Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.7°C23.5°C
4 BF 41%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.0°C20.8°C
3 BF 54%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
17 °C
16.5°C18.0°C
5 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
19.3°C21.6°C
5 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
20.7°C21.9°C
4 BF 30%
Σαμίρ Αμίν, ο θεωρητικός της "εξάρτησης" της περιφέρειας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σαμίρ Αμίν, ο θεωρητικός της "εξάρτησης" της περιφέρειας

Πέθανε στο Παρίσι, σε ηλικία 87 ετών, ο μαρξιστής οικονομολόγος και διανοούμενος Σαμίρ Αμίν, έπειτα από επιπλοκές στην υγεία του εξαιτίας όγκου στον εγκέφαλο. Ο Αμίν έγραψε περισσότερα από τριάντα βιβλία, αναλύοντας τις σχέσεις εξάρτησης των χωρών της περιφέρειας. Είχε γεννηθεί στο Κάιρο στις 3 Σεπτεμβρίου του 1931, από Αιγύπτιο πατέρα και Γαλλίδα μητέρα (και οι δύο ήταν γιατροί). Από το 1947 έως το 1957 σπούδασε στο Παρίσι Οικονομικά και Πολιτικές Επιστήμες. Επέστρεψε στην Αίγυπτο και εργάστηκε για την κυβέρνηση Νάσερ στο κρατικό Ινστιτούτο Οικονομικής Διαχείρισης. Το 1960 και για τρία χρόνια υπήρξε σύμβουλος του υπουργείου Οικονομικού Σχεδιασμού στο Μάλι. Στη συνέχεια, εργάστηκε για το Αφρικανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Ανάπτυξης και Σχεδιασμού (IDEP) στο Ντακάρ της Σενεγάλης, ενώ παράλληλα δίδασκε στα πανεπιστήμια του Ντακάρ, του Πουατιέ και του Παρισιού. Ήταν μέλος του γαλλικού Κ.Κ., από το οποίο πήρε αποστάσεις αργότερα.

Ο Αμίν επισημαίνει τον διχασμό του καπιταλιστικού συστήματος, καθώς από τη μία μεριά βλέπει το "κέντρο", τις δυτικές χώρες, και από την άλλη την "περιφέρεια" των αναπτυσσόμενων χωρών. Εντοπίζει ως κύριο αίτιο της “υπανάπτυξης” της περιφέρειας το ότι η οικονομία της "εξυπηρετεί" τις ανάγκες του κέντρου. Ο Αμίν ήταν επίσης υποστηρικτής ενός “πολυ-πολικού” κόσμου, προτρέποντας τις χώρες της Ευρώπης να προχωρήσουν σε μια “ευρασιατική προσέγγιση” με τη Ρωσία ως αντίβαρο στην αμερικανική ηγεμονία. Μιλούσε για "στρατηγική συνεργασία" ανάμεσα στο Παρίσι, το Βερολίνο και στη Μόσχα, που ενδεχομένως να συμπεριελάμβανε αργότερα και την Κίνα, την Ινδία, καθώς και άλλες χώρες της Ασίας και της Αφρικής.

Το βιβλίο του "Η συσσώρευση σε παγκόσμια κλίμακα" ("L’accumulation a l’echelle mondiale", 1970) θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα νεομαρξιστικά βιβλία Πολιτικής Οικονομίας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Υπήρξε φίλος και σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου, κυρίως πριν από την άνοδό του στην εξουσία. Επίσης, μαζί με τον Κώστα Βεργόπουλο έγραψε το βιβλίο "Ο δύσμορφος καπιταλισμός", που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1975.

Αναγκαστικά, τα τελευταία χρόνια έστρεψε την προσοχή του στην ανάλυση του "πολιτικού ισλάμ". Σύμφωνα με τον Αμίν, το ισλάμ μετατοπίζει την αντιπαράθεση στο πεδίο της κουλτούρας, ιδίως στη σημασία που έχει για το άτομο η ανάγκη να "ανήκει", να ενσωματωθεί σε μια κοινότητα. Με αυτό τον τρόπο, λέει ο Αμίν, οι ισλαμιστές αποσπούν την προσοχή των μελών μιας κοινωνίας από το δομικό πρόβλημα της φτώχειας και εν τέλει "τροφοδοτούν" τη σύγκρουση ανάμεσα σε ένα ιμπεριαλιστικό "κέντρο", που έχει ωστόσο κάποιες φιλελεύθερες τάσεις, και σε μια οπισθοδρομική, κυριαρχούμενη "περιφέρεια". Η έμφαση που δίνουν οι ισλαμιστές σε εκπαίδευση και παροχή ιατρικής περίθαλψης σηματοδοτεί μια "φιλανθρωπία" που αποπροσανατολίζει τελικά την εργατική τάξη από τον αγώνα που πρέπει να δώσει για την ανατροπή του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Ο Σαμίρ Αμίν, αναλύοντας ιδιαίτερα τα χαρακτηριστικά που έλαβε το πολιτικό ισλάμ στην πατρίδα του, την Αίγυπτο, επισήμανε τον φανατισμό εναντίον όλων των μη μουσουλμάνων (χαρακτηριστικές οι επιθέσεις ενάντια στους χριστιανούς κόπτες, που για αιώνες συνυπήρχαν χωρίς προβλήματα με τους μουσουλμάνους). Προσθέτει ακόμη ότι η κοινοβουλευτική δραστηριότητα των ισλαμιστών στην Αίγυπτο έδινε έμφαση στον "ιερό" χαρακτήρα της ιδιοκτησίας και νομιμοποιούσε τις κοινωνικές ανισότητες. Το τελευταίο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα ελληνικά είναι το "Πέρα από τον γερασμένο καπιταλισμό" (εκδόσεις Λιβάνη, 2004), όπου περιγράφει τη διαβρωτική επίδραση του νεοφιλελευθερισμού στις σύγχρονες κοινωνίες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL