Από τους σημαντικούς ιστορικούς της γενιάς του, που επέμεινε και διέδωσε την κουλτούρα της αρχειακής έρευνας και με την επιστημονική του εργασία συνέβαλε σε μια ουσιαστική κατανόηση για την "αληθινή φυσιογνωμία" της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, στην αποκαθήλωση των ιστορικών μύθων του "εθνικού" αφηγήματος αλλά και στη διασαφήνιση του ρόλου της Εκκλησίας στη νεότερη Ιστορία μας, ο Βασίλης Κρεμμυδάς, έφυγε από τη ζωή στα 82 του χρόνια και κηδεύτηκε χθες στις 4 μ.μ. από το Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Γεννημένος το 1935 στη Μεσσήνη, βίωσε στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια την οικονομική στέρηση της οικογένειας και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς της κατοχικής και εμφυλιακής Ελλάδας. Στα φοιτητικά του χρόνια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών γνώρισε τους περιορισμούς του ακαδημαϊκού κατεστημένου της εποχής, ενός πανεπιστημίου αποστεωμένου από την ιδρυτική του αρχή της ελευθερίας στη γνώση.
Η συνέχιση των σπουδών του αρχικά στο Πανεπιστήμιο της Λυών, στο οποίο κατόπιν δίδαξε, και στην Ecole des Hautes Etudes en Siences Sociales στη συνέχεια, τον ενέταξε στην κουλτούρα της μελέτης και της έρευνας των αρχειακών πηγών. Ήρθε σε επαφή με τους νέους κλάδους της Ιστοριογραφίας, αλλά και με τον άνεμο ελευθερίας που του είχε στερήσει η ελληνική εμπειρία.
Η επάνοδός του στην Ελλάδα τον έφερε αρχικά στην ιδιωτική εκπαίδευση και τη δεκαετία του 1980 στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, όπου υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ίδρυσής τους με καινοτόμες ιδέες για τη διασπορά του πανεπιστημίου στην πόλη και ακόμα πιο καινοτόμες στο επιστημονικό του πεδίο. Με εξειδίκευση στην Οικονομική Ιστορία, το 1988 εξελέγη καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο υπηρέτησε μέχρι τη συνταξιοδότησή του.
"Ο ιστορικός γνωρίζει ότι νοοτροπίες και επιλογές ατομικών συμπεριφορών όχι μόνο δεν υπάρχουν ερήνην των κοινωνικών σχέσεων, αλλά και ελαύνονται απ' αυτές, καίτοι χωρίς να το συνειδητοποιούμε" έγραφε ο Βασίλης Κρεμμυδάς στο βιβλίο του "Διπλό ταξίδι. Ψηλαφήσεις ενός ιστορικού" (Βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη), το οποίο συγκεντρώνει μελέτες του από το 1955 έως το 2007, καθώς και ένα εκτενές εισαγωγικό αυτοβιογραφικό κείμενο. Ειδικά σ' αυτό ο Βασίλης Κρεμμυδάς αποτυπώνει το σχόλιό του πάνω στη διαλεκτική σχέση του ιστορικού με το περιβάλλον του, καταθέτει προβληματισμούς για την καταγωγή, τις συναρτήσεις και τους δρόμους της ιστοριογραφικής σκέψης. Ως εκ τούτου αυτοπροσδιορίζεται ως "κοινωνικό υποκείμενο" έχοντας καταλήξει στην πεποίθηση ότι "κοινωνία και υποκείμενο συνδιαμορφωνόμαστε".
Άλλωστε ένα από τα μείζονα θέματα που τον απασχόλησαν ιδιαίτερα, από τα χρόνια ακόμα της Γαλλίας, εκτός από τον ρόλο του τεκμηρίου, ήταν "ο πρωταρχικός ρόλος της Ιστορίας -και της Ιστοριογραφίας- στη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης".
Στα δύσκολα νεανικά χρόνια η Αριστερά προσθέτει εφόδια που θα τον συνοδεύσουν στον βίο και την επιστημονική του διαδρομή. Τροφοδοτεί τη σκέψη, ακονίζει την κριτική, ερευνητική του σπουδή πάνω σε κοινωνικά και επιστημονικά πεδία. Πολύτιμη η αρθρογραφία του στην "Αυγή". Ακόμα πολυτιμότερη η συνεισφορά του στην κατανόηση και ερμηνεία της Επανάστασης του 1821, για την οποία καταθέτει έργο αναφοράς στην ελληνική μαρξιστική ιστοριογραφία, και στην ανάδειξη πτυχών και κεντρικών ζητημάτων του 19ου και 20ού αιώνα σε σχέση με τη διαπλοκή ιδεολογίας και Ιστορίας, αλλά και την "κατασκευαστική των μύθων".
Ο ίδιος άλλωστε άνοιξε τον δρόμο για την αποκαθήλωση του μύθου του "Κρυφού Σχολειού" ή της έναρξης της Επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Αγία Λαύρα την 25η Μαρτίου 1821. Ιδιαίτερη ήταν επίσης η μέριμνά του για τον ρόλο της οικονομικής ιστορίας στην Ιστοριογραφία και κατ' επέκταση στο έργο του όταν διερευνά ιδιαιτέρως την ελληνική ναυτιλία.
"Ο ρόλος της στο τέλος της Τουρκοκρατίας γενικά", γράφει, "η κυριαρχία της δηλαδή στο ελληνικό εμπόριο και στις θαλάσσιες μεταφορές στην ανατολική Μεσόγειο και η ευρύτατη εμπλοκή, όχι μόνο του εκτός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ελληνισμού αλλά και της υπόδουλης ελληνικής κοινωνίας, ήταν καταλυτικός για την πορεία του ελληνισμού προς το 1821". Παράλληλα βλέπει την Επανάσταση σε συνάρτηση με τις ευρύτερες ευρωπαϊκές εξελίξεις της περιόδου.
Δάσκαλος και άοκνος μελετητής των ιστορικών πηγών, ο Βασίλης Κρεμμυδάς έγραψε δεκάδες μελέτες Οικονομικής Ιστορίας, με πιο πρόσφατη την «Ελληνική Επανάσταση του 1821» (2016). Πολυγραφότατος και πολυδιάστατος συγγραφέας, επιδόθηκε και στην επιφυλλιδογραφία, έγραψε ακόμα και παιδικά βιβλία. Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Τέχνης και Πολιτισμού της Βουλής και διευθυντής της αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας "Αρχεία πρωθυπουργού, υπουργών, υφυπουργών και της γενικής γραμματείας της κυβέρνησης".
Ο πρόεδρος της Βουλής στο συλλυπητήριο μήνυμά του κάνει λόγο για την απώλεια "ενός σημαντικού πνευματικού ανθρώπου ο οποίος εμπλούτισε την ελληνική Ιστοριογραφία με το συγγραφικό έργο του. Ο Βασίλης Κρεμμυδάς υπηρέτησε την ανώτατη εκπαίδευση με σπάνιο ήθος συμβάλλοντας στην εκπαίδευση πολλών γενεών. Με τη μαχητική αρθρογραφία του μέσα από τις στήλες της “Αυγής” πρωτοστάτησε στον αγώνα για μια σύγχρονη δημοκρατική Παιδεία, ενώ μέσα από τις μελέτες του για την οικονομική ιστορία εμπλούτισε την ιστοριογραφική έρευνα της χώρας μας".
Τη βαθιά του θλίψη εξέφρασε και ο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζοντας το έργο του για την Επανάσταση του 1821 "σημείο αναφοράς για την ελληνική μαρξιστική ιστοριογραφία".
