Ρεπορτάζ: Θάνος Μαντζάνας
Φωτο: Άκης Σπυριδάκης
Η επανακυκλοφορία του ενός και μοναδικού προσωπικού δίσκου του Θάνου Ανεστόπουλου, επαυξημένου μάλιστα με ένα δεύτερο CD που περιέχει δέκα ακυκλοφόρητα μέχρι τώρα τραγούδια του, μας δίνει τη δυνατότητα να αναλογιστούμε λίγο περισσότερο πάνω στο έργο του ξεχωριστού δημιουργού που έφυγε τόσο νωρίς και το οποίο ήταν αξεδιάλυτα δεμένο με τη ζωή του, ακριβώς όπως και εκείνη ήταν ίσως ακόμα περισσότερο συνδεδεμένη με αυτό.
Ενάμιση χρόνο μετά τον θάνατο του Θάνου Ανεστόπουλου, η Inner Ear τιμά τη μνήμη του κυκλοφορώντας δέκα τραγούδια του που δεν υπήρχαν μέχρι τώρα σε δίσκο συμπεριλαμβάνοντας -και πολύ σωστά- στην πολύ φροντισμένη έκδοση και το πρώτο (και μοναδικό, όπως έμελλε να αποδειχθεί) προσωπικό album του, το «Ώς το τέλος», που είχε κυκλοφορήσει φυσικά η ίδια έγκριτη ανεξάρτητη εταιρεία από την Πάτρα τον Απρίλιο του '12. Θεωρούμε λοιπόν λογικό να αρχίσουμε από το παλαιότερο χρονολογικά, δηλαδή το δεύτερο για το οποίο θα πούμε, λίγο ή και πολύ αιρετικά για τους φανατικούς του Θάνου Ανεστόπουλου, ότι μας είχε αφήσει μιαν ανάμεικτη αίσθηση όταν είχε κυκλοφορήσει, η οποία, όταν το ξανακούσαμε τώρα, όχι μόνον δεν διαφοροποιήθηκε, αλλά αντίθετα έγινε ακόμα πιο έντονη, ταυτόχρονα όμως και με πολύ πιο ξεκάθαρους τους λόγους γι' αυτή.
Το «Ώς το τέλος» κυκλοφόρησε τέσσερα χρόνια μετά τον τελευταίο δίσκο (μην υπολογίζοντας επανακυκλοφορίες και συλλογές) του συγκροτήματος του οποίου ο Θάνος Ανεστόπουλος ήταν ηγέτης, εγκέφαλος και ψυχή του ταυτόχρονα, που φυσικά δεν ήταν άλλο από τα Διάφανα Κρίνα και τρία χρόνια μετά την επίσημη ανακοίνωση της διάλυσής τους, που όμως εκείνος ήταν το μόνο μέλος που δεν είχε υπογράψει, σαφέστατα δείχνοντας ότι η απόφαση γι' αυτή ήταν όλων των υπολοίπων εκτός από δική του. Χωρίς λοιπόν προφανώς να πιστεύουμε ότι δεν είχε διάθεση ή και έμπνευση για να κάνει τον συγκεκριμένο δίσκο, θεωρούμε ότι αυτά τα εννέα τραγούδια σε δικούς του στίχους (εκτός από δύο που αντίστοιχα είναι μελοποίηση ποιημάτων του Νίκου Καββαδία και του Αρσένι Ταρκόφσκι, ενός σπουδαίου Ρώσου ποιητή που ήταν πατέρας του -κατά πολύ γνωστότερου διεθνώς από τον ίδιο- κορυφαίου σκηνοθέτη Αντρέι Ταρκόφσκι) αναπόφευκτα γράφτηκαν υπό το κράτος μιας πίεσης, αν όχι και λύπης, του Θ. Ανεστόπουλου μετά τη διάλυση του γκρουπ του, αλλά πιθανόν και του άγχους του να ανταποκριθεί στα μέχρι τότε στάνταρ που είχε θέσει ο ίδιος στον εαυτό του.
Στη συνέχεια, δεν τα βοήθησε ο τρόπος που ενορχηστρώθηκαν και ηχογραφήθηκαν, καθώς, παρά τη σποραδική παρουσία μερικών ακόμα από τον ευρύτερο κύκλο των φίλων και σταθερών συνεργατών του, όπως του Νίκου Γιούσεφ στο μουσικό πριόνι, ουσιαστικά το μόνο που προστίθεται στη δική του κιθάρα είναι αυτές της ηγετικής δυάδας των Illegal Operation Μανώλη Αγγελάκη και Στάθη Ιωάννου συν το μπάντζο του δεύτερου κάποιες στιγμές. Το αποτέλεσμα είναι ένας «κλειστοφοβικός» ήχος, που δεν αφήνει τα τραγούδια, ούτε καν την ερμηνεία του δημιουργού τους, να «αναπνεύσουν» όπως και όσο θα χρειαζόταν.
Αξίζει πάντως να σημειώσουμε ότι το ποίημα του Νίκου Καββαδία που είχε επιλέξει να μελοποιήσει σε εκείνο τον δίσκο ο Θ. Ανεστόπουλος δεν ήταν κάποιο από τα γνωστότερά του αλλά -προφητικά ή επειδή είχε κάποιο είδος προαισθήματος ίσως;- το «Γράμμα ενός αρρώστου».
Αντίθετα, δεν είχαμε καμία τέτοια αίσθηση από την πρώτη ήδη ακρόαση των δέκα ακυκλοφόρητων τραγουδιών (με τέσσερα σε αυτή την περίπτωση να μην έχουν δικούς του στίχους, αλλά να αποτελούν μελοποιήσεις ποιημάτων ισάριθμων άλλων, ανάμεσά τους και ενός του Ιωάννη Πολέμη) που υποθέτουμε ότι θα ηχογραφήθηκαν στη συνέχεια. Παρότι δηλαδή δεν τον συνοδεύει κανένας άλλος μουσικός πλην των Αγγελάκη και Ιωάννου και είναι οι κιθάρες και πάλι που έχουν τον πρώτο λόγο (αν και ο δεύτερος, εκτός από μπάντζο, παίζει επίσης μπάσο και παρέχει δόσεις θορύβου), το ακρόαμα είναι πολύ πιο πλούσιο μα και «ανοιχτό» ηχητικά και ο Ανεστόπουλος, ολοφάνερα πολύ πιο χαλαρός, δίνει μερικές από τις καλύτερες ερμηνείες του. Ειδικά το «Θυμάμαι» είναι ισάξιο, αν όχι ανώτερο, στιχουργικά μα και μουσικά, των κορυφαίων στιγμών του με τα Διάφανα Κρίνα.
Θυμάμαι θλίψη πλάι σου που έσταζε
σε ουρανό καθάριο άψογος σαν έμοιαζε
θυμάμαι σύννεφα υγρά που τρέχανε
και πολιτείες που είχανε γκρεμούς και πέφτανε
Θυμάμαι άγουρα κορίτσια τρέμανε
σε αγκαλιές που μόνο δόλο κρύβανε
θυμάμαι νότες βγαίναν απ’ το τίποτα
σαν σιγαλιές από νυχτιές σε άστρα ανύποπτα
Θυμάμαι ανθρώπους που τον χρόνο αλέθανε
φτιάχνανε κεντήματα για άδεια μνήματα
θυμάμαι νυχτερίδες που γεννούσανε
άγια βρέφη στων θαλασσών τα κύματα
Θυμάμαι άνεμο ιερό που γλένταγε
σε ουρανό καθάριο αμόλυντο σαν κούρνιαζε
θυμάμαι στα δυο μάτια της πως έβρεχε
και στα δυο χέρια της η μέρα πως ανέτελλε
Θυμάμαι τα παιδιά που ανάσαιναν ποιήματα
και πέφταν σαν πουλιά σε ηλεκτροφόρα σύρματα
θυμάμαι μαύρα ρούχα έκρυβαν το δέρμα τους
μα κρίνο διάφανο λευκό ήταν το γέλιο τους
Θυμάμαι μου 'παν θα έρθει ένα πλοίο απ' το διάστημα
που θα μας πάρει μακριά απ’ όλα τα άσχημα
θυμάμαι ένα φίλος που φύγε νωρίς μας όρκισε
στα πιο μεγάλα μακρινά άστρα να φτάσουμε...
Όπως κι αν έχει, πρόκειται για μια πραγματικά αξιέπαινη -και εξαιρετικά χρήσιμη για την αποτίμηση του έργου του δημιουργού- κυκλοφορία, όχι απλά φόρο τιμής αλλά και τον καλύτερο επικήδειο για τον Θάνο Ανεστόπουλο. Έναν δηλαδή υπέρ το δέον μάλλον ευαίσθητο -και ίσως γι' αυτό και σε έναν βαθμό αυτοκαταστροφικό- άνθρωπο που εν τέλει το έργο του δεν ήταν παρά η ελεγεία και όχι απλή αποτύπωση της ίδιας της ζωής του. Αφού ήταν προικισμένος με το ανάλογο ταλέντο, από τη ζωή αυτή δεν μπορούσε παρά να προκύψει ένας άκρως ιδιοσυγκρασιακός μουσικός, καλός συνθέτης, προσωπικότατος ερμηνευτής και, πάνω από όλα, ο μοναδικός αληθινός ποιητής που πέρασε ποτέ από το ελληνικό ροκ και του οποίου το νήμα της ζωής ο καρκίνος έκοψε δυστυχώς λίγους μήνες πριν συμπληρώσει καν τα πενήντα χρόνια του. Έτσι είναι, φίλε Θάνο, «πεθαίνουν οι καλύτεροι οι ποιητές της θλίψης / και ζουν οι αθλιότεροι εκπρόσωποι της σήψης», όπως τραγούδησες στο «Καταραμένοι ποιητές». Μακάρι να μην τους είχες κάνει το χατίρι, αλλά δυστυχώς δεν τα κατάφερες και το μόνο που απέμεινε, όχι ως παρηγοριά, μα σαν υποθήκη, είναι το σημείωμά σου στο ένθετό του «Ώς το τέλος».
"Ο δρόμος είναι ένας. Δεν είναι περισσότεροι από έναν. Είναι ένας και μοναδικός, με την ελαφρότητα και τη βαρύτητα των συνεχόμενων αφετηριών και τερματικών σταθμών. Τίποτα δεν πεθαίνει οριστικά. Στην πραγματική ζωή και στο σύμπαν της δημιουργίας απ' το κάθε τέλος ξεκινά και μια νέα ανθοφορία, μια καινούργια γέννηση. Και έτσι περπατιέται αυτός ο ένας δρόμος, μέχρι την τελείωση... "ΩΣ ΤΟ ΤΕΛΟΣ"..!
