Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
Ένα ιδιότυπο σπίτι - μουσείο της έντεχνης κεραμικής
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ένα ιδιότυπο σπίτι - μουσείο της έντεχνης κεραμικής

Πάνω στην Κηφισίας, αναλλοίωτο από τον χρόνο, ως ένα δείγμα αντίστασης σε πείσμα των καιρών, βρίσκεται το σπίτι και εργαστήριο που έζησε τις καλλιτεχνικές του αγωνίες ο Πάνος Βαλσαμάκης, ο θεμελιωτής της έντεχνης κεραμικής στην Ελλάδα. Ένα ιδιότυπο σπίτι - μουσείο που ελάχιστοι γνωρίζουν, κι όμως εκεί διατηρείται ζωντανό ένα μέρος της καλλιτεχνικής δημιουργίας της χώρας μας. Ένα μέρος που υπήρξε σημείο συνάντησης πολλών ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης και που διατηρεί μέχρι και σήμερα το καλλιτεχνικό του βάρος και χαρακτήρα.

Εκεί συναντήσαμε την Αφροδίτη Βαλσαμάκη, συνεργάτη του επί σειρά ετών, που μας ξενάγησε στον χώρο, ο οποίος είναι ανοιχτός για το κοινό, και μας μίλησε για την ιστορία του.

Συνέντευξη στην Έλενα Ακύλα

* Ξεκινήσατε στο πλευρό του Πάνου Βαλσαμάκη το 1959, σε μια περίοδο όπου ο ίδιος είχε αρχίσει ήδη να αναπτύσσει το προσωπικό του ύφος μέσα από έναν συνεχή προβληματισμό και αναζήτηση. Πώς άρχισε η συνεργασία σας;

Από παιδί είχα πάθος με το σχέδιο. Είχα τελειώσει το Γυμνάσιο όταν από μια συγκυρία βρέθηκα στο εργαστήριό του, για να ζητήσω τη γνώμη του για τα σχέδιά μου. Εκείνος ήταν ένας άνθρωπος πολύ καλός, ήπιος, ευγενικός, που πάντα έδινε κουράγιο και ποτέ δεν έλεγε άσχημα λόγια για κανέναν. Μου είπε ότι τα σχέδια ήταν καλά κι αν ήθελα, θα μπορούσα να παρακολουθήσω μερικά μαθήματα σχεδίου δίπλα του. Έτσι αρχίσαμε και παράλληλα, με την παρότρυνση του γιού του Αλέκου, ξεκίνησα μαθήματα κεραμικής. Ήταν η εποχή που είχε αρχίσει να γίνεται πολύ γνωστός στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Αθήνας, η εποχή της ανοικοδόμησης, του τουρισμού και των ξενοδοχείων. Πολλοί αρχιτέκτονες συνεργάζονταν μαζί μας προκειμένου να ενσωματώσουν στα κτήριά τους κάποιο ανάγλυφο ή κεραμικό έργο. Μία από τις πρώτες δουλειές που κάναμε μαζί ήταν μια πόρτα με λαϊκό σχέδιο, η οποία σώζεται μέχρι και σήμερα. Οι τρεις μας συνεργαζόμασταν πολύ αρμονικά, ο Πάνος έκανε τα σχέδια, ο Αλέκος και εγώ τα δουλεύαμε, τα ετοιμάζαμε και είχαμε έναν μεγάλο φούρνο όπου κάναμε το ψήσιμο.

* Ποια είναι η ιδιαιτερότητα και η ιστορία αυτού του χώρου; Πώς είναι αλήθεια να ζει κανείς μέσα σε μια μόνιμη έκθεση έργων;

Την εποχή που κατασκευάστηκε αυτό το σπίτι, το 1963, ήταν κάτι εντελώς καινούργιο και ως αρχιτεκτονική μελέτη αλλά και ως ιδέα να είναι ο καλλιτέχνης στον ίδιο χώρο που είναι και το σπίτι του, το εργαστήριό του και η έκθεση. Ήταν ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο σπίτι. Οπωσδήποτε ένας τέτοιος χώρος είναι δεσμευτικός. Η συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Όρρο -ο οποίος χρησιμοποιούσε έργα του Βαλσαμάκη σχεδόν σε όλες του τις οικοδομές και πολλά από αυτά διατηρούνται έως σήμερα- ήταν άριστη και έγινε ό,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει, χρησιμοποιήθηκαν υλικά ασυνήθιστα για την εποχή, όπως το κεραμικό πλακάκι και το καλάμι. Στην Ελλάδα τότε τα κεραμικά δεν ήταν σε μεγάλη υπόληψη. Πολύς κόσμος δεν καταλάβαινε ότι ένα κεραμικό μπορούσε να είναι ένα έργο τέχνης. Αυτός ο χώρος προσπάθησε να προβάλει την κεραμική τέχνη και να τη φέρει σε επαφή με ένα ευρύ κοινό. Επίσης, το σπίτι μας λειτούργησε σαν χώρος συνάντησης διανοούμενων, ανθρώπων της τέχνης, όπου λάμβαναν χώρα ατελείωτες συζητήσεις για τις τέχνες, τον πολιτισμό, την παιδεία, την παράδοση.

* Ποιος είναι ο χαρακτήρας του χώρου σήμερα;

Ο Πάνος Βαλσαμάκης έφυγε τον Οκτώβριο του 1986. Το εργαστήριο συνέχισε τη λειτουργία του και μαζί με τον Αλέκο ξεκινήσαμε την προσωπική μας δουλειά, με δικά μας σχέδια και τεχνικές, που βρήκαν εφαρμογή στην αρχιτεκτονική, σε εισόδους κτηρίων και στη διακόσμηση, προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις της εποχής. Σήμερα, η λειτουργία του χώρου παραμένει ως είχε. Διατηρήθηκε η έκθεση και αυτό το μικρό μουσείο που δημιουργήθηκε σιγά - σιγά. Το εργαστήριο εκσυγχρονίστηκε, άλλαξαν ο φούρνος και τα χρώματα, καθώς αλλάξαν οι συνθήκες παραγωγής. Συνεχιστές της οικογενειακής παράδοσης σήμερα είναι τα παιδιά μου, ο Πάνος και η Σοφία.

* Μπορεί κανείς να τον επισκεφτεί;

Τον χώρο μπορεί να τον επισκεφτεί κάποιος καθημερινά 9 π.μ. με 2.30 μ.μ. και με ραντεβού. Έχουμε πολλές φορές δεχτεί συλλόγους, φοιτητές και μαθητές σχολών κεραμικής. Μας ενδιαφέρει να γίνει ένα μικρό, επισκέψιμο μουσείο. Υπάρχει η συλλογή, ένα σύνολο δουλειάς από το 1930 και μετά, από την εποχή που διεύθυνε ο Π. Βαλσαμάκης το Καλλιτεχνικό Εργαστήριο της «Κεραμεικός» έως το 1942, από την εποχή της ΑΚΕΛ, της οποίας διατέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του εργοστασίου (1942-1957) αλλά και μετά το 1957, που άρχισε να διαμορφώνει το προσωπικό του ύφος και να εργάζεται πάνω στα κεραμικά του πανό, όπως τα έλεγε ο ίδιος. Υπάρχει επίσης αρχείο δημοσιεύσεων, κριτικές γραμμένες όχι μόνο από κριτικούς τέχνης αλλά και από λογοτέχνες, όπως ο Βενέζης, ο Μυριβήλης και ο Ελύτης. Θέλουμε να τα συντηρήσουμε και να τα αξιοποιήσουμε.

* Το νέο Μουσείο Κεραμικής ΑΚΕΛ - Πάνος Βαλσαμάκης στο Λαύριο βρίσκεται σε εξέλιξη, μετά από προσπάθειες ετών της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής (ΕΜΕΛ). Έχουν συγκεντρωθεί περίπου 600 αντιπροσωπευτικά κεραμικά της ΑΚΕΛ, χρηστικά και καλλιτεχνικά, σε χώρο του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου ως πρώτη μαγιά για την ίδρυση του μουσείου. Πώς νιώθετε γι’ αυτό;

Η ΑΚΕΛ ξεκίνησε αρχές της δεκαετίας του 1940, στις παλιές εγκαταστάσεις των μεταλλείων Λαυρίου. Ήταν ένας τεράστιος χώρος, ο οποίος γκρεμίστηκε επί δικτατορίας και σήμερα έχει απομείνει μόνο ένα σπάραγμα. Τα παιδιά των πρώτων εργαζόμενων στο εργοστάσιο ξεκίνησαν να μαζεύουν κάποια αντικείμενα για να γίνει αυτό το μουσείο και πολλοί κάτοικοι του Λαυρίου έχουν στα σπίτια τους κεραμικά από την ΑΚΕΛ που προσφέρουν για το μουσείο και υπάρχουν και άλλα που περιμένουν στη σειρά να δωριστούν όταν γίνει ο νέος χώρος. Ο Αλέκος ασχολήθηκε πάρα πολύ με αυτό σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς. Ελπίζω πως σύντομα θα φύγει από τα χαρτιά και θα γίνει πράξη εφόσον έχει ήδη εγκριθεί η χρηματοδότησή του. Είναι πολύ συγκινητικό. Το Λαύριο είναι μια πολύ σημαντική πόλη από την αρχαιότητα (είχε τα αρχαία πλυντήρια του μεταλλεύματος), με ξεχωριστούς ανθρώπους, πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο του Σουνίου. Όλη η Ιστορία μας είναι μαζεμένη εκεί. Αξίζει να γίνει ένας πόλος πολιτιστικής δραστηριότητας.

Εκθεσιακός χώρος: Λ. Κηφισίας 85, Μαρούσι. Τηλέφωνο για ραντεβού: 2106198644

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL