Την ώρα που μαίνεται ο θόρυβος για το ζήτημα του Ελληνικού, την Τρίτη 3 Οκτωβρίου, όπως αποφασίστηκε στη διακοπείσα συνεδρίαση της προηγούμενης Τετάρτης, εισάγονται προς εξέταση τα δύο θέματα για τα οποία ξεσηκώθηκε όλος ο ορυμαγδός. Δηλαδή η έγκριση ή μη της κήρυξης - οριοθέτησης ως αρχαιολογικού χώρου περιοχής των Δήμων Αλίμου και Ελληνικού - Αργυρούπολης και η έγκριση ή μη του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης και της Περιβαλλοντικής Μελέτης για τον Μητροπολιτικό Πόλο Ελληνικού - Αγίου Κοσμά. Ανεξάρτητα από τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ την επόμενη Τρίτη, το γεγονός και μόνο ότι εισάγονται προς εξέταση και τα δύο θέματα αποκαθιστά την τήρηση της νομιμότητας αλλά και του κύρους ενός από τα αρχαιότερα γνωμοδοτικά συμβούλια του κράτους.
Η νομιμότητα δεν είναι μια λέξη κενή. Στην προκειμένη περίπτωση ορίζεται από την παράγραφο 2 του άρθρου 12 του αρχαιολογικού νόμου (Ν. 3028/2002) που προβλέπει ότι "Εάν εντός των περιοχών που πρόκειται να καλύψουν υπό εκπόνηση Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) ή Σχέδια Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) ή άλλα σχέδια χωρικών ρυθμίσεων δεν έχουν οριοθετηθεί αρχαιολογικοί χώροι, αυτοί οριοθετούνται προσωρινά, βάσει σχεδιαγράμματος κλίμακας τουλάχιστον 1: 2.000 που καταρτίζεται από την Υπηρεσία, με βάση επαρκή επιστημονικά στοιχεία και ιδίως ευρήματα που πιθανολογούν την ύπαρξη μνημείων και το οποίο εγκρίνεται από τον υπουργό Πολιτισμού με απόφασή του που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως". Το είπε σαφώς άλλωστε και η νομική σύμβουλος του κράτους στο υπουργείο Πολιτισμού, στη συνεδρίαση του ΚΑΣ την προηγούμενη Τετάρτη, ότι η κήρυξη "λογικά προηγείται" της έγκρισης χωρικών σχεδίων. Η ίδια άλλωστε διαδικασία ακολουθήθηκε και στην περίπτωση των νεότερων μνημείων που υπάρχουν στην περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Προηγήθηκε ο χαρακτηρισμός τους ως μνημεία στη συνεδρίαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων της 13ης Οκτωβριου 2016 και κατόπιν, πριν από περίπου είκοσι ημέρες, εισήχθη προς εξέταση και το ΚΣΝΜ ενέκρινε ομόφωνα το Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης και της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την επένδυση στο Ελληνικό.
Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες από τη δεκαετία του ’60 ακόμα. Όμως και σε πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες για τα ολυμπιακά έργα, για το μετρό και το αμαξοστάσιο του Τράμ στο πρόσφατο παρελθόν έχουν εντοπιστεί αρχαία οικιστικά κατάλοιπα, οικοδομικά λείψανα, ταφικά σύνολα, λατομεία, εργαστηριακοί χώροι κ.ά. που χρονολογούνται από τα προϊστορικά μέχρι τα μεταβυζαντινά χρόνια. Οι αρχαιότητες δε των κλασικών χρόνων συσχετίζονται από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων με τους αρχαίους Δήμους Αλιμούντος, γενέτειρας του Θουκυδίδη, και Ευωνύμου, το κέντρο του οποίου έχει εντοπιστεί στο κτήμα Τραχώνων, όπου βρίσκεται το αρχαίο θέατρο με την ορθογώνια ορχήστρα.
Η κήρυξη δεν επηρεάζει την επένδυση, όπως επισημαίνει σε κάθε τόνο η αρχαιολογική υπηρεσία, δεδομένου ότι αφορά γνωστοποίηση στον επενδυτή ότι σε συγκεκριμένα σημεία έχουν εντοπιστεί και ενδέχεται να εντοπιστούν αρχαιότητες και σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει τη δόμηση ή την εκτέλεση έργων. Η παράκαμψη της νόμιμης οδού ελλοχεύει τον κίνδυνο για σοβαρές καθυστερήσεις στο έργο, δεδομένου ότι ήδη ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αλλά και άλλοι φορείς έχουν δηλώσει δημόσια ότι θα προσφύγουν στο ΣτΕ.
Η κήρυξη δεν είναι λέξη "επικίνδυνη". Δεν έχει επηρεάσει στο παρελθόν αντίστοιχα έργα, μικρότερου ή μεγαλύτερου βεληνεκούς, που έχουν ολοκληρωθεί με επιτυχία σε όλη τη χώρα ή συνεχίζονται. Δεν έχει εμποδίσει τη δημιουργία του Μετρό της Αθήνας, σε διάφορους σταθμούς του οποίου θαυμάζουμε εκθέσεις αρχαιολογικών ευρημάτων. Δεν εμπόδισε την οικοδόμηση του σύγχρονου κτηρίου της Εθνικής Τράπεζας στην πλατεία Κοτζιά να συνυπάρχει με την έκθεση της ανασκαφής σε εκείνο το σημείο. Δεν εμπόδισε την ανασκαφή που εντόπισε τους περίφημους "80 δεσμώτες του Φαλήρου" μέσα στο πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σ. Νιάρχος και την εν συνεχεία ανάδειξή τους. Δεν θα εμποδίσει τη συνύπαρξη της Decumanus Maximus με το μετρό Θεσσαλονίκης. Για την τελευταία μάλιστα είναι νωπές ακόμα οι μνήμες από τη συγκυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου, που έγινε αφορμή να χαθεί πολύτιμος χρόνος εις βάρος της κατασκευής του έργου, υιοθετώντας επί της ουσίας τη λύση της καταστροφής των αρχαιοτήτων διά της απόσπασής τους από τον χώρο όπου εντοπίστηκαν. Ωστόσο, όπως αποδείχτηκε από την κατοπινή διαχείριση του έργου επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έγινε εφικτή η συνύπαρξη μετρό και αρχαιοτήτων επ' ωφελεία και του έργου, και των πολιτών, και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για πραγματικές καθυστερήσεις σε ό,τι αφορά το Ελληνικό θα, πρέπει να ανατρέξουμε στο 2012. Η τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού κατέθεσε αρχαιολογική έκθεση αντί να εισαγάγει το θέμα της κήρυξης προς εξέταση στο ΚΑΣ. Αλλά και το 2014 η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού επέλεξε να βάλει στο συρτάρι την κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, ζητώντας από τις υπηρεσίες να προωθήσουν την οριοθέτηση μόνο του κηρυγμένου από το 1957 αρχαιολογικού χώρου στον Άγιο Κοσμά. Αυτές τις εξωθεσμικές διαδικασίες που οδήγησαν στην καθυστέρηση πέντε χρόνων καλείται να λύσει η σημερινή κυβέρνηση στη βάση των συνταγματικών επιταγών, ώστε να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον και παράλληλα να δημιουργηθεί ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον.
Για την υποχρέωση της κήρυξης, η νυν γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, η οποία δέχεται πυρά από πολλές πλευρές, είχε ενημερώσει την υπουργό Πολιτισμού τόσο εγγράφως, από τους πρώτους μήνες της θητείας της, όσο και προφορικά. Το ίδιο είχε πράξει και με τους επικεφαλής της επένδυσης.
Επί του θέματος πολύ μελάνι χύνεται, πολύς λόγος γίνεται. Η ρητορική της αντιπολίτευσης, όπως και στο παρελθόν έτσι και επί του προκειμένου έχει σαφείς στοχεύσεις. Πρωτίστως τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Για το θέμα έχουν τοποθετηθεί επίσης πολλοί υπουργοί της κυβέρνησης όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ, διαμηνύοντας σε όλους τους τόνους ότι η επένδυση πρέπει να ολοκληρωθεί χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις, με σεβασμό όμως στο κείμενο νομοθετικό πλαίσιο.
Ο πλέον αρμόδιος όμως για όλη τη διαχείριση του ζητήματος και για τον τρόπο που πήρε αυτές τις διαστάσεις ακόμα δεν έχει τοποθετηθεί. Η υπουργός... λείπει σε ταξίδι για δουλειές.
