Η δημιουργία των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη το 1983, ήταν μια βαθύτατα δημοκρατική και προοδευτική πράξη. Η ξεχασμένη περιφέρεια, η υποτιμημένη «επαρχία», είχε πια δεκαέξι τοπικά θέατρα διασπαρμένα σε όλη τη χώρα, με την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή, με μόνιμο τεχνικό και διοικητικό προσωπικό, με Δ.Σ., πρόεδρο και καλλιτεχνικό διευθυντή. Κάθε θέατρο οργάνωνε το ρεπερτόριό του, τις παραγωγές του και τις παράλληλες εκδηλώσεις του. Ο οικείος δήμος και το ΥΠΠΟ χρηματοδοτούσαν αυτά τα θέατρα. Τότε υπήρχε χρήμα.
Δυστυχώς όμως, γύρω στο 2000, η Πολιτεία, άρχισε να αποσύρει το ενδιαφέρον της γι’ αυτά τα θέατρα. Παρ’ ότι ακόμη υπήρχε χρήμα. Το διαπίστωσα προσωπικά ως διευθυντής τότε του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης στη Λαμία, ερχόμενος σε επαφή με το αρμόδιο υπουργείο. Κανείς τότε δεν συμμερίζονταν τις διαπιστώσεις μου. Ο χρόνος που πέρασε, κατά δυστυχίαν, επιβεβαίωσε εκείνες τις απαισιόδοξες προβλέψεις. Η επελθούσα μάλιστα αργότερα κρίση, έβαλε οριστικό τέλος στη συμπαράσταση του ΥΠΠΟ ώστε τα θέατρα αυτά να επιτελούν το έργο για το οποίο δημιουργήθηκαν. Τώρα άλλωστε, δεν υπήρχε και χρήμα. Να σημειώσουμε πως ο άλλος εταίρος των ΔΗΠΕΘΕ, δηλαδή οι δήμοι, στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα εγκατέλειψαν παντελώς. Τι κάνουν λοιπόν τα περισσότερα εξ αυτών; Απλούστατα δεν λειτουργούν. Ή γίνονται ατζέντηδες μετακλήσεως ιδιωτικών θιάσων από την πρωτεύουσα. Στις όποιες παραγωγές ανακοινώνουν, βλέπουμε ότι στηρίζονται σε ερασιτέχνες ηθοποιούς. Το Ερασιτεχνικό Θέατρο είναι σπουδαία υπόθεση, αλλά μόνον όταν λειτουργεί με τους δικούς του, ξεχωριστούς κανόνες.
Παραβαίνουν λοιπόν αυτά τα θέατρα τον ιδρυτικό τους νόμο, που ορίζει ότι το 80% του θιάσου στελεχώνεται από επαγγελματίες ηθοποιούς και το 20% από μη επαγγελματίες. Προσοχή το 20% αφορά νέους ηθοποιούς που μόλις τέλειωσαν τη Δραματική Σχολή και δεν έχουν τον απαιτούμενο αριθμό θεατρικών ενσήμων για να πιστοποιηθούν ως επαγγελματίες. Δυστυχώς, η κατάργηση της αδείας εξασκήσεως επαγγέλματος ηθοποιού, η οποία επεβλήθη πάλι επί υπουργίας Μ. Μερκούρη, (μέτρο οπισθοδρόμησης αυτό, εκεί γύρω στο 1983), δημιούργησε ένα τοπίο αναρχίας, ανομίας και εκμετάλλευσης των νέων παιδιών όσον αφορά τις σπουδές τους και τα παντελώς ανύπαρκτα δικαιώματά τους.
Στην προσπάθειά τους τα εναπομείναντα ΔΗΠΕΘΕ να κρατηθούν ζωντανά, προχωρούν σε εικονικές συμπαραγωγές με ιδιωτικά θέατρα του κέντρου. Τι κάνουν; Παραχωρούν την υλικοτεχνική τους υποδομή, (φωτισμό, ήχο, σκηνικά, φορτηγά κ.λπ.), αλλά και το έμψυχο προσωπικό τους (τεχνικούς και διοικητικούς υπαλλήλους) εισπράττοντας ένα χαμηλό ποσόν, αλλά στην αφίσα της παράστασης και τα δελτία Τύπου αναφέρονται ως συμπαραγωγοί, υποδυόμενα έτσι τις ενεργές θεατρικές μονάδες. Άλλη μια περίπτωση όπου η αδυναμία κρύβεται πίσω από ένα σημαντικό εργαλείο της θεατρικής «αγοράς», διαστρεβλώνοντάς το. Οι συμπαραγωγές, είναι σπουδαία υπόθεση και θα πρέπει να επιδιώκονται. Σε μια συμπαραγωγή όμως, συμμετέχουν όλα τα μέρη, δημιουργικά και όχι το ένα ως απόλυτος άρχων και το άλλο ως υπηρετικό προσωπικό. Συμπαραγωγή, σημαίνει και συνδημιουργία. Και σημαίνει και δίκαιη αναλογία στις εισπράξεις.
Ας έρθουμε στο σήμερα λοιπόν. Στο τώρα. Δυστυχώς, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα της Μελίνας έκλεισαν τον ιστορικό τους κύκλο. Για πολλούς λόγους, δεν μπορούν να λειτουργήσουν μέσα στο σημερινό περιβάλλον δεκαέξι θέατρα στην Περιφέρεια. Για λόγους οικονομικούς, αλλά και για λόγους που έχουν πια να κάνουν με τις επικοινωνίες, τις μεταφορές και πολλούς ακόμα άλλους.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση διακήρυξε πως θα πρέπει να μπούμε στην επόμενη εποχή όσον αφορά το θέατρο στην Περιφέρεια. Υπάρχουν μελέτες όπως αυτή για μια νέα πρόταση που παίρνει υπ’ όψιν τα ιστορικά, αλλά και σύγχρονα δεδομένα, μέσα στις συνθήκες οικονομικής ασφυξίας της χώρας, ώστε να οργανωθεί ένας νέος θεσμός που θα καλύπτει τη χώρα και θα δίνει τη δυνατότητα σε μεγαλύτερα του ενός σύνολα του πρώτου και δεύτερου βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μετέχουν ενεργά και με αποφασιστική οικονομική ευθύνη. Καιρός είναι να δημιουργηθούν μεγάλα περιφερειακά θέατρα, όπου θα συναντώνται περισσότεροι του ενός δήμοι, όπου θα συμμετέχουν και οι Περιφέρειες και βέβαια το Δημόσιο μέσω του ΥΠΠΟ, του υπουργείου Εσωτερικών και επικουρικά για την νησιωτική Ελλάδα των υπουργείων Άμυνας και Νησιωτικής Πολιτικής. Όλοι αυτοί οι θεσμοί, θα σχεδιάζουν τη δράση των νέων αυτών περιφερειακών θεάτρων και θα τα χρηματοδοτούν. Η ευθύνη μοιράζεται σε περισσότερα κομμάτια. Και η οικονομική συμμετοχή επίσης.
Η φετινή μικρή (εκ των πραγμάτων) επιχορήγηση που είναι σε θέση να διαθέσει το ΥΠΠΟ δεν λύνει το πρόβλημα. Ανακυκλώνει το τέλμα και συντηρεί την παρακμή. Και είναι κρίμα. Γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ και πολιτική έχει επί του θέματος και είναι αυτός που θα πρέπει να εκκινήσει τη νέα εποχή στο πεδίο του θεάτρου στην Περιφέρεια.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Περιφέρειας Αττικής
