Με την επανακυκλοφορία του εμβληματικού έργου του Χόρχε Σεμπρούν "Ο δεύτερος θάνατος του Ραμόν Μερκαντέρ" στη μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου, οι εκδόσεις Θεμέλιο αποκαθιστούν μια σοβαρή έλλειψη στα αναγνωστήρια των νεότερων αναγνωστών. Εδώ και χρόνια εξαντλημένο το έργο της επινοημένης ιστορίας του δολοφόνου του Τρότσκι, με την επανέκδοση του στο πλαίσιο των 55 χρόνων από την ίδρυση του Θεμέλιου επαναφέρει στο προσκήνιο όχι μια μυθοπλασία, αλλά τη συνθήκη που διαμορφώθηκε τα σκοτεινά χρόνια της σταλινικής κυριαρχίας.
Ανάμεσα στην ιδεολογία της στράτευσης και στον πραγματικό κόσμο των πρακτόρων και των μυστικών αποστολών, εκεί όπου η διάψευση αρχίζει να διαγράφεται με σαφήνεια, ο Ραμόν Μερκαντέρ δίνει την ευκαιρία στον Σεμπρούν να σκιαγραφήσει μια δαιδαλώδη εποχή μέσα από ένα κατασκοπευτικό μυθιστόρημα με σύνθετη αφηγηματική τεχνική, εγκιβωτισμένες ιστορίες, πρόσωπα ζωντανά και βίαια, που συνθέτουν τον συλλογικό καμβά στη μεγάλη τοιχογραφία των επαναστάσεων και των σκοτεινών χρόνων των σταλινικών ανακρίσεων.
Στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου ο Χόρχε Σεμπρούν, μέσα από τον ήρωα του μυθιστορήματός του που φέρει το όνομα του ανθρώπου που δολοφόνησε τον Τρότσκι, ξεδιπλώνει όλη την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος από τον Εμφύλιο της Ισπανίας μέχρι τον θάνατο του Στάλιν και το 20ό Συνέδριο.
Βιωμένη ιστορία για τον Ισπανό συγγραφέα, που επέμενε να γράφει στα γαλλικά, ο οποίος έζησε τη ναζιστική θηριωδία του Μπούχενβαλ, αναρριχήθηκε στην κομματική ιεραρχία του ισπανικού κομμουνιστικού κόμματος, διαγράφτηκε και επανεξέτασε τη στάση του για να γίνει υπουργός της κυβέρνησης Γκονζάλες, να παραμείνει αντισταλινικός και αμφιλεγόμενος. Όπως άλλωστε έγραφε για τον σεναριογράφο του "Ζ" ο Βασίλης Βασιλικός στην "Αυγή" λίγες ημέρες μετά τον θάνατό του, "σιγά - σιγά η ‘Δεξιά’ τον οικειοποιήθηκε, αλλά δεν μπόρεσε να τον εξαγοράσει. Σφοδρός αντισοβιετικός σε όλη την κατοπινή του πορεία, ποτέ δεν έπαψε να είναι ένας πραγματικός αριστερός".
Ανάμεσα στην πολιτική και τη συγγραφή ο Σεμπρούν άφησε το στίγμα του και στις δύο, ωστόσο αναμφισβήτητα η τελευταία, η πιο σημαντική, είναι αυτή που τον εντάσσει στη χορεία των σημαντικών Ευρωπαίων συγγραφέων με έργο που συνδιαλέγεται γόνιμα και μόνιμα με την Ιστορία και τη μνήμη.
"Ο δεύτερος θάνατος του Ραμόν Μερκαντέρ" πρωτοκυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1969 από τις εκδόσεις Gallimard και την ίδια εκείνη χρονιά κέρδισε το βραβείο Φεμινά. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε το 1983 σε μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου, ο οποίος ήταν και προσωπικός φίλος του Σεμπρούν. Η σημερινή επετειακή έκδοση χρησιμοποιεί την ίδια μετάφραση, μόνο που πλέον εκδίδεται μονοτονικά και με νέα τυπογραφική επιμέλεια. Επίσης διατηρήθηκε το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης, που είχε φιλοτεχνήσει ο Αλέξανδρος Ίσαρης.
