Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας Ιταλός μισθοφόρος, ο Πάολο Αβιτάμπιλε, μετά από πολλές περιπέτειες θα βρεθεί το 1837 στρατιωτικός διοικητής των Σιχ στην πόλη Πεσαβάρ. Από τα πρώτα του έργα είναι η ανέγερση ενός πρόχειρου τείχους γύρω από την πόλη, το οποίο σταδιακά θα αποκτήσει 16 πύλες. Αργότερα, οι Βρετανοί θα ξαναχτίσουν το τείχος με τούβλα. Μία από τις σημαντικότερες πύλες του τείχους είναι η Πύλη Κοχάτι, δίπλα στην οποία οι Βρετανοί θα χτίσουν έναν ναό, την Εκκλησία των Αγίων Πάντων, ο οποίος θα λειτουργήσει για πρώτη φορά την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη του Ευαγγελιστή, στις 27 Δεκεμβρίου 1883.
Έναν και πλέον αιώνα μετά τη λειτουργία των ναού, φτάνω στην Πεσαβάρ, την αρχαιότερη πόλη του Πακιστάν και μία από τις παλαιότερες στον κόσμο, με την πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά σε αυτήν να χρονολογείται από το 539 π.Χ. Η έκτη σε πληθυσμό πακιστανική πόλη απέχει μόλις 55 χιλιόμετρα από τα σύνορα και τη μεθοριακή πόλη Τορκάμ, η οποία ανήκει και στο Πακιστάν, και στο Αφγανιστάν. Βγαίνοντας από την Πύλη Κοχάτι στρίβω δεξιά στην Οδό Εκκλησίας, η οποία υποθέτω θα ονομάστηκε έτσι από την εκκλησία των Αγίων Πάντων που αντικρίζω περίπου στα 200 μέτρα αριστερά.
Η πρώτη σκέψη που κάνω παρατηρώντας τους Αγίους Πάντες είναι πως αυτός ο ναός θα μπορούσε να αποτελεί ένα πολυπολιτισμικό σύμβολο θρησκευτικής και πολιτισμικής ανεκτικότητας. Εξωτερικά, η αρχιτεκτονική της, με τον τρούλο και τον μιναρέ, λιγότερο παραπέμπει σε χριστιανικό ναό και περισσότερο σε τζαμί. Αυτή μου η εντύπωση γίνεται ακόμη πιο ισχυρή καθώς μπαίνω μέσα στην εκκλησία. Το εσωτερικό της παραπέμπει και στις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες καθώς και στους πολιτισμούς που άκμασαν εδώ.
Εβραϊκά, αγγλικά και ούρντου σε χριστιανικό ναό με ινδοσαρακήνικη αρχιτεκτονική
Η πρώτη εικόνα που με εντυπωσιάζει σε αυτήν εδώ την εκκλησία είναι η σαρακήνικης αισθητικής λευκή αψιδωτή Ωραία Πύλη, με μικρά τόξα να συνθέτουν την αψίδα της. Μια ημικυκλική γραφή με έντονα κόκκινα γράμματα, παράλληλη με το τόξο της αψίδας γράφει στα αγγλικά "Ι Will Make Them Joyful In My House Of Prayer”. Ακριβώς από πάνω είναι γραμμένες δύο λέξεις στα εβραϊκά, με τη δεξιά να παριστά το τετραγράμματο όνομα του Θεού και την αριστερή το όνομα του Δημιουργού, Ελοχίμ. Ψηλά στο βάθος, πίσω από την Αγία Τράπεζα, κυριαρχεί ένα βιτρό με τρεις κάθετες σειρές με σταυρόσχημα σχέδια σε κόκκινο, πράσινο και κίτρινο χρώμα.
Η εκκλησία ήταν «πολυπολιτισμική» ήδη από τα θυρανοίξιά της στις 27 Δεκεμβρίου 1883. Προσπάθησα να φανταστώ τι εντύπωση θα προκαλούσαν σε χριστιανούς και μουσουλμάνους (οι οποίοι επίσης συνήθιζαν να προσέρχονται να προσευχηθούν) οι επιγραφές στα περσικά μπαίνοντας από τα ανατολικά ή τη νότια είσοδο, η επιγραφή στην πάστο στα βόρεια ή η αρχιτεκτονική που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ανάλογη μιας συναγωγής της νότιας Ασίας. Ωστόσο, παρά την ωραιοποιημένη αυτή εικόνα που μου ήρθε στο μυαλό, η πραγματικότητα δεν είναι ρόδινη για τη χριστιανική μειονότητα της Πεσαβάρ, που φτάνει μόλις τα 15.000 άτομα σε μια πόλη 4 εκατομμυρίων και ενώ σε ολόκληρο το Πακιστάν το ποσοστό των χριστιανών ίσα που φτάνει το 1,6%.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 2013, δύο καμικάζι θα πραγματοποιήσουν επιθέσεις αυτοκτονίας σκοτώνοντας με εκρηκτικά 87 άτομα και τραυματίζοντας άλλα 170 κατά τη διάρκεια γεύματος που έχουν οργανώσει μπροστά στην εκκλησία οι χριστιανοί. Ανάμεσα στα θύματα περιλαμβάνονται και 37 παιδιά. Η οργάνωση που αναλαμβάνει την ευθύνη απειλεί ότι θα συνεχίσει τη δράση της ωσότου απαλλαγεί το Πακιστάν από τους μη μουσουλμάνους. Παραμονές της επετείου των τεσσάρων χρόνων από την επίθεση, στις 9 Σεπτεμβρίου 2017, το Farah Memorial Foundation σε συνεργασία με το Ίδρυμα Υποτροφιών Χριστιανών Μαθητών της Πεσαβάρ θα τιμήσουν τον Γιασίρ Μπάτι για την ακτιβιστική δράση του που στοχεύει στην αρμονική συνύπαρξη των πολιτών όλων των θρησκειών. Το Farah Memorial Foundation που θα βραβεύσει τον νεαρό χριστιανό Πακιστανό φέρει το όνομα της Φάρα Τζάβεντ, το οποίο έδωσε η ιδρύτριά του Σουλεμάν Τζάβεντ στη ΜΚΟ στη μνήμη της αδελφής της, η οποία τραυματίστηκε σοβαρά στην τρομοκρατική επίθεση, μένοντας παράλυτη έως τον θάνατό της, στις 11 Ιανουαρίου 2015.
