Με το μυθιστόρημα “ Ένας ήρως του καιρού μας”, ο ποιητής Μιχαήλ Λέρμοντωφ (1814-1841) θεωρήθηκε ως εισηγητής του ψυχολογικού - ρεαλιστικού στοιχείου στη ρωσική λογοτεχνία. Μπορούμε, όμως, νόμιμα να το δούμε και αντίθετα, ως το τελευταίο μεγάλο αφήγημα της ρωσικής ρομαντικής περιόδου. Ο αριστοκράτης Λέρμοντωφ είχε θέσει ως πρότυπό του, από παιδί, τις μεγάλες, παγκόσμιες ρομαντικές επαναστατημένες ψυχές, ιδιαίτερα του Πούσκιν, επιδιώκοντας να του μοιάσει σε όλα: “Δικό μου είναι το πνεύμα του, δικοί μου οι μαύροι πόνοι, μακάρι να είχα και το τέλος του” έλεγε για τον αγαπημένο του ποιητή. Πράγματι, είχε ένα τέλος όμοιο με του Πούσκιν: στον Καύκασο, σε ηλικία μόλις είκοσι έξι χρόνων, σε μονομαχία.
Ο Πετσόριν, κύριο πρόσωπο του αυτοβιογραφικού “Ένας ήρως του καιρού μας”, είναι το φιλολογικό alter ego του Λέρμοντωφ. Αξιωματικός του ρωσικού στρατού στον Καύκασο, ενώ γύρω μαίνονται οι μάχες με τους εξεγερμένους Τσετσένους, απολαμβάνει τις ηδονές μιας απομονωμένης παραδείσιας κοσμικής λουτρόπολης που μοιάζει να την έχει ξεχάσει ο πόλεμος. Μαζί με τον φίλο του αξιωματικό Γκρουσνίτσκι που συνάντησε εκεί τυχαία...
Μια ψυχή απροσάρμοστη, που “δεν χωράει” στα μέτρα της τρέχουσας συμβατικής ηθικής, ένας βυρωνικός “Δαίμονας” (Κάιν) ή πουσκινικός “Δον Ζουάν” (Ονιέγκιν) που εξεγείρεται όχι μόνο απέναντι στις διεφθαρμένες δομές της ρώσικης κοινωνίας αλλά και απέναντι στους ίδιους τους άδικους ουρανούς, διψώντας για ανθρώπινη δικαιοσύνη. Εωσφορικός επαναστάτης που υψώνει ως λάβαρο το λαβωμένο εγώ του και ζει τη ζωή του χωρίς φραγμούς, μοιραζόμενος τα πάντα δίκαια με τον “α λα ρούσα” σύντροφο - αδελφό και φίλο - εχθρό του Γκρουσνίτσκι. Μέχρι την εμφάνιση μιας διαφορετικής γυναίκας, της “πριγκίπισσας Μαίρης”, που γίνεται ο καταλύτης, διασπώντας το αχώριστο “δίδυμο” των ηρώων για να τους οδηγήσει στο δραματικό τέλος.
Αυτή είναι σε γενικές γραμμές η υπόθεση του μυθιστορήματος που δραματοποιεί δόκιμα και παρουσιάζει στο Θέατρο 104 η πολύ νεανική ομάδα Lab.oratorium. Στηριγμένη στην έξοχη μετάφραση της ποιήτριας Κατερίνας Αγγελάκη - Ρουκ, με όμορφα σκηνικά του Βασίλη Ταμβακάκη, κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, λειτουργικούς φωτισμούς της Άννας Σμπώκου, ωραία μουσική του Φώτη Σιώτα (ζωντανά επί σκηνής ο συνθέτης).
Η σκηνοθεσία του Βασίλη Καλφάκη (κίνηση Βρισηίδας Σολωμού) στοχεύει, πέραν της “υπόθεσης”, να αναταράξει τη βαθιά ψυχή του δύσκολου έργου και το πετυχαίνει. Οι ρυθμοί είναι ονειρικοί και οι ρόλοι σαν “σκιές καμόντων”. Ο Κωνσταντίνος Γεωργαλής δίνει ολιστικά τον μεικτό χαρακτήρα του Πετσόριν από φως και σκότος. Ο Απόστολος Καμιτσάκης ως “Γκρουσνίτσκι” “χαράζει” σε λευκό φόντο το “άλλο μισό” του ήρωα, τη σκιά του. Ο Βασίλης Καλφάκης με έντονες πινελιές τυπώνει τον “τρίτο” Βέρνερ, ως άσπρη σκιά σε μαύρο φόντο. Η Δάφνη Νικητάκη (πριγκίπισσα Μαίρη) μετωπικά και αδρά γράφει το πρόσωπο της διαφορετικής γυναίκας, “χωρίς ίσκιο”. Η Περσεφόνη Παντοπούλου, σωστά, αποδίδει ως κατατομή την “άχρωμη” Λιγκόφσκι και η Ασημίνα Αναστασοπούλου (Βέρα) διαθλάται μέσα στον δικό της ημιβυθισμένο ρόλο.
