, με αποτέλεσμα συνολικά να ξεπερνούν στην αγορά τα 500.
Το «Aeroplane Mosque», που χτίστηκε εδώ κοντά, ονομάστηκε έτσι επειδή στην οροφή του βρίσκεται ένα αεροπλάνο και έκτοτε αποτελεί ορόσημο της πόλης. Άλλο δημοφιλές σημείο της νεολαίας ήταν και το College Restaurant, ανάμεσα σε βιβλιοπωλεία και καταστήματα με περιοδικά.
Το 2011 οι έμποροι του "Dhaka New Market" ζήτησαν να ανακηρυχθεί η αγορά «τόπος κληρονομιάς» ώστε να αποφευχθεί το κτίσιμο πολυώροφων κτιρίων που θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα της.
Περιπλανώμενος στη "New Market" μπαίνω περισσότερο στην ατμόσφαιρα της πόλης. Το πρώτο που αντιλαμβάνομαι είναι ότι σε πολλά καταστήματα εδώ πρέπει να παζαρεύω και όχι να αρκούμαι στις υποτιθέμενες "φιξ" τιμές και επωφελούμαι να αγοράσω ρούχα που θα φορέσω στη συνέχεια του ταξιδιού μου στη μισή της αρχικής τιμής.
Το δεύτερο είναι πως πρέπει να συνηθίσω στην ιδέα του πλήθους. Το τρίτο είναι πως το να αναφέρεις κάτι που σου φαίνεται απίθανο ότι θα βρεις εδώ, πιστεύοντας πως έτσι θα γλιτώσεις εύκολα από τις ερωτήσεις των εμπόρων αν ενδιαφέρεσαι να αγοράσεις κάτι συγκεκριμένο, δεν είναι καθόλου καλή ιδέα.
Εδώ θα βρεις σχεδόν τα πάντα: μαγειρεμένο φαγητό, καλλυντικά, έτοιμα ρούχα, ράφτες, φάρμακα, τσάντες, γλυκά, πίτες, οικιακά είδη, βιβλία, γυαλιά ηλίου, κινητά τηλέφωνα, τα πάντα. Και αν το συγκεκριμένο που ψάχνεις δεν το έχει κάποιος καταστηματάρχης, θα σε στείλει στο κατάλληλο μέρος να το βρεις. Συμπέρασμα τέταρτον: Το "New Market" έχει καταργήσει την "πάλη των τάξεων" καθώς πετυχαίνω περαστικούς από τα πιο χαμηλά έως τα πιο υψηλά εισοδηματικά στρώματα να έρχονται εδώ για ψώνια.
Βγαίνοντας από την αγορά παίρνω ένα από τα ρίκσο, τα τρίκυκλα ποδήλατα ταξί, και απολαμβάνω πιο ξεκούραστα τη βόλτα, με την αίσθηση πως μέσα στα χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα της "New Market" πήρα μια γερή αντιπροσωπευτική δόση από Μπανγκλαντές.
