Της Λήδας Καζαντζάκη
Οι υπαιθριστές διέρρηξαν τα στεγανά. Έδειξαν την έξοδο από τη διακοσμητική χρήση της φύσης που έθεταν εξ ανάγκης οι συνθήκες αναπαράστασής της στους κλειστούς χώρους των εργαστηρίων. Ανέδειξαν στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα το φως σε καταλύτη της φευγαλέας υποκειμενικής εντύπωσης. Απελευθέρωσαν τον καλλιτέχνη από τους μαικήνες - «εντολοδόχους» του. Έτσι ώστε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του σκαπανέα του μοντέρνου, Σεζάν, «να μπορέσει να κατακτήσει περισσότερο την πεμπτουσία του θέματος παρά την απεικόνισή του».
Είναι το επίκεντρο και ίσως και ο στόχος της τελευταίας έκθεσης του εικαστικού Γιάννη Καστρίτση που παρουσιάζεται μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου στην «Αίθουσα Τέχνης Αθηνών», απέναντι από τη Δεξαμενή του Κολωνακίου. Τα βασικά στοιχεία του χωριού όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, το βουνό και το ποτάμι, που αποτυπώνει, όπως και ο Σεζάν, σε διαφορετικές παραλλαγές, αποτελούν το έναυσμά του για τις μορφοπλαστικές του αναζητήσεις. Δομεί τον χώρο του σε διαφορετικά επίπεδα με τα αδρά περιγράμματά τους και τους απτούς τους όγκους που φανερώνουν τη γνώση του σχεδίου. Συνθέτει την παλέτα του με χρώματα που βάφουν στις διαφορετικές εποχές τον ανοιχτό ορίζοντα, τις ορεινές, άγριες κι ανυπόταχτες πλαγιές, τα γυμνά, στωικά δένδρα, τις στρογγυλεμένες πέτρες και το νερό που ακολουθεί αμέριμνο τη ροή του. Εξακτινώνει τη γραφή του σε στροβίλους μικρούς και μεγάλους, γραμμένους χειρονομιακά με κάρβουνο και με πινελιές ευαίσθητες, ρευστές και ρέουσες, που αποδίνουν τα διαφορετικά συναισθήματα που τα στοιχεία αυτά γεννούν μέσα του.
Ο Γιάννης Καστρίτσης λειτουργεί ταυτόχρονα ως θεατής και γνώστης του οικείου, γενέθλιου τοπίου που εξερευνά συνεχώς με την διαρκώς έκπληκτη ματιά του καλλιτέχνη, που σπούδασε και έζησε μακριά από αυτό, ως έναν τόπο ανοίκειο και πρωτόγνωρο. Το επεξεργάζεται με το απαραίτητο δέος σε εικόνες λυρικές και ονειρικές, εκρηκτικές και βίαιες. Έτσι όπως κατεργάζεται με το σκεπάρνι του, ως τεχνίτης, το ξύλο της καρυδιάς σε γλυπτό - ομοίωμά του, που έχει στήσει ανάμεσα στα ζωγραφικά του έργα.
Αποκαλύπτει με τον τρόπο αυτό τις βαθιές και χαμένες σήμερα, μέσα στη βάναυση εκμετάλλευση και τη νόθα εξιδανίκευση των μεταπολεμικών χρόνων του εμφυλίου και της άναρχης αστικοποίησης, αρχέγονες και βαθιά ριζωμένες αλήθειες που συγκροτούν τη φύση, κατορθώνοντας να μείνει μακριά από τις φολκλοριστικές ανατυπώσεις της ή τις ναρκισσιστικές προβολές της. Μετασχηματίζει σε σύγχρονη τοπιογραφία τα λόγια του Γερμανοεβραίου φιλοσόφου Βάλτερ Μπένγιαμιν στο μοναδιαίο έργο του «Μονόδρομος»: «Αυτό που κάνει τόσο ασύγκριτη και ανεπανάληπτη την πρώτη θέα ενός χωριού, μιας πόλης μέσα στο τοπίο είναι που το απόμακρο πάλλει στενότατα δεμένο με τα κοντινά. Ακόμα δεν επετέλεσε το έργο της η συνήθεια. Μόλις αρχίσουμε να προσανατολιζόμαστε το τοπίο εξαφανίζεται, όπως η πρόσοψη ενός σπιτιού όταν μπούμε μέσα».
Info: Γιάννης Καστρίτσης, «Η δωρεά του τοπίου», Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4, Δεξαμενή. Διάρκεια έκθεσης: 3-29 Οκτωβρίου. Ώρες λειτουργίας: Τρ.-Παρ. 10.00-14.00 & 18.00-21.00, Σαβ. 10.00-14.30
