Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Στην πρωτεύουσα των Ζαποτέκων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στην πρωτεύουσα των Ζαποτέκων

Στην Κύρια Πλατεία της πόλης έχει κατασκευαστεί ένα τούνελ. Αυτό συνέδεε υπογείως το αστρονομικό παρατηρητήριο το οποίο οι αρχαιολόγοι ονομάζουν "Κτήριο P" (σε αυτό, μια κατασκευή σαν καμινάδα υποδείκνυε με βάση την σκιά που εδημιουργείτο τις ημέρες των δύο ισημεριών και τα ενδιάμεσα διαστήματα) με το κτήριο "H". Αυτό χρησίμευe ως ιερ;o για τέλεση θρησκευτικών τελετών. Εικάζεται ότι από το τούνελ αυτό περνούσαν οι ιερείς μιμούμενοι ένα είδος "επιφάνειας" / "θεοφάνειας". Η έξοδός του βρισκόταν στο έδαφος, κάτι που σημαίνει πως οι Ζαποτέκοι έβλεπαν τους ιερείς να ανεβαίνουν από τα "έγκατα" σε μια θεαματική όσο και επιβλητική εμφάνιση. Στο οικοδόμημα της εξόδου βρέθηκαν τάφοι με κοσμήματα μεταξύ των οποίων και μια μάσκα νυχτερίδας

Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Τοιχογραφίες, πίνακες, Νταίνικεν και επιστημονική φαντασία, Σπίλμπεργκ και "Ιντιάνα Τζόουνς", συνωμοσιολόγοι - ουφολόγοι, εκλαϊκευμένη "αρχαιολογία για όλους", σχεδιαστές κόμικς, εν γένει όσοι απευθύνονται στο ευρύ κοινό για θέματα μεξικανικής αρχαιολογίας και προ-Κολομβιανών πολιτισμών, γνωρίζουν ότι τα "πιασάρικα" ονόματα είναι "Αζτέκοι" και "Μάγια". Παρότι όμως αμφότεροι ανέπτυξαν σπουδαίους πολιτισμούς, υπάρχει ένας λαός ο οποίος προσέφερε τα μέγιστα στον ευρύτερο πολιτισμό της Μεσοαμερικής, της περιοχής εκείνης που γεωγραφικώς εκτείνεται ανάμεσα στο κεντρικό Μεξικό και την βόρεια Κόστα Ρίκα και ιστορικώς προσδιορίζεται έως την άφιξη των Ευρωπαίων στην αμερικανική ήπειρο. Και αυτοί είναι οι Ζαποτέκοι.

Η ονομασία "Ζαποτέκοι" προέρχεται από την σαποτίγια, το ιθαγενές δένδρο Μεξικού, Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής από το οποίο παρήχθησαν οι πρώτες τσίχλες. Οι Αζτέκοι τους ονόμαζαν στην Νάουατλ, την εθνική τους γλώσσα, αρχικά "Τσαποτέκατλ", δηλαδή "οι κάτοικοι της περιοχής με τις σαποντίγιες" και στην συνέχεια "Τσαποτέκα" από όπου εν τέλει προέκυψε, μέσα από το ισπανικό "Ζαποτέκο" το "Ζαποτέκος" και στον πληθυντικό "Ζαποτέκοι".

Την 1η Απριλίου 1996 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Thames & Hudson στα αγγλικά το βιβλίο των Kent Flannery και Joyce Marcus με τον τίτλο "Zapotec Civilization: How Urban Society Evolved in Mexico's Oaxaca Valley". Στην έρευνά τους αυτή, τοποθετούν πολύ νωρίτερα από όσο γενικώς πιστεύεται την εμφάνιση των Ζαποτέκων, προσδιορίζοντάς την στο μέσον του 12ου αιώνα π.Χ. Μάλιστα, θα αναφέρουν την πρωτεύουσά τους Μόντε Αλμπάν ως την παλαιότερη στην Μεσοαμερική, σε αντίθεση με την κλασική εκδοχή η οποία θέλει τους Ζαποτέκους να εμφανίζονται στην Κεντρική Κοιλάδα της Οαχάκα όχι νωρίτερα από τον 5ο αιώνα π.Χ. Στην παραδοσιακή καταγραφή της ιστορίας τους, αυτή χωρίζεται σε πέντε φάσεις με βάση την εξέλιξη της πρωτεύουσάς τους, σε Monte Albán 1 (400 π.Χ.-100 π.Χ.), Monte Albán 2 (100 π.Χ.-100 μ.Χ.), Monte Albán 3 (200 π.Χ.-900 μ.Χ.), Monte Albán 4 (900-1350) και Monte Albán 5 (1350-1521).


Πανοραμική θέα της πόλης του Μόντε Αλμπάν, που ονομάστηκε έτσι από τους Ισπανούς κονκισταδόρες επειδή τους θύμιζε ιταλικό ορεινό τοπίο, από την Νότια Πλατφόρμα.

Ίχνη πολιτισμού 2500 χρόνων

Πρώτη πρωτεύουσα των Ζαποτέκων, και διοικητικό, εμπορικό και πολιτιστικό κεντρικής τους ήταν το Μόντε Αλμπάν. Ακόμη και όταν μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στην Μίτλα, έως ότου εξαφανιστεί το κράτος τους, το Μόντε Αλμπάν παρέμεινε πολιτιστική τους πρωτεύουσα.

Η ανάγνωση της ιστορίας των Ζαποτέκων έχει να πει πολλά για την ιστορία του ίδιου του Μεξικού. Οι Ζαποτέκοι έχουν αφήσει ίχνη πολιτισμού πριν από τουλάχιστον 2500 χρόνια, μεταξύ των οποίων κτήρια, τάφοι και κτερίσματα να έχουν ανακαλυφθεί από τους αρχαιολόγους στο Μόντε Αλμπάν. Το αλφάβητό τους, με τα διαφορετικά σύμβολα για κάθε ξεχωριστή συλλαβή, πιστεύεται ότι υπήρξε η βάση της δημιουργίας των συστημάτων γραφής και άλλων ιθαγενών της Μεσοαμερικής, όπως οι Μάγια, οι Μιστέκοι και οι Αζτέκοι. Μάλιστα, οι τελευταίοι είχαν παραχωρήσει συνοικία στους Ζαποτέκους και στην πρωτεύουσά τους, το Τενοτστίτλαν, αλλά και πιο νωρίς ακόμη, στην σημαντικότερη πόλη της προΚολομβιανής Αμερικής, στο Τεοτιουάκαν, 40 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της σημερινής Πόλης του Μεξικού.

Η γλώσσα των Ζαποτέκων είναι μία από τις ελάχιστες που δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθεί, μαζί με το Ισθμικό παρακλάδι της και την γλώσσα των Ολμέκων στην Μεσοαμερική, την Γραμμική Α' και τον Δίσκο της Φαιστού στην Ελλάδα, την γλώσσα της Κοιλάδας του Ινδού, τις 25 ξύλινες επιγραφές του Νησιού του Πάσχα, τα 23 σύμβολα της ρέουσας -πέραν της ιερογλυφικής- γραφής των Μεροϊτών στο Σουδάν, και την Πρωτοελαμιτική που θεωρείται και η παλαιότερη στον κόσμο. Η δε θρησκεία τους, πριν ασπαστούν τον Καθολικισμό, ήταν πολυθεϊστική με κυριότερους τους θεούς της βροχής Κοτζίχο και του φωτός Κοκιάνι.

Αύγουστο μήνα, ξεκινώ νωρίς το πρωί από την Οαχάκα, δεύτερο σταθμό του ταξιδιού μου στο Μεξικό, για το Μόντε Αλμπάν, σε μια απόσταση ούτε καν 10 χιλιομέτρων. Το κύριο χαρακτηριστικό της τοποθεσίας της πόλης, είναι πως βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου ύψους 400 μέτρων ο οποίος δεσπόζει πάνω από ένα σύμπλεγμα τριών κοιλάδων σε σχήμα "Υ", την Έτλα στα βορειοδυτικά, την Βάγιε Γκράντε στα νότια και την Τλακολούλα στα ανατολικά στην οποία ζουν σήμερα 60.000 Μεξικανοί, πολλοί εκ των οποίων μιλούν ζαποτέκικα, καθώς θεωρούνται απόγονοί τους με ιδιαίτερα έθιμα (υπολογίζεται ότι σε ολόκλήρη την χώρα υπερβαίνουν το μισό εκατομμύριο) και με την ομώνυμη πόλη, Τλακολούλα, να φιλοξενεί κάθε Κυριακή μια υπαίθρια αγορά, την παλαιότερη από όσες λειτουργούν σε ολόκληρη την Μεσοαμερική.

Λόφος με την τεχνητά επίπεδη κορυφή

Με τον χάρτη ανά χείρας και με την βοήθεια ξεναγού που βρήκα στην είσοδο προσωρώ στον αρχαιολογικό χώρο. Στα Βόρεια κυριαρχεί μια τεράστια πλατφόρμα με κτήρια, τα οποία πιστεύεται πως ήταν ναοί. Ολόγυρα στο χώρο, ο χάρτης και ο ξεναγός ο οποίος ομολογουμένως με εκπλήσσει με τις ουσιώδεις "λεπτομέρειες" που γνωρίζει για την ιστορία και τα έθιμα, μου υποδεικνύουν το γήπεδο, τους περίφημους "Χορευτές", σκαλισμένες μορφές σε περίεργες στάσεις σώματος, τάφους αστεροσκοπεία, καθώς και την πυραμίδα και την πλατεία στην κορυφή της στην Νότια Πλατφόρμα.

Το εντυπωσιακό είναι πως η κορυφή του λόφου είναι τεχνητά επίπεδη. Και το μυστήριο είναι το πώς, και με τι μέσα εκείνη την εποχή, κατασκεύασαν μια επίπεδη κορυφή σε μια έκταση 50 ποδοσφαιρικών γηπέδων ικανή να υποδεχτεί μια πόλη που έφθασε να αριθμεί 25.000 κατοίκους. Όπως επίσης πώς κατάφεραν να ανεβάσουν εδώ πάνω λίθινες στήλες βάρους έως και 10 τόνων η κάθε μία. Ή ακόμη, τι σημαίνουν οι αριθμοί που έχουν σκαλιστεί στις βάσεις τους.

Σε λιγότερο από τρεις ώρες ολοκληρώνω την περιήγησή μου στον αρχαιολογικό χώρο, διαπιστώνοντας πως έπραξα πολύ σωστά που ήρθα νωρίς, καθώς αρχίζουν κα κάνουν την εμφάνισή τους υψηλές θερμοκρασίες και θορυβώδη γκρουπ τουριστών. Απολαμβάνω ξανά την μαγευτική θέα από ψηλά και αναχωρώ για την Οαχάκα με πρώτο προορισμό τις γρανίτες στις πιο παράξενες γεύσεις που πουλάνε οι παγωτατζήδες στo προαύλιο της βασιλικής της Παναγίας της Μοναξιάς.

56a Στην Κύρια Πλατεία της πόλης έχει κατασκευαστεί ένα τούνελ. Αυτό συνέδεε υπογείως το αστρονομικό παρατηρητήριο το οποίο οι αρχαιολόγοι ονομάζουν "Κτήριο P" (σε αυτό, μια κατασκευή σαν καμινάδα υποδείκνυε με βάση την σκιά που εδημιουργείτο τις ημέρες των δύο ισημεριών και τα ενδιάμεσα διαστήματα) με το κτήριο "H". Αυτό χρησίμευe ως ιερ;o για τέλεση θρησκευτικών τελετών. Εικάζεται ότι από το τούνελ αυτό περνούσαν οι ιερείς μιμούμενοι ένα είδος "επιφάνειας" / "θεοφάνειας". Η έξοδός του βρισκόταν στο έδαφος, κάτι που σημαίνει πως οι Ζαποτέκοι έβλεπαν τους ιερείς να ανεβαίνουν από τα "έγκατα" σε μια θεαματική όσο και επιβλητική εμφάνιση. Στο οικοδόμημα της εξόδου βρέθηκαν τάφοι με κοσμήματα μεταξύ των οποίων και μια μάσκα νυχτερίδας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL