Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Σε πολύ πιο σύγχρονο από τα κτηριακά συγκροτήματα στα οποία αναφερθήκαμε στην προηγούμενη συνέχεια του «Ρωμαϊκού» μας διπτύχου, στο Parco della Musica, έργο του -οικείου μας από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχο- Renzo Piano, παρακολουθήσαμε την εκτελεστικά άψογη αλλά τελολογικά αμφιλεγόμενη «αινιγματική και αποσπασματική» αναβίωση του μεταμοντέρνου δράματος Hamletmachine του Heiner Müller στην αναγνωρίσιμα προσωπική σκηνοθεσία του Bob Wilson. Ωστόσο, η κατ’ ανάγκην αγχώδης μετακίνηση από τη Sala Borgna του θεατρικού «γεγονότος» στην αίθουσα Μουσικής Santa Cecilia, όπου ελάχιστη ώρα αργότερα δόθηκε συναυλία της Ορχήστρας της Εθνικής Ακαδημίας της Αγίας Καικιλίας με αρχιμουσικό τον Sir Antonio Pappano, ήταν αρκούντως διαφωτιστική για σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο αθηναϊκό και το ρωμαϊκό οικοδόμημα του Πιάνο. Η καταρρακτώδης βροχή, που επί ώρες μαινόταν στην Αιωνία Πόλη, μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε την προστατευτική, για κοινό και προσωπικό, ενότητα του αρχιτεκτονικού συμπλέγματος της ίδιας, μέσω εσωτερικών διαδρόμων, έναντι της διασποράς των κτηρίων του Φαλήρου, λειτουργικών και θεματικών, που αναγκάζουν σε μεταβάσεις υπό ακάλυπτο ουρανό, ενίοτε όχι τόσο φιλικό, ακόμη και για τα δεδομένα του συνήθως αίθριου ή έναστρου εκείνου της Αττικής!
Το πρόγραμμα της συναυλίας (14/12/2017), στοχεύοντας σε επισκέπτες με εορταστική διάθεση, αποκάλυψε ζεστή και ισορροπημένη ακουστική και μιαν ορχήστρα που δικαίως διαιωνίζει τη φήμη της, ήδη από τον καιρό που ο Victor de Sabata την οδηγούσε ως Orchestra dell’ Augusteo. Στο α' μέρος ο Παππάνο χάρισε μιαν αξιαγάπητη και τρυφερή στους τονισμούς λεπτομερειών ανάγνωση της -μηδέποτε εκτελεσθείσης εν ζωή του συνθέτη της- Συμφωνίας του 17χρονου Georges Bizet (1838-1875). Πριν το διάλειμμα, τον ιταλικής καταγωγής Βρετανό μαέστρο και την Ορχήστρα πλαισίωσαν η Χορωδία και η Παιδική Xορωδία της Όπερας της Ρώμης για μιαν επιλογή από την ακατάβλητη Κάρμεν του ετοιμοθάνατου Γάλλου. Ως λιγότερο ιδιωματική και ευτυχή στην ηχητική εξισορρόπηση των οργανικών ομάδων προσλάβαμε τη δημοφιλέστερη 2ησυμφωνία από τις 3 του Γεωργιανής καταγωγής Ρώσου Alexander Porfiryevich Borodin (1833-1887), που εγκαινίασε το β' μέρος της συναυλίας. Μας αποζημίωσαν όμως οι καταληκτικοί «Πολοβτσιανοί Χοροί» από την ανολοκλήρωτη όπερα του ιδίου Πρίγκιπας Ιγκόρ (1890), στην αυθεντική τους εκτύλιξη και με την ευεργετική συμβολή της χορωδίας. Οι θερμές επευφημίες ανταμείφθηκαν με ένα ακόμη ρωσικό λυρικό κόσμημα, την εισαγωγή από την όπερα του Μιχαήλ Γκλίνκα (1804-1857) Ρουσλάνος και Λουντμίλλα (1842) σε μιαν ανάγνωση με λογικά τέμπι και ευφρόσυνο πνεύμα.
Όπως το έφερε η περίσταση, η απογευματινή παράσταση της Κυριακής 16/12/2017 στο Teatro dell’ Opera (μέχρι το 1928 Constanzi) της ιταλικής πρωτεύουσας παρέσχε ευκαιρία ανανέωσης της γνωριμίας με τον -γνώριμο του αθηναϊκού κοινού από συμφωνικές μετακλήσεις του στο ΜΜΑ- Daniele Gatti (*1961), αυτή τη φορά ως μαέστρο όπερας και δη γαλλικής, μετά από ευδόκιμη θητεία στην Εθνική Ορχήστρα της Γαλλίας (2008-2016). Η ανάγνωσή του για την Καταδίκη του Φάουστ (1846) του Εκτόρ Μπερλιόζ (1803-1869), προσανατολισμένη σε μπετοβενική οπτική -κατά δήλωσή του-, υπήρξε διαυγής, ευαίσθητη σε ένα ευρύ φάσμα δυναμικής, συχνά εκλεπτυσμένη έως υπερβολής, αλλά οπωσδήποτε υποστηρικτική μονωδών μιας νέας γενιάς, με αδιαμφισβήτητη μουσικότητα αλλά και με ενοχλητική έλλειψη αυθεντικού γαλλικού ιδιώματος. Ούτε η μεσόφωνος Veronica Simeoni ως Μαργαρίτα ούτε ο υποκριτικά και φωνητικά χαρισματικός -εσχάτως ως Φίγκαρο του Μότσαρτ υπό τον Κωνσταντίνο Καρύδη- συμπατριώτης της μπασοβαρύτονος Alex Esposito, ακόμη δε λιγότερο ο ηδύφωνος τενόρος Pavel Černoch ως Φάουστ, με σημειακά προβλήματα στην ψηλή περιοχή για την ερωτική σκηνή, δεν κατόρθωσαν να «γράψουν» στη σκηνή. Υπεύθυνος γι’ αυτό ήταν ίσως ο πολυπράγμων Damiano Michieletto, που, αναζητώντας σκηνοθετικές διεξόδους γι' αυτή την παράδοξη «légende dramatique», αναλύθηκε εν τέλει σε δημιουργική ψυχανάλυση του Φάουστ.
Έτσι, υπό τον ήχο του Ουγγρικού εμβατηρίου, ο ατυχής Τσέρνοχ παρουσιάσθηκε ως παιδί μέθυσου πατέρα, κακοποιούμενο σεξουαλικά από τους συμμαθητές του, περίπου σαν τον νεαρό της βασισμένης στον Jean Genet κινηματογραφικής τριλογίας του Todd Haynes Poison! Το πανδαιμόνιο αντιδράσεων που ακολούθησε στην αίθουσα κατά τη λήξη της α' πράξης ήταν απερίγραπτο. Όρθιος πάνω στο... θρανίο, ο Τσέχος καλλιτέχνης ανέμενε τη μετάβαση στην επόμενη εικόνα, με κατεβασμένο το παντελόνι και βαλλόμενος από τους άλλους «εφήβους», ενώ επόμενες πράξεις τού επεφύλασσαν νέες σκηνικές δοκιμασίες, που θα μας απασχολήσουν όμως επίκαιρα σε επόμενη συνέχεια της στήλης...
