Ο Bernhard Schlink, συγγραφέας του «Διαβάζοντας τη Χάννα», καταφέρνει μέσα σε λίγες μόνο σελίδες, μια και είναι περιορισμένο σε έκταση το νέο του μυθιστόρημα «Όλγα», να διασχίσει δύο αιώνες βαριάς γερμανικής Ιστορίας, ξεκινώντας από τον γαλλογερμανικό πόλεμο του 1871 και φτάνοντας μέχρι τις μέρες μας.
Στο κέντρο της αφήγησής του βρίσκεται η Όλγα, «ένα πεισματάρικο, ανάγωγο, αχάριστο κορίτσι» όπως τη χαρακτηρίζει η γιαγιά της όταν αρνείται να αλλάξει το όνομά της από το σλαβικό «Όλγα» σε κάτι πιο γερμανικό όπως το «Εντελτράουτ» ή το «Χίλντεργκαρντ», άλλη μια αξιομνημόνευτη ηρωίδα, με άλλα λόγια, από αυτές που τόσο καλά ξέρει να δημιουργεί.
Η Όλγα τα πρώτα χρόνια της ζωής της μεγαλώνει με τον φορτοεκφορτωτή πατέρα της και την πλύστρα μητέρα της κάτω από πολύ φτωχικές συνθήκες, πράγμα που την κάνει να συνειδητοποιήσει νωρίς πως ανήκει σε μια κατώτερη τάξη. Όταν οι γονείς της, μετά από σύντομη ασθένεια, πεθαίνουν, βρίσκεται στα χέρια της γιαγιάς από την πλευρά του πατέρα της, μιας σκληρής και αυταρχικής γυναίκας, που ποτέ δεν την αποδέχτηκε, όπως πριν από αυτήν δεν είχε αποδεχτεί τη μητέρα της. Από δω και πέρα ξεκινά η πορεία τής σχεδόν ολοκληρωτικά μοναχικής μακρόχρονης ζωής της, με μόνη εξαίρεση τα λίγα χρόνια που πέρασε με τον Χέρμπερτ, καθοριστικά όμως για όλα τα υπόλοιπα.
Ο Χέρμπερτ είναι γιος ενός μεγαλογαιοκτήμονα, το μεγάλο του πάθος είναι το τρέξιμο, τρέχει σαν να μην πατάει πάνω στη γη, σαν να πετάει, μιλάει στην Όλγα «για τα ταξίδια που έκανε και για τα ταξίδια που θα κάνει». Η σχέση τους για μεγάλο διάστημα είναι δυνατή μόνο μέσω αλληλογραφίας μια και εκείνος βρίσκεται από τη Νοτιοδυτική Αφρική, μέχρι την Αργεντινή, τη Βραζιλία και στο τέλος τον Αρκτικό Κύκλο με ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο στο μυαλό του που καταποντίζεται στους πάγους, πιστός μέχρις εσχάτων στη Μεγάλη Ιδέα, στη μεγάλη Γερμανία, αυτή που καθόρισε γενιές και γενιές με τόσο καταστροφικά αποτελέσματα. Για τον Χέρμπερτ το «Εγώ» είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το «Εμείς». Ένα «Εμείς» όμως βουτηγμένο στη μεγαλομανία. Σε ένα αιματηρό παραλήρημα μεγαλείου.
«Όχι, όχι εμείς οι Γερμανοί. Εσύ τι γυρεύεις εκεί;» αναφωνεί η Όλγα. Όχι όμως τόσο δυνατά όσο θα μπορούσε. Πράγμα που τη στοιχειώνει σε όλη τη ζωή της: δεν κατάφερε να αποτρέψει αυτό που έβλεπε να έρχεται. Η ενοχή του ανθρώπου που βλέπει, που διαβλέπει, αλλά δεν μιλά. Στέκεται με απέχθεια και περιφρόνηση απέναντι στον φασισμό, ακόμη κι όταν αυτός της αφαιρεί ό,τι πολυτιμότερο απέκτησε ποτέ, αλλά με παθητικότητα -όπως κι ένας ολόκληρος λαός-, αφήνοντας τα γεγονότα να συμβαίνουν, την Ιστορία να λεηλατεί δίχως αντίσταση.
Από τη μία η νηφάλια Όλγα του ορθολογισμού και από την άλλη ο παραλογισμός της μεγαλομανίας του Χέρμπερτ. Ή Όλγα, έστω και την τελευταία στιγμή, παίρνει το παιχνίδι στα χέρια της. Κλείνει την αυλαία με μια απεγνωσμένη πράξη αντίστασης. Πλην όμως, είναι πολύ αργά. Ό,τι ήταν να γίνει έγινε.
Ο Schlink, σε αυτό το άρτια δομημένο βιβλίο, που αποτελεί κι ένα παζλ, με τα μικρά κομματάκια να μπαίνουν ένα - ένα στη θέση του μέχρι και την τελευταία σελίδα, καταπιάνεται με τη συμπόρευση και τη σύγκρουση δύο τελείως διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών, αλλά και των διαφορετικών ιδεολογιών που κρύβονται πίσω τους, δείχνοντας πως οι επιλογές, οι όποιες επιλογές, καθορίζουν όχι μόνο ένα παρόν αλλά και το απώτερο μέλλον. Όλη τη μοίρα του ανθρώπου και της ανθρωπότητας εντέλει.
Η μετάφραση του Απόστολου Στραγαλινού συμβάλλει τα μέγιστα στην αναγνωστική απόλαυση.
Bernhard Schlink, «Όλγα»
Εκδ. Κριτική
Μετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός
296 σελ. Τιμή: 15 ευρώ
