Του Γιάννου Περλέγκα
«Πρόκειται να έρθει το νέο είδος των ανθρώπων- ένα άλλο είδος, ξαφνικό - μία νέα ράτσα κι απόλυτοι - θα έχουν μιαν αφάνταστη τελειότητα». Αυτές οι πρώτες γραμμές από τον «Γιατρό Ινεότη» του Γιώργου Χειμωνά ήταν η έναρξη του μονολόγου του Ιβάν, του δεύτερου ρόλου που καλούμουν να παίξω, πριν από 14 χρόνια, στο έργο της Λούλας Αναγνωστάκη «Σ’ εσάς που με ακούτε». Ήταν η δεύτερη και τελευταία φορά που συνεργαζόμουν με τον Λευτέρη Βογιατζή, σε μια φοβερά επώδυνη, αλλά εν τέλει αποκαλυπτική για μένα στιγμή.
Λίγη σημασία έχουν αυτά τα ανεκδοτολογικά στοιχεία. Σημασία έχει η συνάντησή σου με τα κείμενα και πώς αυτά, συν τω χρόνω, δουλεύουν αποκαλυπτικά μέσα σου.
Η Αναγνωστάκη δανείστηκε τα λόγια του γιατρού Ινεότη και τα έβαλε στο στόμα του Ιβάν, ενός πολύ νέου, πολύ ευαίσθητου αλλά ταυτοχρόνως και πολύ παραιτημένου ανθρώπου, που σκοτώνει τον χρόνο του και το κορμί του με τον κυνισμό και τα ναρκωτικά. Τα λόγια αυτά, λοιπόν, είναι διττά: Πώς είναι δυνατόν να εμφανιστεί το νέο είδος των ανθρώπων; Πώς αυτοί θα έρθουν ξαφνικά; Τι πάει να πει ότι θα είναι απόλυτοι και θα έχουν μιαν αφάνταστη τελειότητα; Είναι, άραγε, μια τρομακτική διαπίστωση, αυτή που επαναλαμβάνει η Αναγνωστάκη μετά τον Χειμωνά; Μια απελπισμένη διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα απο-ανθρωπίζεται; Ο κυνισμός και η ντόπα του Ιβάν μας επιτρέπει να φανταστούμε κάτι τέτοιο. Ή μήπως είναι μια απεγνωσμένη ευχή, μια βαθιά ελπίδα για μια πραγματικά νέα ράτσα ανθρώπων, που θα έρθει «ξαφνικά», απαλλαγμένη δηλαδή από την ερεβώδη συνέχεια της Ιστορίας, από την αέναη επιβεβαίωση της ατέλειας του ανθρώπινου είδους;
Σκέφτομαι, δυστυχώς τώρα, 14 χρόνια μετά, ότι αυτές τις σκέψεις δεν μπόρεσα, δεν είχα εδώ που τα λέμε την εμπειρία, να τις κάνω, δεν είχα την εμπειρία ως ηθοποιός να θέσω αυτά τα ερωτήματα στον εαυτό μου. Μοιραία, ο ρόλος θα ήταν αλλιώς. Ή, πάλι σκέφτομαι, ίσως είχε χάσει κάτι από την αθωότητά του.
Στο έργο ακουγόταν από το στόμα ενός άλλου ρόλου ένας στίχος του Μανόλη Αναγνωστάκη: «Πλήθος ενέδρες της ζωής παραμονεύουν την πτώση σου». Τέσσερις απώλειες, αρκετά νωπές ακόμα, μετράει αυτό το έργο: Μανόλης Αναγνωστάκης, Γιώργος Χειμωνάς, Λευτέρης Βογιατζής και τώρα Λούλα Αναγνωστάκη. Είναι άλλος ένας λόγος να μελαγχολήσει κανείς, όταν αναλογίζεται πως δεν έθεσε τις ερωτήσεις που έπρεπε στον εαυτό του, όταν οι φράσεις αυτών των ανθρώπων τον πρωτοσυνάντησαν. Ότι, μετά από 14 χρόνια θα καταλάβαινε και πως «πρόκειται να έρθει το νέο είδος των ανθρώπων» και πως «πλήθος ενέδρες της ζωής παραμονεύουν την πτώση σου».
