Τον καιρό που η χαμένη άνοιξη της δεκαετίας του '60 ξαναείδε το φως του ήλιου, μαζί με τις ελευθερίες και τους αγώνες ξαναγεννήθηκαν και κάμποσες από τις τέχνες. Ανάσανε με νέους τρόπους η δημόσια ζωή και οι εκφράσεις της. Πολλά έντυπα πρωτοκυκλοφόρησαν τότε ή κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά ελεύθερα. Στην κοσμογονία αυτή της Μεταπολίτευσης, ο Γιάννης Ιωάννου ήρθε να συνεισφέρει πολύ φως. Έφερνε μαζί του τα ερωτήματα που είχαν γεννηθεί στον δρόμο και στα αμφιθέατρα. Τον ριζοσπαστισμό του γαλλικού -και όχι μόνο- Μάη χαραγμένο ήδη στη χωρίς όρια σάτιρα των εντύπων που είχε σπείρει η εξέγερση. Ο Γιάννης Ιωάννου, πριν ακόμα καταλήξει σ' αυτό τον αναδιπλασιασμό του ονόματός του, ήταν έτοιμος, συγκροτημένος και εφάρμοζε αυτό τον νέο ριζοσπαστισμό στα σκίτσα του για την ελληνική πραγματικότητα. Ξεκινώντας από το "Αντί" και παραμένοντας στο εργαστήρι αυτό για πολλά χρόνια, παράλληλα με τις άλλες του συνεργασίες, συναντιέται με άλλους, λίγο παλιότερους, λίγο νεότερους, που είναι ώριμοι, ορμητικοί και αποφασισμένοι ν' αλλάξουν τη μορφή και τα όρια της πολιτικής σάτιρας στον Τύπο. Γιάννης Καλαϊτζής και Βαγγέλης Παυλίδης, δύο κορυφαία παραδείγματα -για να αναφέρω μόνο εκείνους που χάσαμε τελευταία... "Βήμα", "Ποντίκι", "Πρώτη", "Σχολιαστής", "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία", αργότερα "Γαλέρα", "Athens Voice", "Έθνος" και "Εφημερίδα των Συντακτών" είναι μερικοί σταθμοί του και σίγουρα ξεχνώ κι άλλους. Ο Γιάννης Ιωάννου, έχοντας πάντα σε πρώτο πλάνο τον νομιμοφανή αυταρχισμό της κρατικής εξουσίας, τον απολυταρχισμό των κατεστημένων ιεραρχιών της Εκκλησίας, της Δικαιοσύνης, της Ανώτατης Εκπαίδευσης και του Τύπου, παίρνει πάντα θέση στην πλευρά του αδύναμου. Του εργαζόμενου που είναι ανυπεράσπιστος ακόμα κι απο τα συνδικάτα, του πιτσιρικά των καταλήψεων που "έκανε όπισθεν με αποτέλεσμα να συγκρουστεί με το βλήμα που τον ακολουθούσε" κ.λπ. Έχει στο φόντο του μια άψογη αρχιτεκτονική οπτική και με τη θωριά ενός πολιτικότατου πολεοδόμου σχεδιάζει σχολιάζοντας την οικιστική τερατογέννεση, τα νέα αστικά αδιέξοδα, όπως το νέφος, το κυκλοφοριακό και τις λεγόμενες "φυσικές καταστροφές". Αλλά και τη Μικροαστική Καταστροφή: των πελατειακών σχέσεων, του ατομικού βολέματος, της ανάθεσης και της ευθυνοαποφυγής. Αυτός ο προβληματισμός γεμίζει και τα λευκώματα που εξέδιδε κάθε χρόνο σχεδόν και που αποτελούν ευεργέτημα για όλους εμάς και τις ακόλουθες γενιές. Οι ιδέες που μελανώνουν τα χάρτινα σκηνικά του Ιωάννου δεν διαδηλώνουν μόνο στα "μπαλονάκια" και στις λεζάντες του. Διατρέχουν κάθε λεπτομέρεια του σκίτσου του και κραυγάζουν από κάθε του φωτοσκίαση! Οι συσπάσεις της υποκρισίας και του κυνισμού δεν βγαίνουν μόνο από λεπτομερείς ρεαλιστικές ρυτίδες στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών της πολιτικής ή άλλων θεσμών, αλλά μέχρι και από την ίδια τους τη βάρβαρη σκιά. Ή από τις παγωμένες και άδειες αίθουσες των μεγάρων.
Όμως, αυτά οι περισσότεροι εδώ θα τα ξερετε βιωματικά. Κι αν όχι, θα τα διαβάσετε ή θα τ' ακούσετε από αρμοδιότερους. Αυτό το ελάχιστο που οφείλουμε εμείς ως συνάδελφοι του Γιάννη Ιωάννου είναι κάτι άλλο να καταθέσουμε: τη μαρτυρία των τυχερών που τον συναναστράφηκαν. Και που,νεότεροι από κείνον οι περισσότεροι από μας, όταν θελήσαμε να του πούμε κάποια φορά πόσο αποφασιστική ήταν η επίδρασή του στο ν' αγαπήσουμε το πολιτικό σκίτσο, ακόμα και στον επαγγελματικό μας προσανατολισμό, συναντήσαμε μπροστά μας έναν δάσκαλο έκπληκτο σχεδόν, αν όχι δύσπιστο για την τιμή και μάλλον ντροπαλό! Έναν δημιουργό που ήταν μέσα του ευχαριστημένος για για τη διαδρομή του, αλλά δεν έδειχνε καθόλου να θεωρεί δεδομένη την επιρροή του σε γενιές πιτσιρικάδων του '80 και του '90. Που πολλοί απ' αυτούς έμαθαν Ιστορία και πολιτικοποιήθηκαν από τις σειρές και τα σκίτσα του Ιωάννου.
Πάντα πρόθυμος να εμπλακεί ενεργητικά στις κοινές μας δραστηριότητες. Να σχεδιάζουμε μαζί τις εκθέσεις. Να βασανίζει το μυαλό του στις συναντήσεις μας για να προτείνει κάτι επάξιο για θέμα, να βρει τους καταλληλότερους όρους, τα μέσα και τις σωστες διαδικασίες. Αυστηρός στις αρχές του, συνεπής, ισχυρός στη γνώμη, μα δημοκρατικός και επιεικής με όλους. Με βεβαιότητες κατασταλαγμένες αλλά και χαμόγελο, απόσταγμα της συνάντησης με τις μικρές και μεγάλες βεβαιότητες των άλλων της παρέας. Αυτή η μικρομέγαλη συντροφιά της Λέσχης των Γελοιογράφων αισθάνεται σήμερα τον Μάη πολύ φθινοπωρινό και γκρίζο. Ο Γιάννης Ιωάννου που μας έφερε από τη Μεταπολίτευση τον γαλλικό Μάη και μας χάρισε χιλιάδες χαμόγελα με την τέχνη του, σήμερα αθελά του μας παίρνει τον Μάη από τα χείλη. Όπως έλεγε κι ο ίδιος σ' έναν χαιρετισμό του στον Γιάννη Καλαϊτζή, "ο Θεριστής, απόλυτος άρχοντας, ανέλεγκτος, ανηλέητος, είναι κι επιλεκτικός. Διαλέγει τους καλύτερους, τους πολύτιμους, ό,τι λάμπει γύρω μας"...
Σε αποχαιρετούμε, Γιάννη, και σ' αφήνουμε στην ησυχία σου. Οι περισσότεροι από μας θα πρόσεξαν πως φεύγεις έχοντας στο τσεπάκι σου το μαρκαδοράκι της δουλειάς. Ήδη σε φανταζόμαστε να αποδομείς την απόλυτη εξουσία του Θεριστή. Και μετά να φτιάχνεις άλλη μία από κείνες τις γαλήνιες ακουαρέλες σου, αυτή τη φορά όμως με φωτεινά τοπία από το άγνωστο...
Βαγγέλης Χερουβείμ (εκ μέρους της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων)
