Βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή στα μεγάλα γεγονότα του 20ού αιώνα και έτσι τα έζησε από κοντά και τα περισσότερα έγιναν είτε ντοκιμαντέρ είτε ταινίες. Κάπως έτσι περιγράφει τη διαδρομή του ο Ροβήρος Μανθούλης στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο "Κατ' εμέ". Ταινίες και ντοκιμαντέρ που έγραψαν ιστορία, βασίστηκαν στην ιστορία της χώρας μας, έκαναν διεθνή καριέρα, κυρίως, ακούμπησαν χιλιάδες καρδιές, αναδεικνύοντας τον δημιουργό τους σε εμβληματική φυσιογνωμία του ελληνικού κινηματογράφου.
Σ' αυτόν τον σπουδαίο δημιουργό επικεντρώνεται το τριήμερο αφιέρωμα των εκδόσεων Γαβριηλίδη, την Τρίτη 17, την Τετάρτη 18 και την Πέμπτη 19 του μηνός, στην αυλή του Poems and Crimes, κατά το οποίο θα προβληθούν τρεις από τις σημαντικότερες ταινίες της πρώτης περιόδου του, οι "Οικογένεια Παπαδοπούλου", "Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ" και "Πρόσωπο με πρόσωπο", αντίστοιχα, με τον ίδιο τον σκηνοθέτη να τις παρακολουθεί και να συζητά στη συνέχεια με το κοινό.
Ασπρόμαυρες, ταινίες μυθοπλασίας και οι τρεις, δημιουργήθηκαν προδικτατορικά, πριν την αυτοεξορία του στο Παρίσι, ιχνογραφώντας η καθεμιά τον ελληνικό καμβά της εποχής και αποτυπώνοντας το αισθητικό και πολιτικό πρόσημο του σκηνοθέτη.
Παραγγελία του κυρ - Αντώνη Ζερβού της γνωστής εταιρείας ΑΝΖΕΡΒΟΣ, η "Οικογένεια Παπαδοπούλου", που θα προβληθεί την Τρίτη 17 του μηνός, γυρίστηκε το 1961 σε σενάριο Βαγγέλη Γκούφα με τους Ορέστη Μακρή, Ντίνο Ηλιόπουλο, Παντελή Ζερβό, Κάκια Αναλυτή, Στέφανο Ληναίο και τον Θανάση Βέγγο σε έναν από τους πρώτους του ρόλους.
Με τον Βέγγο πρωταγωνιστή πλέον και συμπρωταγωνιστή τον Βασίλη Διαμαντόπουλο, στο "Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ" του '63, που θα προβληθεί την Τετάρτη 18 του μηνός, ο Μανθούλης αποτυπώνει όλη την ατμόσφαιρα της κατοχικής Αθήνας, την οποία άλλωστε ο ίδιος βίωσε ως το "χωνί" των Εξαρχείων και της Νεάπολης, μεταφέροντας από τις ταράτσες του Στρέφη τα αντιστασιακά μηνύματα. Το πολιτικό στίγμα του ΕΠΟΝίτη Μανθούλη εμφανές στην ταινία, ακόμα εμφανέστερο ωστόσο στο "Πρόσωπο με πρόσωπο" του 1966, που θα προβληθεί την Παρασκευή 19 του μηνός ολοκληρώνοντας το αφιέρωμα. Πολιτική και προσωπική ταινία, θα αποδειχτεί εντέλει προφητική.
Εδώ ο Μανθούλης, αφορμώμενος από τα Ιουλιανά, καταθέτει ένα καυστικό σχόλιο για τη "νέα τάξη πραγμάτων" που επιχειρεί να επιβάλει ένα αυταρχικό καθεστώς της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής ολιγαρχίας και παράλληλα μια μαρτυρία για την προδικτατορική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Από την κριτική του Μανθούλη δεν περνούν μόνο οι νεοπαγείς νεόπλουτοι της δεκαετίας του '60 αλλά και η καταστροφή της Αθήνας για χάρη της αντιπαροχής και των κατασκευαστικών συμφερόντων. Η ταινία γυρίστηκε με πολλές δυσκολίες, όχι μόνο οικονομικές. Για να αντιπαρέλθει τη λογοκρισία ο Μανθούλης πήρε άδεια με το σενάριο άλλης ταινίας, ωστόσο απέσπασε το Χρυσό Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης της ίδιας χρονιάς, όπου γνώρισε την αποθέωση της κριτικής και του κοινού που μετά την προβολή της τον σήκωσε στα χέρια, οδηγώντας τον σαν ολυμπιονίκη στους έκπληκτους Γάλλους κριτικούς που τον περίμεναν για συνέντευξη Τύπου.
Η συγκυρία το έφερε έτσι ώστε το "Πρόσωπο με πρόσωπο", που στο μεταξύ κλήθηκε να συμμετέχει στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Υπέρ, να προβληθεί στις 21 Απριλίου, την ημέρα του Απριλιανού πραξικοπήματος, και να γίνει η αφορμή για την πρώτη αντιδικτατορική εκδήλωση στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα, φυσικά, η προβολή της απαγορεύτηκε.
Ασπρόμαυρες ιστορίες στη μεγάλη οθόνη διά χειρός Ροβήρου Μανθούλη. Ενός ανθρώπου που έγραψε και εξακολουθεί να γράφει σπουδαία ιστορία στον κινηματογράφο και γενικότερα τον πολιτισμό μας καθώς ποτέ δεν έπαψε να προτάσσει την ιστορική και συλλογική μνήμη και να ακουμπάει αισθητικές κορυφές με την τέχνη του.
Πόλυ Κρημνιώτη
