Είναι κανόνας στην οικονομία και στη ζωή! Η έλλειψη ενός αγαθού επαυξάνει τη ζήτησή του! Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ο Leos Janacek (1854-1928) επηρεάστηκε τόσο έντονα από την παρακολούθηση (1922) του θεατρικού έργου «Υπόθεση Μακρόπουλου» του Karel Capek (1890-1938), πάνω στο οποίο έμελλε να συνθέσει, ποιητικά και μουσικά, τη δική του ομώνυμη -και προτελευταία- όπερα (1926). Παραδομένος σε νεανικό έρωτα στην 7η δεκαετία της ηλικίας, ο συνθέτης βίωνε παρόμοια δίψα ζωής μ’ εκείνη που ωθεί τη θυγατέρα του μεσαιωνικού αλχημιστή Ιερώνυμου Μακρόπουλου, με τα διαχρονικά αρχικά Ε.Μ., στη διαρκή θήρα της μαγικής συνταγής για τη διαιώνισή της. Η ευφυής, καυστική πλοκή παραπέμπει στο φαουστικό επιθύμημα της αιώνιας νιότης, αλλά το εμπλουτίζει με την αύρα μιας ρομαντικής λογοτεχνικής παράδοσης «απέθαντων» του 19ου αιώνα, τον καφκικό πραγματισμό ενός κεντροευρωπαϊκού δικηγορικού γραφείου και την ψηφιδωτή δόμηση αστυνομικού θρίλερ. Επίκεντρο της υπόθεσης στο σήμερα μια ντίβα του Μελοδράματος. Μείγμα εκρηκτικό, όπως αποδείχθηκε, για την έμπνευση του Πουτσίνι της Τσεχικής όπερας.
Η πρόσφατη παραγωγή της σηματοδοτεί διεύρυνση του στενού δραματολογίου της ΕΛΣ. Η μουσική του Γιανάτσεκ όμως, εναλλάξ υποβλητική, αγωνιώδης και μυστικιστική, βοά για ατμοσφαιρική υποστήριξή της και από σκηνής. Δεν τη βρήκε στην αίθουσα «Σταύρος Νιάρχος»! Ούτε στην «επιστημονική φαντασία» του σκηνικού της Εύας Μανιδάκη, ούτε στα χωρίς στιλιστική ομοιογένεια κοστούμια της Ιωάννας Τσάμη, ούτε ασφαλώς στην εγκεφαλική και στατική σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά. Περιττά πρόσωπα και παράπλευρες σκηνικές δραστηριότητες αποσπούσαν εκνευριστικά την προσοχή από το δράμα τής ανά τους αιώνες επαναλαμβανόμενης απώλειας αγαπημένων τής Ελίνας Μακροπούλου άλλως Ελιάν Μακγκρέγκορ, Ευγενίας Μοντέζ ή Εμίλια Μάρτυ. Μόνον όμως μέσα από αυτή την παραστατική ενσυναίσθηση νοηματοδοτείται πειστικά η αιφνίδια τελική παραίτηση της 337χρονης γυναίκας από το «μοιραίο δώρο» της αθανασίας!
Κύρια αντισταθμιστική παράμετρο της παράστασης (23/05) αποτέλεσε η Έλενα Κελεσίδη, αισθαντική ερμηνεύτρια της κυνικής, αλλά με ρωγμές femme fatale και υψίφωνος με επάρκεια για τη βαγκνερικών προδιαγραφών εξαγγελία της. Την πλαισίωσαν ακμαία ο τενόρος Δημήτρης Πακσόγλου, ως ο επίδοξος εραστής της Άλμπερτ Γκρέγκορ, και ο βαρύτονος Γιάννης Γιαννίσης, έτερος απών από την ΕΛΣ των τελευταίων ετών, ως ο αντίδικός του, βαρώνος Γιάροσλαβ Πρους. Χαρακτήρα και φωνητική ταυτότητα ανέδειξαν ο βαρύτονος Βαγγέλης Μανιάτης ως δικηγόρος Κολένατυ, ο τενόρος Νίκος Στεφάνου ως ευχάριστης μεταλλικής χροιάς βοηθός του Βίτεκ, η μεσόφωνος Άρτεμις Μπόγρη ως η φιλόδοξη, ευαίσθητη και ταλαντούχα θυγατέρα του Κριστίνα, καθώς και οι τενόροι Χρήστος Κεχρής, στο μέρος του αυτόχειρα Γιάνεκ Πρους, και Δημήτρης Σιγαλός, ως γραφικά κοτσονάτος γηραιός κόμης Hauk-Sendorf.
Η ζωηρή, ρέουσα και ευήκοη διεύθυνση του Σλοβάκου αρχιμουσικού Ondrej Olos (*1984), τιμημένου ήδη με Βραβείο Γιανάτσεκ, υπήρξε κεφαλαιώδης για την επίδοση των μονωδών, οι οποίοι επωμίσθηκαν από κοινού και το μέρος της χορωδίας. Εκείνος αποκωδικοποίησε και για το κοινό την αρμονική και γλωσσική ιδιοσυστασία ενός πλέον αδικαιολόγητα εξωτικού για τα καθ’ ημάς λυρικού αριστουργήματος.
